Қаныңды қыздыратын картина

 Көз алдымызда – суретші һәм кес­кіндемеші Қанафия Телжановтың «Көкпар» атты туындысы. Алыстан бар­лаған адам жалпы көкпарға жарақ­танған жігіттердің жанталасын, тебісінен теңселе жаздап топқа кірген қазанаттың қарқынын көргендей, құдды жер үшін айқасып жатқан сарбаздар екен дер. Осындай рух пен күшті қажет ететін ат спортын бабалардың қалай ойлап тап­қанына таңданасың.

Қылқалам шебері өз шы­ғар­ма­шы­лығында тарихи та­қы­рыптарға, пей­заж жанрына үңіледі. Сондай-ақ қазақ хал­қының мәдениеті мен көне дәс­түр­лерін дәріптеуді ойға ал­ған.

Жалпы, көкпар – қазақтың көнекөз ойыны. Үй іргесінен дүбірлетіп аттар өтсе қаны тулап, кермедегі тұлпарына тұр­ман салатын жұртпыз. Бұл ұлттық ат спортына жат­қанымен, ойынның астары терең­де. Жаугершілік заманда батырлық пен ептілікке бейімдеу, сарбаз жолдасы ыс­қырып жеткен оқтан опат бол­ған жағдайда, ат үстіне өң­геріп алып, жат жерге, жау табанында қалдырмауға ма­шық­танудың ең ыңғайлы әдісі десек те болады. Өйткені шайқаста шейіт кеткен ақсүйек немесе қолбасының сүйегін жау қолына беру –  жалауының жығылғанымен тең. Сондықтан да көкпар тартып, майдан даласында орын алған тосын оқиғада тосылып қалмау үшін машықтанған секілді. Бұл біз білетін бір ғана сипаты мен сыры.

Суретші өзінің «Көкпар» картинасында барынша шауып келе жатқан аттағы ширыққан шабандоздардың бір-бірімен жарысып, көкпарды тартып алуға тырысқан ойынның ең шиеленіскен сәтін бейне­леген. Көкпарды ұстаған жігіт­тің астындағы аты басын жоғары көтеріп, артқы аяғымен тұр. Ал ойыншы болса, ерден құ­лап қалмас үшін аттың мойнына жабысып, жүгенді мық­тап ұстап алған. Алдыңғы план­дағы ойыншы үзеңгіге тұрып алып көкпарға қолын созуда. Автор ойыншылардың жел желбіреткен шаштары мен жейделерін және шөпті бояуды еркін, жалпақ етіп жағу арқылы көрсеткен.

Суретші жазықтың тө­менгі сызығын пайдаланған. Кенептің үштен екісіне аспан бейнеленген. Міне, содан барып еркіндік сезіледі. Бұл тәсіл назарды ойыншыларға аудартады. Аспанның ашық түсті биік фонындағы қара түсті аттардың айырмашылығы көзге ұрып тұр. Аттардың қиғаш орналасуы да қозғалыс жасайды. Тұлпарлар бір сәтте аспанға қалықтап, жүйіткіп бара жат­қандай әсер береді.

Суретші ойынның ерекше сер­пінін, жеңіске деген құш­тарлықты, қызбалықты көрсет­кен. Ол композиция­ны кө­рер­мен өзін осы ойынға қаты­сып тұрғандай сезінетіндей етіп жазған.