Кодекс жобасы талқыланды

Елімізде әр адамның заң алдындағы теңдігі мен сот әділдігінің артуына мұрындық болар заңның жаңа жобасы әзірленді. Көптен айтылып келе жатқан бұл Азаматтық іс жүргізу кодексінің жобасы соттардың азаматтық істерді қарау сапасын, тиімділігін, шапшаңдығы мен мінсіздігін арттыруды қамтамасыз етуге негіз болуға тиіс. Соған орай Азаматтық іс жүр­гізу кодексінің жаңа жобасын талқылауға арналған дөңгелек үстел шарасы да өткізіліп үлгерілді. Заң жобасын жетілдірудің негіз­гі бағыттары бойынша Бас Про­курордың орынбасары Ж.Аса­нов, Әділет министрінің орынбасары З.Баймолдина, ғалымдар мен шетелдік сарапшылар өз пікірлерін ортаға салды. Жобада азаматтық істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыруда туындайтын қоғамдық қатынастарды реттеу көзделген. Атап айтқанда, азаматтық істерді қарау тараптардың жарыспалы сөз сөйлеуі үдерісінде жүргізіліп, судьяның сот талқылауына негіз болған мәселені бақылаудағы құзыреті аздаған деңгейде ғана сақталады екен. Осылайша Кодекс­тің жаңа редакциясында сот ісіне қатысушылар мен судьялардың процессуалдық құқықтары мен міндеттерінің шынайы теңгерімі көзделген. Дауларды реттеудің соттан тыс тетіктерін дамыту үшін жекелеген санаттар бойынша «Дауларды соттан тыс реттеу» атты жаңа тарау енгізілген. Кассациялық сатыдағы соттың істерді апелляциялық са­ты­дағы соттың жаңадан қара­у­ына жіберу үрдістері азайтыл­ды. Мұндай ереже барлық сот сатыларында мемлекеттік баж­дың енгізілуімен үйлеседі. Та­туластыру рәсімдерін кеңінен қол­дану және азаматтық сот ісін жүргізу міндеттерін іске асыру мақсатында жобада дауды бейбіт реттеуге ықпал ету де көзделеді. «Татуластыру рәсімдері» атты бөлек тарауда медиация тәртібімен дауды шешуге бағытталған бітім­гершілік келісімдер мен шарт­тар жасаудың рәсімдері мен салдарын егжей-тегжейлі реттеу қарастырылады. Бұған қоса, жобада азаматтық істерді қарау тәртібін жеңілдетуге, соның ішінде соттар қызметінде техникалық құралдарды кеңінен қолдану арқылы оңайлатуға бағыт­талған ережелер бар. Көзделіп отырған барлық шаралар халықтың әлеуметтік тұрғыдан әлжуаз топ­тарының мүддесін қамтамасыз ету қажеттілігін ескере отырып, қабылданатын болады. Бұл орайда судьялар Ұ.Сүлейменованың, Н.Мамонтовтың және Қарағанды облыстық сотының азаматтық және әкімшілік істер жөніндегі апелляциялық сот алқасының төрайымы Ж.Сейдалинаның баян­дамалары азаматтық сот өнді­рі­сінің міндеттері мен қағидаттары, Азаматтық іс жүргізу кодексі жобасының жалпы ережелері, бірінші сатыдағы сот өндірісі мен сот актілерін қайта қарау мә­се­лелеріне арналды. Ал атал­ған шараға Жоғарғы Сот және жергілікті соттар судьялары, Конституциялық Кеңес мүше­лері, Бас прокуратураның, Судья­лар одағының, құқық қорғау ор­гандарының, үкіметтік емес ұйым­дардың өкілдері мен шетелдік сарапшылар қатысты. Александр ТАСБОЛАТОВ, «Егемен Қазақстан».