Суретті түсірген Ерлан ОМАР, «ЕQ»
«Көптеген жас азаматымыз Қарулы Күштер қатарында әскери борышын өтеуден қашады. Әскери билетке ие болу жастардың мақтанышын тудырмайды және Отанға қызмет етудің белгісі саналмайтын болды. Армия қатарында қызмет ету, құқық қорғау саласында жұмыс істеу – айрықша миссия. Бұл – Отан үшін жанын салуға бел буған азаматтардың саналы таңдауы. Жастарымызды әскери борышын өтеуге қалай ынталандыруға болатынын біз бүкіл қоғам болып ойластыруымыз керек», деген еді Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент Мәжілісінің отырысында сөйлеген сөзінде. Президенттің осы сөзі соңғы күндері болып жатқан халықаралық ахуал аясында бұрынғыдан да өзекті бола түскендей. Мемлекетіміздің сыртқы жаудан, ішкі даудан сақтайтын әскери күшін, қорғаныс қабілетін қайткен күнде де арттыру керек.
Елдегі жағдайды өңірдегі мына бір көріністен байқауға болады: Батыс Қазақстан облысындағы Қорғаныс істері жөніндегі департамент басшылары дабыл қағып жатыр – соңғы кезде жастардың Отан алдындағы борышын өтеуге деген құлшынысы азайып кеткен. Өңірлік Қорғаныс істері жөніндегі департамент бастығының орынбасары, подполковник Альберт Бекмұханов жергілікті телеарна эфирінен әскерден жалтарған жастарды намысқа шақыра сөз сөйледі.
«Батыс Қазақстанда Отан қорғайтын азаматтар азайып кеткені ме? Біз Сырым батырдың, Исатай мен Махамбеттің, кешегі Күнбатыс Алашорда қайраткерлерінің ұрпағы емес пе едік?! Тарихқа қарасақ, Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Қазақстан Республикасы аумағында соғыс қасіретін көрген жалғыз облыс – Батыс Қазақстан. Біздің туған жеріміз – қасиетті мекен! Неге ендеше әскери борышын өтеуден жалтарған азаматтар саны жылдан-жылға артып келеді?! Әлде, ұрпақ тәрбиесінде рухани байлықтан гөрі материалдық құндылықты жоғары қоя бастадық па?» – Альберт Бекмұхановтың аузынан шыққан осы жанайқай талай жанды, әсіресе идеология мен білім саласындағы жауапты тұлғаларды ойландырса керек. Наурыз айынан бастап еліміз бойынша әскери қызметке шақырудың кезекті – көктемгі науқаны басталды. Жоспар бойынша Батыс Қазақстан облысынан 600-ден аса адам шақырылуы керек. Оның 250-і – Орал қаласынан.
– 2021 жылдың наурыз-маусым және қыркүйек-желтоқсан айларында 1994-2003 жылы туған азаматтарды мерзімді әскери қызметке шақыру жұмысы қиын жүрді. Қарулы Күштерге, басқа да әскери құралымдарға жоспар бойынша 225 адам жіберуіміз қажет болатын. Жіберілгені 196 адам болды. Яғни жоспар 87,1% ғана орындалды, – дейді Орал қаласы Қорғаныс істері жөніндегі басқармасының басшысы, подполковник Руслан Балтеміров.
Руслан Махмутұлының айтуынша, қазіргі таңда қорғаныс істері жөніндегі қалалық басқарманың алдында бірнеше мәселе шешімін күтіп тұр. «Әскерге шақырылушы жастар қосымша медициналық тексерістен өту кезінде қиындыққа кездеседі. Өйткені көп жастың ай сайынғы міндетті медициналық сақтандыру жарнасы төленбеген. Сондықтан емдеу мекемелері әскерге шақырылушыларды қабылдамайды. Бұл қаржыны жастар төлей алмайды, өйткені емдеу мекемелеріне кем дегенде бір жылдық төлем болу керек, ол шамамен 20 мың теңге», дейді Р.Балтеміров.
Әскерге шақырылушылардың тіркелген мекенжай бойынша тұрмайтыны да – үлкен мәселе. Орал қаласы бойынша осындай 593 адамның дерегі табылмай тұр. Бұл тұрақты баспанасы жоқ, «ұшарын жел, қонарын сай білген» жастардың үлкен әлеуметтік проблемасы екені түсінікті.
Қорғаныс істері жөніндегі басқарма басшысы мерзімді әскери қызметтен жалтарған және бас тартқан адамды қылмыстық жауапкершілікке тартуға мүмкіндік жоқтығына да наразы. «Тіпті дөрекі түрде әскерден бас тартқан адамдар да кездеседі» дейді ол. Сондай-ақ кейбір заңды тұлғалар, жұмыс беруші мекемелер ұжымында әскерге шақырылушылардың жұмыс істейтінін жасырып қалады екен. Ондай мекеме басшыларын әкімшілік жауапкершілікке тарту мүмкіндігі де қарастырылмаған.
Елімізде «Әскери міндеттілер мен әскерге шақырылушыларды әскери есепке алу қағидаларына» сәйкес қорғаныс істері жөніндегі мекемелерде әскери есеп жүргізу үшін 2 500 әскерге шақырылушыға 1 есеп қызметкері тағайындалуы керек екен. Осы есеп бойынша Орал қалалық Қорғаныс істері жөніндегі басқармасында 23 есепші болуға тиіс. Алайда бұл қызметпен 19 адам ғана айналысады. Бұл да әскерге шақырушылар жөніндегі есеп-қисапты өз деңгейінде жүргізуге кедергі.
А.Бекмұханов жас жігіттерді әскери қызметін өтеуге ынталандыру үшін Қорғаныс министрлігі тарапынан бірнеше ұсыныс әзірленгенін айтады. Мәселен, азаматтың несиесі болса, әскери қызметін өткеру кезеңінде кредиттік каникул берілмек. Сондай-ақ жауынгерге әскери қызметтің белгіленген мерзімін өткерген кезде бір жолғы ақшалай сыйақы төлеу, білім беру секторында және отбасы мүшелеріне коммуналдық қызмет ақысын төлеу кезінде жеңілдіктер беру секілді ұсыныстар қазір мүдделі мемлекеттік органдармен келісіліп жатыр екен.
– Мемлекет басшысы Мәжіліс отырысында көптеген жастарымыздың әскери борышын өтеуден қашуы маңызды проблема екенін атап өтті. Біздің маңызды міндетіміз – жастарды әскери қызмет өткеруге, ерекше миссия әскери борышын орындауға ынталандыру. Патриоттық тәрбие әр баланың бойына отбасынан, ата-ана тәрбиесінен сіңуі керек. Сондай-ақ мектепте оқытылатын алғашқы әскери дайындық сабағының сапасына көңіл бөлінсе дейміз, – дейді Р.Балтеміров.
– Соңғы кезде алыс-жақын шетелде қарулы қақтығыс көбейді. Елдің берекесін іштен кетіріп тұрған теріс діни ағымдар, экстремистік және террористік ұйымдар да бар. Егер елімізге қауіп төніп, қарулы күш қолданылса, отбасымызды кім қорғайды? Отан қорғау – әр азаматтың қасиетті борышы және парызы екенін ұмытпайық! Денсаулық жағдайымыз жарамды болса, бар болғаны бір жылға, яғни 12 айға созылған әскери борышымызды өтеуден бас тартпайық! – дейді подполковник А. Бекмұханов.
Батыс Қазақстан облысы
