Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «ЕQ»
Яғни жауын-шашынның аз түсіп, қардың мүлдем жаумауы диқандарды алаңдатып отыр. Мысалы, «Қазгидромет» орталығының есебі бойынша облыста ылғал жинақтау кезеңінде түскен жауын-шашын орта есеппен 16-38 пайызға азайса, тау басындағы қардың жиынтық қоры да орташа көрсеткіш бойынша 24-47 пайызға кеміген екен. Ал қазір көктемгі егіннің қамына қызу кіріскен шаруалар бұған алаңдаулы. Демек, Жетісуда биылғы жиын-терін нәтижесі күткендегіден аз болуы мүмкін.
Дегенмен, елдің үміті суармалы алқаптарда. Бірақ аймақта суармалы егістік көлемі көбейгенімен, суару желілері мен гидротехникалық құрылыстардың тозуынан каналдардағы су шығыны да артып келеді. Бұл мәселені шешу үшін облыстың 16 ауданындағы 113,8 мың гектар суармалы жерді қалпына келтіру мақсатында суару желілерін реконструкциялау жұмыстары жүргізілуде. Осы мақсатта жобалық-сметалық құжаттама әзірлеуге жергілікті бюджеттен 3,4 млрд теңге бөлінді. Қазіргі уақытта құрылыс-монтаж жұмыстары Ақсу, Ескелді, Қарасай аудандарында және Талдықорған қаласында қолға алынса, бұған қосымша Ислам даму банкі бөлген қаражатқа сәйкес тағы 2 ауданда ирригациялық желілерді қалпына келтіру жалғасуда.
Әрине, су қорын үнемді де тиімді пайдалану үшін шаруашылықтар ылғал сақтау технологиясына көшуі тиіс. Бүгінде облыста 20,7 мың гектардан астам жерге тамшылатып және жаңбырлатып суару қондырғылары орнатылған. Алайда бұл теңізге тамған тамшыдай ғана болып отыр. Яғни өңірде ресурстық технологияны қолдану деңгейі 4,7 пайыз шамасында ғана.
Жалпы, биыл өңірдегі егіс алқаптарының көлемі 973,6 мың гектарға жетуі тиіс. Яғни бұл мөлшер өткен жылмен салыстырғанда 1,4 мың гектарға ұлғаяды деген сөз. Ал осынша алқапты тиімді игеру шаруаның ғана міндеті болмауы керек. Әрине, жергілікті билік көктемгі егіс науқанына даярлықты тыңғылықты қадағалап отырғанымен, тез арада шешуі тиіс мәселелердің бар екенін де жоққа шығармайды. Мәселен, биыл егістікке қажетті тыңайтқыш бағасы жылдағыдан екі есеге қымбаттаған. Ал осы минералды тыңайтқыштарға биыл жергілікті бюджеттен 2 млрд теңгеден астам субсидия бөлінген. Бұған 43,7 мың тонна тыңайтқыш сатып алып, егіс алқаптарына қолдану жоспарланған. Алайда тауар бағасының өсуі шаруашылықтарға қажетті тыңайтқышты алуға қиындық туғызуда.
Сондай-ақ егін шаруашылығымен айналысатын қожалықтардың денінде қажетті техника жоқ. Барының өзі ескірген. Облыс әкімдігі бұл мәселені шешу үшін жылдар бойы жанталасып, аудандардан машина-трактор стансаларын ашуға тырысып келеді. Алайда бұл әдіс ірі шаруашылықтарды қолдауға бағытталғандықтан, шағын шаруа қожалықтары үшін тиімсіз. Техниканы жалдау құны мен басқа да шығындар өзін ақтамайды. Мәлімет бойынша, аймақтағы көктемгі дала жұмыстарына тартылатын 32,9 мың бірлік ауыл шаруашылығы техникасы мен тіркеме агрегаттарының дайындығы 94,1 пайыз шамасында.
Көктемгі дала жұмыстары кезінде ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін қаржылай қолдаудың да маңызы зор. Биыл «Аграрлық несие» корпорациясына облыс шаруаларынан жалпы сомасы 264 млн теңгені құрайтын 29 өтініш түсті. Қазірге дейін соның 19 өтініші мақұлданып, қажетті 165 млн теңге қаржы тиісті көздерге берілген.
– Көктемгі дала жұмыстарына дайындық – барлық аудан, қала әкімдерінің алдында тұрған негізгі міндеттің бірі. Бұл тарапта көптеген мәселе бар. Біз шаруаларды қиындықпен бетбе-бет қалдырмаймыз. Дегенмен, суару жүйелерін қайта жаңғырту, су қоймаларын салу, су тарифін, минералды тыңайтқыштар мен жанар-жағар май бағасын реттеу, ауыл шаруашылығы техникаларын жаңарту сияқты мәселелерді бір күнде шешу мүмкін емес. Бірақ нақты жоспар жасап, кезең-кезеңімен қаржыландыра отырып шешуге болады. Осы орайда егіс алқаптарында суды үнемдеу және ылғал сақтау технологияларын енгізу жұмыстарына ерекше мән беру керек. Кепілдендірілген дизель отынын жеткізудің бекітілген кестесіне сәйкес жанар-жағармайды уақтылы жеткізуді және машина-трактор паркін жаңарту мәселелерін бақылауға алуды тапсырамын. Техникаларды жаңартуға бағытталған облыста арнайы бағдарлама әзірлейміз. Бұл бізге аудан, қалалардағы МТС-тардың ахуалын айқын көрсетіп береді. Осы сараптау қорытындысына сәйкес аграрлық шаруашылықтардың мүмкіндіктеріне қарай техника сатып алудың несие, займ, лизинг сияқты қаржыландыру көздерін нақтылайтын боламыз. Сол сияқты облыстағы су шаруашылықтарымен айналысатын арнайы мекеме құрылады, ол өз міндетіне сай тиісті жұмыстарды атқарады, – дейді облыс әкімі Қанат Бозымбаев.
Алматы облысы
