– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына кезекті Жолдауын жариялады. Есетжан Мұратұлы, сізге және сіз басқаратын Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының қызметіне Президент ұсынған бастамалардың қайсысы жақын?
– Жолдауда еліміздің қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени өмірінің барлық саласындағы басты мәселелерге кеңінен назар аударылды. Мен қазір биылғы Президент Жолдауының мәтінінде белгіленген тақырыптардың қайсысы басымырақ екенін анықтап жатпас едім. Жалпы, Мемлекет басшысының кез келген Жолдауын Қазақстан халқы асыға күтеді, себебі онда ел өміріне байланысты маңызды жаңалықтар айтылады. Әр адам үйлесімдер жүйесіндегі өз орнын танып, белгіленген даму векторларын түсінгісі келеді. Оң өзгеріс пен үдемелі қозғалыссыз кез келген елдің, кез келген қоғамның ертеңгі күні туралы айту мүмкін емес екені белгілі. Сондықтан біздің үмітіміз – ең алдымен, жаңа көкжиектерге иек артып, бүгінгі жағдайды дәл белгілеп, ертең не болатынына көз жеткізу.
Бүгінгі біздің уайымымыз жаһандық күрделі толқуларға байланысты туындап отыр: пандемия, геосаясат, шекара түбіндегі қақтығыс аймағы көңілде алаң туғызбай қоймайды. Мұның бәрі ел басшылығы мен басқару жүйесіне ғана қатысты шаруа десек қателесеміз, бұл сонымен бірге қоғамның өзін біз жоғары бағалайтын Тәуелсіздіктің 30 жылында қол жеткізген барлық игілікті сақтап қалуға бағыттайды. Бұл ретте біздің мақсатымыз бар дүниені сақтап қалу ғана емес, қол жеткен табысты арттыра түсу.
– Президент бүгінгі әлемдегі бәсекеге қабілеттіліктің басты шарттарының бірі ішкі цифрландыру ісі екенін ерекше атап өтті. Цифрландыру мен кино саласы бір тамырдан нәр алатын бүтін дүние ғой, ендігі жетістігі қалай, қайда бет түзеді?
– Өте дұрыс, біз бүгін цифрландыру дәуіріне қадам бастық. Жастар жаңа трендтермен тыныстап, жалпы қоғам жаңа дүниетаныммен өмір сүруге бет бұрды. Президент Жолдауында айтылған барлық ой – қоғамның одан әрі дамуы үшін берілген нақты нұсқаулық. Бірақ маған экономикалық блок өте қызықты болып көрінді, себебі онда Ұлттық қордың мәселелері қозғалған. Бүгінгі таңда еліміздің Тұңғыш Президенті – Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев негізін қалаған әлеуетті сақтап қалу маңызды. Бұл қор – біздің қауіпсіздік қалқанымыз, оған ұқыппен қарағанымыз абзал. Қазыналық-қаржылық органдар, өңірлік құрылымдар мен әкімдіктердің алдына бюджет қаражатын жұмсау жөнінде нақты міндеттер қойылды.
– Президент өз сөзінде мәдениетті дамыту мәселелерін көтерді. Соның ішінде Жолдауда жыл соңына дейін талантты жастарды қолдау мәселелерінде мемлекеттік саясатты айқындау міндеттері қойылған...
– Егер кино мен мәдениет туралы нақты айтатын болсақ, мен бұл салаларға ерте жастан араласқандықтан, Қасым-Жомарт Тоқаевтың жыл басында «Egemen Qazaqstan» газетінде жарияланған сұхбатында айтқан өте маңызды месседжін бүгін Жолдаудан қайыра бір естігеніме қуанып отырмын. Оның мәні, бүгінгі күні мәдениетті жеке тұлғалардың қалауы мен пайдасына ғана реттеп, бейімдеуге болмайды. Мәдениет – көп өлшемді ұғым. Бұл – жас ерекшеліктеріне және басқа да жағдайларға қарамастан, кез келген тұлғаның өзін өзі дамытуға мүмкіндігі бар либералды орта. Егер біз «жастарға жол ашатын» болсақ, онда таланты пен тәжірибесі уақытпен мойындалған шеберлер туралы да ұмытпауымыз керек. Жас пен шеберлік өзара үйлесімділік табуға тиіс.
