Отырыс жұмысына Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары Аида Балаева, Қазақстандағы адам құқықтары жөніндегі уәкіл Эльвира Әзімова, Президент жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның төрағасы Ләззат Рамазанова, мемлекеттік органдардың, халықаралық ұйымдар мен дипломатиялық корпустың өкілдері қатысты.
Президент Әкімшілігі Басшысының орынбасары А.Балаева әлемде қазіргі таңда шиеленіскен қарама-қайшылық пен тұрақсыздық орын алғанына тоқталды. Оның айтуынша, мұның салдары бүкіл аймаққа қауіп төндіреді. Әлемдегі тұрақтылық пен бейбітшілікке нұқсан келтіреді. «Бүгінгі жиында бейбітшілік пен қауіпсіздік мәселелерін талқылаймыз. Қазіргі кезде осы тақырыпта жан-жақты әрі маңызды диалог қажет екені белгілі. Әлемдегі қазіргі ахуал шиеленіс пен тұрақсыздықтың ушыққанын байқатып отыр. Қақтығыстардың теріс салдары тұтас өңірлерге қауіп төндіріп, тұрақсыздық әкеледі», деді А.Балаева.
Спикер осы орайда 2010 жылы қабылданған БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің «Әйелдер, бейбітшілік және қауіпсіздік» туралы қарары ерекше маңызға ие екеніне екпін берді. «Бұл қарар, сондай-ақ басқа да құжаттар соғыс пен бейбітшіліктің гендерлік өлшемдерін және қақтығыстарды тоқтату мен шешуде әйелдердің маңызды рөлін мойындатуға ықпал етті. Осымен әйелдерді бейбіт келіссөздер процестеріне көптеп тарту, гуманитарлық іс-қимыл мен шиеленістен кейінгі қалпына келтіруге қатысу құқығы бекітілген. Әйелдердің қауіпсіздігі мен теңдігі болмайынша тұрақты бейбітшілікке қол жеткізу мүмкін емес екені белгілі. Қазақстан тарапы әйелдерді мемлекет қызметінің барлық саласында ілгерілету және әйелдер мен қыздарды зорлық-зомбылықтан қорғау үшін қабылданған тиімді әрі институционалды шаралар деңгейінде тиісті табыстарға қол жеткізді», деді А.Балаева.
Сондай-ақ А.Балаева өз сөзінде Мемлекет басшысының Жарлығымен Отбасы және гендерлік саясаттың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы бекітілгенін атап өтті. Құжатта осы бағытқа қатысты бүкіл мәселелер қамтылған. Олар жетілдіріліп, жүзеге асып келеді. «Қазақстан әйелдерді қызметтің барлық салаларында ілгерілету үшін тиімді институционалдық шаралар қабылдау деңгейінде белгілі бір жетістіктерге қол жеткізді. Елімізде 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы іске асырылып, жетілдіріліп келеді. Әйелдердің теңдігін, құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейту саласында Орталық Азия білім орталығын құру бойынша жұмыс жүргізіліп жатыр. Әйелдер еңбегін пайдалануды шектейтін тізімді толық жою туралы прогрессивті шешім қабылданды», деді Аида Балаева.
Спикердің айтуынша, тұжырымдаманы іске асыруды бағалау нәтижесі тоғыз нысаналы индикаторды, оның ішінде бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі әйелдер үлесін есепке алмақ. Осы орайда, Мемлекет басшысының адам құқықтарын қорғау саласына қатысты тапсырмасын орындау мақсатында әйелдерді кемсітуге жол бермеу жөнінде шаралар қабылданып жатқанын атап өтті. «Әйелдер еңбегін пайдалануды шектейтін тізімді толығымен жою туралы прогрессивті шешім қабылданды. Кеңес дәуірінен қалған бұл тізім бойынша қазақ әйелдеріне іс жүзінде 200 жұмыс пен кәсіп түрі бойынша жұмыс істеуге рұқсат етілмеді», деді А.Балаева.
