Өнер • 08 Маусым, 2022

Түнек түбіндегі сәуле

455 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Шығармашылық адам ғұ­мырын аңызға айналдырады дегенге сену қиын. Десек те өнер аспанында жарқылдай көрінген әр таланттың есіміне те­рең­деп үңілсең, түрлі тра­гедия мен драмаға жо­лығасың. Сонда жұл­дыз­ды ғұмыр жақсы өмір ме, әлде «тәтті тамұқтай» се­­зі­летін азапты өмір ме дей­­сің. Әлқисса.

Түнек түбіндегі сәуле

Пикассо туралы мың сан аңыз айтылады. Талантты суретшінің ғұмыры мен шығармашылығы көптеген мәдени әңгімеге та­қы­рып болды. Ол туралы жазыл­ған материалдардың санында шек жоқ. Өзінің өмірін де суретке айналдыра білген жиыр­масыншы жүз жылдықтың таланты мен атағы жарысқан сурет­шісі Пикассо, өнерде өзгеше көркемдік образ бен форма жасады. Сурет әлеміне бір нәзік сезіммен келді. Тіпті оның шы­ғар­машылығына анықтама беру де біртүрлі орынсыз секілді. Пи­кассоға Пикассодан артық сөз айту мүмкін бе өзі?..

Өнертанушылар Пабло шы­ғармашылығын бірнеше кезеңге бөледі: кубизммен әуестенуі, сюрреализм стилінде де жазды, сонымен қатар постимпрессионизм, «көгілдір» және «қызғылт» түстермен байланысты жұмбаққа толы көркемдік кезеңдері.

Ал мына картина суретшінің «көгілдір» түсті шығармашылық кезеңінде салынған. Туындыда дастарқан басындағы отбасы бей­неленген. Оны қалай ата­саңыз да, өз еркіңіз. «Отбасы», «От­басымен бірге», «Дастарқан басында» немесе жәй ғана «Өмір» десеңіз де болады.

Айта кетейік, Пикассоның 1902-1905 жылдар аралығындағы туындылары көк түстің суық әрі қараңғы реңдеріне қанық. Бұл түстің астарынан қартаю, кедейлік, қасірет сынды өмірдің қатыгез тұстары сезілуі мүмкін. Өнертанушылардың айтуынша, Паблоның жақын досы бұл фәни­ден кетуі жүрекке ауыр мұң салып, күңгірт сарындағы картиналар жазуына себеп болған деседі. 

Қасірет шеккен қылқалам шеберінің көңіліне, тек шы­ғар­машылық медеу болды. Пикас­соға бұрыннан қалың жұрттан түрлі ұсыныстар түсетін-ді. Дәл осы күйзеліс уақытында суретші сұраған жандардың үйіне барып, суреттерін салды. Сіз көріп отырған мына картина да сондай ұсыныстардың жемісі. 

1903 жылы Солер деген барселоналық тігінші өзі мен әйелінің портретін, оған қо­са отбасылық суретін салуды өтінген еді. Алайда автор оның үшінші тілегін орындап, отбасы­лық картинасын жазды.

Бұл туынды Маненің «Көгал­­дағы таңғы ас» суреті се­кіл­ді француз импрес­сио­нис­те­­рінің арасында кең тараған жанрда жасалған. Картинадағы кейіпкерлер – отағасы мен жұбайы, олардың төрт баласы және ит. Әрқайсысының бет-бейнесі өзіндік ерекшеліктерді көрсеткенімен, олардың жалпы схематикасындағы Пикассоға тән біртектілікті байқамау мүм­кін емес. Детальдарға келер бол­сақ, кенептің ортасында – ақ дастарқан, оның үстінде же­­містер, бос ыдыс, бөтелке мен қоянның ұшасы (туша), ал қа­сын­да – аңшы мылтығы.

Жоғарыда айтып өткеніміз­дей, картина шебердің түнек тұн­ған «көгілдір» түспен әуестенген кезеңінде жазылса да, трагизмнен аулақ. Мұндағы көк түс, ке­рісінше, жылы көрінеді, отба­сылық ыстық ықыластың лебі сезілетіндей.

Пикассоның басқа жұмыс­тары сынды аталған картина да әлемді мойындатты. «Солер отбасы» деген атпен де танымал туынды қазір Бельгияның Льеже қаласындағы заманауи өнер мұражайында сақтаулы тұр.