Дегенмен бүгінде уақыт бізден батыл шешімдерді талап етеді. Жастар батыл әрі креативті дамуға тиіс. Ертең әлемдік алаңдарда біздің мәдениетімізді кинематографияның қандай генералдары мен маршалдары таныстыратынын білуіміз керек. Бұл жерде кәсіби дайындықты өте маңызды деп санаймын. Сөз жоқ, бүгінде шетелдік оқу орталықтарында білім алу үшін біздің жас мамандарымызға еш шектеу қойылмаған, оларға барлық есік ашық, бірақ басынан аяғына дейін ұлттық өнімді жасайтын жүйені қалыптастыру маңызды. Сондықтан мен менталитетімізде көптеген жыл бойы сабақтасып келе жатқан ұлттық тәрбие мектебінің түпнұсқалығы мен қағидаттарын сақтай отырып, жаһандық интеграциялануды қолдаймын. Кинематография үшін кәсіби кадрларды дайындау және оларға білім беру жүйесін барлық жағынан зерделеу, оларды дебюттен, қысқаметражды картинадан толықметражды фильмге дейін сүйемелдеу өте маңызды.
Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығына келетін болсақ, біз жас кинематографистердің жобаларын қолдауға тырысамыз. Мысалы, 2020 жылғы конкурс қорытындысы бойынша 39 жоба мемлекеттік қаржылық қолдауға ие болды. Атап айтқанда, жас режиссерлер түсірген 5 дебюттік фильм, 9 қысқаметражды фильм, 5 анимациялық және 4 авторлық көркем жоба бар. Ал қыркүйек айында қорғауға жіберілген байқауға қатысушылар арасындағы жастардың үлесі «Авторлық кино» (шамамен 75%), «Анимация» (85%) және «Кең ауқымды көрермендер аудиториясына арналған фильмдер» (80%) секцияларында басым.
– «Қоғамды ұйыстыру, ұлттық бірегейлікті нығайту ісінде еліміздің тарихи мұрасын және мәдени әлеуетін тиімді пайдалануға баса мән беріледі. Бұл орайда Қазақстанның мүмкіндіктері зор, соның ішінде өзін халықаралық аренада тиімді таныта алады», деп атап өтті Мемлекет басшысы. Мәдени әлеуетті тиімді пайдаланудың қандай жолын атап өткен болар едіңіз?
– Тарихи және әлеуметтік маңызы бар жобалардың күн тәртібінен түспейтіні сөзсіз. Олар – рухани байлықты сақтауға ықпал ететін «Рухани жаңғыру» бағдарламасының маңызды тәрбиелік, рухани-адамгершілік құрамдас бөлігі. Сонымен бірге Президент өте маңызды міндет белгіледі – тарихи және әлеуметтік маңызы бар картиналар жергілікті көрермен үшін ғана жасалмай, әлемге түсінікті болға тиіс.
Бүгінгі нарық жүйесі жаңа белестерді бағындыруымызды талап етеді. Бұған тек кинодағы ғана емес, сонымен қатар мәдениеттің басқа да салаларындағы жетістіктеріміз туралы айтуға болатын стриминг платформаларымен серіктестіктің дамуы ықпал етеді. Мен киноның өнеркәсіптік сала екенін әрдайым атап өтемін, өйткені бұл – кері қайтарымдар беруге қабілетті, бүгінгі таңда көп монетизацияланатын мәдениет саласы. Бүгін біз «Кинематография туралы» заңды шетелдік әріптестерді тарту мүмкіндігі жағына қарай жетілдіру үшін жұмыс істеп жатырмыз. Рибейт, копродукция, кинокомиссия, киноөндіріс желісін әртараптандыру мүмкіндігі сияқты тармақтар пысықталуда. Сондықтан біз мәдениет саласында және басқа да салаларда ұлттық креативті ойды сыртқы нарыққа шығара алатын жастарымыздың ұмтылысы мен белсенділігін қолдаймыз. Бүгінгі таңда жаһандану және интеграциялану процестері өте қарқынды жүріп жатыр және осы үлкен локомотивтің соңғы вагонында қалмау үшін, әрине, бүгін мұқият ойлануымыз керек.
– Әңгімеңізге рахмет.