Сондай-ақ Қазақстан халық-
аралық алаңда Spotlight бастамасын белсенді қолдайтыны айтылды. Спикер аталған жоба Орталық Азия мен Ауғанстандағы гендерлік қысымды тоқтатуға көмектесетініне үміт білдірді. «Жобаға Қазақстан «Тең құқылы ұрпақ: әйелдер құқығы мен тең құқылы болашақты қорғау» жаһандық форумы аясында қатысатыны туралы бастаманы білдіріп, зорлық-зомбылық пен экономикалық әділетсіздікті жою бойынша міндеттеме алды. Гендерлік теңдік және құқықтарды кеңейту саласында Орталық Азия білім орталығын құру тұрғысында жұмыстар жүріп жатыр. Орталық өз жұмысында Орталық Азия елдерімен серіктестік қатынастарды нығайтуға, осы орайда 2030 жылға дейінгі орнықты даму саласындағы күн тәртібін ілгерілетуді қолдауға бағытталған. БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тоғыз қарарын іске асыру мақсатында Қазақстан Үкіметі өткен жылдың желтоқсан айында 2025 жылға дейінгі іс-шаралар жоспарын бекітті. Жоспар жанжалдардың алдын алу мен реттеуге, бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, әйелдерге қарсы зорлық-зомбылықтың алдын алуға, хабардар болуды арттыруға, жанжалдардың алдын алу және әйелдерді қорғау мәселелерінде азаматтық қоғаммен өзара іс-қимылды күшейтуге әйелдердің тең құқылы қатысуын қамтамасыз ету бойынша нақты шараларды жүргізуді қамтиды», деді А.Балаева.
Өз кезегінде Эльвира Әзімова жоспардың негізгі іс-шараларына тоқталып, әйелдердің алдын алу дипломатиясы мен қалпына келтіру процестерінің белсенді қатысушылары болуы үшін олардың әлеуетін нығайтудың заңнамалық және практикалық құралдарын әзірлеу қажеттігі туралы мәлімдеді. «Қауіпсіздік мәселелерін қарумен емес, бітімгершілік тетіктері арқылы шешуге болады және қажет. Соңғы оқиғалар әйелдерді превентивті дипломатия мен делдалдық дағдыларына оқыту процесін күшейту, мемлекеттік органдар өкілдері мен азаматтық қоғам өкілдері қатарынан келіссөз жүргізушілер пулын қалыптастыру қажеттігін дәлелдейді. Басты мақсат – қақтығыстарды реттеудің бейбіт құралдарын тиімді пайдалануға үйрету және оларды заң деңгейінде қолданудың нақты сценарийін бекіту», деді Э.Әзімова.
Ол сондай-ақ Қазақстанда төтенше жағдай кезінде әйелдерге көмек көрсету үшін мемлекеттік органдар, әлеуметтік қызметтер мен ҮЕҰ өзара іс-қимылының нақты тетігін енгізу қажет екенін айтты.
Ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі Александр Данилов ведомствоның мемлекет өміріне азаматтық қоғамның қатысуын кеңейтуге күш салатынын жеткізді. «Бізге азаматтық қоғамның қатысуын кеңейте түсу керек. Гендерлік саясат – біздің басымдық беретін бағыттарымыздың бірі. Осы орайда бізді барлық осы тектес бастамаларға тартуға шақырамын. Алдымызда жалпы қоғамдағы жағдайды жақсарту мақсаты тұр. Сондықтан бұл жауапкершілігі мол міндет баршамызға ортақ. Осы орайда аталған бағытта өңірлердегі жұмыстарды күшейту маңызды. Барлық жерде бұл тақырыпта әйелдердің білімі мен хабардарлығын көтерумен қатар, ерлердің де білімін шыңдауға екпін қою керек. Біз жоспарларды, келісімдерді, қарарларды іске қосуға, сондай-ақ нәтижелерге қол жеткізуге көмектесеміз», деді вице-министр.
Дөңгелек үстелге қатысушылар ұлттық жоспарды қабылдау әйелдердің қауіпсіздік пен құқықтық тәртіптің күн тәртібіне қатысуы үшін жағдай жасау арқылы қойылған міндеттерге тиімді қол жеткізуге болатындығын түсінетінін көрсетті.
