Кездесуде департамент басшысының бірінші орынбасары Данияр Смағұлов кейбір мемлекеттік органдар әлі де болса кәсіпкерге қызмет көрсету мерзімін созып жіберу немесе басқа да түрлі негізсіз кедергілерді ойлап табу сияқты келеңсіздіктерге жол беріп отырғанын айтты.
– Мұндай келеңсіздіктерді біз бірлесе жұмыс істегенде ғана жоя аламыз. Әсіресе сыртқы сауда саласындағы жемқорлық тәуекелдерін болдырмауға, еліміздің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге күш салуымыз керек, – деген департамент басшысының орынбасары ауыл шаруашылығы саласын субсидиялау барысын талдау жұмыстарының қорытындысын мысал етті.
Мәселен, ауыл шаруашылығын субсидиялау түрінде қолдауға соңғы 5 жыл ішінде мемлекет 2 трлн теңгеден астам қаржы бөліпті. Алайда осыншама қыруар қаржының мақсатты жұмсалуын бақылаудың жоқтығы мен жең ұшынан жалғасқан сыбайлас жемқорлық тәуекелдері мемлекет қолдауының тиімділігін едәуір бәсеңдетіп жіберген. Субсидиялардың бөліну тәртібін талдау нәтижесінде көптеген олқылық пен түрлі айла-тәсілдер арқылы бюджет қаржысын қымқыруға бағытталған қылмыстық амал-әрекеттер анықталған. Олардың ішінде, тіпті ауылшаруашылық тауарларын өндірушілердің өздері де бар көрінеді. Алайда Данияр Смағұлов кәсіпкерлердің көбі мұндай алаяқтық әрекеттерге білместікпен араласқан дейді.
Басқосу барысында ауыл шаруашылығын субсидиялаудың ақпараттық жүйесінің әлсіздігі жөнінде де сөз болды.
– Субсидиялау саласындағы ақпараттандыру жүйесі жетілдірілмеген, сондықтан демеуқаржы алғысы келетін көпшілік жалпыға ашық, қолжетімді болуға тиіс ақпараттық базаны дұрыс пайдалана алмай отыр. Бұл құзырлы органдардың өкілдерінің өз қалауынша шешім қабылдауына мүмкіндік беріп келген. Мысалы, ақпараттық жүйеде орын алып келген олқылықтардың салдарынан шенеуніктер мал шаруашылығы саласындағы мәліметтерді бұрмалап көрсетіп отырған. Осылайша, түліктің түрін, жасын өзгертіп көрсетіп, бір табын малға бірнеше рет субсидия бөлген, тіпті жоқ малды субсидиялаған жағдайлар белгілі болып отыр. Яғни талдау-тексеру жұмыстары барысында фермада жоқ, бірақ субсидия бөліну үшін ақпараттық жүйеде ғана тіркеулі тұрған мал басы анықталып жатыр. Кейбір жүйелер арқылы субсидия алу пайдаланушының компьютерге икемі бар-жоқтығы мен интернет сапасына тәуелді болып отыр. Субсидия қаржысы санаулы секундтардың ішінде бөлінеді, ал пайдаланушы көп жағдайда зу етіп өте шығатын қысқа уақыт ішінде қажетті тетікті басып үлгермей қалады немесе интернет қуаты әлсіз болғандықтан операция аяқсыз қалады, – деді Д.Смағұлов.
Спикердің мәліметінше, кейбір шенеуніктер қызмет алушылардың ЭЦҚ-сы мен жеке деректерін пайдалана отырып, кәсіпкерлерге құны асыра көрсетілген жұмыс істемейтін немесе сапасыз құрылғылар мен жабдықтарды үлескер фирмалар арқылы жеткізіп беріп отырған. Мұндағы бір ғана мақсат – субсидия арқылы бөлінген басы артық ақшаны қалтаға басып қалу. Тіпті кейбір жағдайларда жалған шарттар жасалып, шаруашылыққа жіберілуге тиіс жабдық сол күйі жеткізілмей қалған.
Басқосу барысында сөз алған Қостанай облыстық кәсіпкерлер палатасы директорының орынбасары Самат Сәдуақасовтың айтуынша, «Атамекен» филиалы 2021 жылы өңірдегі 77 кәсіпкердің шағымын тексеріп, нәтижесінде бизнес өкілдерінің 997 млн теңге көлеміндегі мүліктік құқын қорғап қалған.
– Бұл шағымдардың көбі салық орындарының шешімдері мен іс-әрекеттеріне, мемлекеттік сатып алу саласына, жер мәселелері мен бизнес саласындағы дауларға қатысты. Кәсіпкерлерден келіп түскен шағымдардың бәрін мемлекеттік органдармен және «антикор» қызметімен бірлесе отырып тексердік, – деді С.Сәдуақасов.
Жиын соңында жемқорлық тәуекелдері мен сыбайлас жемқорлыққа әкелетін жағдайлардың алдын алуға бағытталған кешенді шараларды қамтитын құжат әзірлеу туралы ұсыныс қолдау тапты. Сондай-ақ тараптар саладағы ақпараттық жүйе жетілдірілмей, субсидия әділ бөлінбейді деген қорытындыға келді.
Қостанай облысы
