Мұнайлы өңір мұңаймаса екен

Министрдің дерегіне сүйен­сек, Атырау облысында былтыр 48 млн тонна «қара алтын» өндірілген. Ал биылғы жеті айда бұл көрсеткіш 27,7 млн тоннаны құрап отыр. Өткен жылы жеті қат жер астынан мұнаймен бірге өн­дірілетін газ көлемі 24,9 млрд тек­ше метр­ге, ал жыл басынан бер­гі жеті айдың ішінде 14,4 млрд текше метрге жеткен.

Қазір өңірде көмірсутекті шикізат қоры барланған 118 кен орны орналасқан. Көмірсутекті шикі­затты игеру үшін 78 келі­сімшарт жасалған. Қазір кен орын­дарынан өндірілетін мұнай қоры шамамен 3,3 млрд тонна, ал газ қоры 200 млрд текше метрден асады. Мұнай-газ саласында 30-дан астам компания жұмыс істейді. Бұл компаниялар елімізде өндіретін мұнайдың 55 %-ын қамтамасыз етеді. Өндірілген мұнайдың басым бөлігі «Теңіз» бен «Қашаған» ірі кен орындарынан өндіріліп отыр. Мәселен, Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы «Қашаған» кен орнынан биылғы жеті айда 7,2 млн тонна мұнай мен 4,4 млрд текше метр ілеспе газ өндірілген. Қазір бұл «Қашағандағы» тәуліктік мұнай өндіру шамамен 100 мың баррельді құрап отыр.

– Биыл Атырау өңірінде, онымен шекаралас Маңғыстау мен Ақтөбе облыстарында орна­ласқан төрт жер қойнауы учас­кесіне көмірсутектер бойын­ша жер қойнауын пайдалану құқығын беру үшін аукцион өткізілді. Аукционның қорытындысымен қол қою бонусы шамамен 2,4 млрд теңгені құрады. Бұл бастапқы қол қою бонусынан шамамен 10 есеге артық. Сондай-ақ жақын арада аталған жер қойнауы учаскелерінде геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу жоспарланып отыр. Оған 5,3 млрд теңгені құраған инвестиция салынады, – деп мәлім етті Б.Ақшолақов.

Тәуелсіз Қазақстан тари­хын­дағы ең ірі жоба – келешек кеңею-ұңғыма ернеуіндегі қысымды бас­қару жобасы «Теңіз» кен ор­нында іске асырылып жатыр. Бұл жоба іске қосылғанда кен орнынан өндірілетін «қара ал­тын» көлемі 12 млн тоннаға ар­тып, жылына 39 млн тоннаға жетеді. Осы жоба іске асырыла бастағаннан бері «Теңізшевройл» ЖШС қазақстандық тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қыз­меттерді сатып алуға 14,2 млрд доллар жұмсаған. Жоба үшін 25 мыңнан астам адамды оқытқан. Компания ел экономикасына 7,5 млрд доллар бағыттаған.

Ал «Қашаған» кен орнынан өн­дірілген газды өңдеу зауы­тының құрылысы басталды. Жа­ңа зауыттың қуаты – жылына 1 млрд текше метр газ өңдеу. Дәл осы зауыт іске қосылғанда «Қашағаннан» мұнай өндіру қуаты тәулігіне 450 мың баррельге дейін жетеді. Зауыт жұмысы толық қуатына жеткен кезде 750 млн текше метр көлемінде тауарлық газ, 120 мың тонна сұйытылған газ, 14 мың тонна конденсат, 212 мың тонна күкірт өндіріледі. Бұған қоса жылына 2 млрд текше метр газ өңдейтін жаңа зауыттың құрылысын жобалауды бастау жөнінде шешім қабылданып отыр.

– Қазір Атырау облысында газдандыру деңгейі 98,7%-ды құрап отыр. Өңірдің 660 мың тұрғыны табиғи газбен қам­та­масыз етілген. Ұлттық экономика министрлігі бекітетін Атырау облысындағы табиғи газдың түпкілікті бағасы 1 текше метр үшін 5,3 теңгені, ал атаулы әлеуметтік көмек алушыларға 1 текше метр газ бағасы 4,2 теңгені құрайды. Бұл – еліміздегі ең төмен баға, – дейді Б.Ақшолақов.

Министрдің мәліметіне қара­ғанда, биыл бекітілген респуб­ликалық бюджетте үш жа­ңа жобаны іске асыруға 1 млрд теңге көзделген. Бұл – Иса­тай ауданындағы Қызыл үй, Жасқайрат ауылдарын газбен жаб­дықтау, сондай-ақ Қы­зылқоға ауданының Тас­құдық, Соркөл, Сарықұмақ, Был­қылдақты, Қоңыраулы, Кен­бай елді мекендеріне газ құбы­ры желілерін салу жобалары. Аталған жобаларды іске асыру ин­фрақұрылымды жүргізуге, шамамен 1 300 адамды газбен қам­тамасыз етуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ Мемлекет басшы­сының тапсырмасына сәйкес, «Мақат-Солтүстік Кавказ» магис­тралды газ құбыры лупингінің құрылысы» инвестициялық жобасы іске асырылып жатыр. Бұл мұнайлы өңірдің өркендеу қа­жеттілігін ескере отырып, табиғи газдың қосымша көле­мін тасымалдауға жол ашады.

– Атырау облысында 95-ке жуық автомобильге газ құю стан­сасы бар. Ал 29 мекеме сұйы­тылған газды сатуды жүзеге асырады. Былтыр өңірде сұйытылған мұнай газын тұтыну шамамен 50 мың тоннаны құрады. Биылғы 7 айда шамамен 36 мың тонна тұтынылды. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі сұйытылған газдың бағасын мем­лекеттік реттеуді сақтап қалды. Биыл жылдың соңына дейінгі мерзімде сұйытылған газдың шек­ті бөлшек сауда бағалары бекі­тілді. Соған сәйкес Атырау облы­сындағы сұйытылған газ­дың шекті бөлшек саудадағы баға­сы 1 литр үшін 50 теңгені құрайды, – дейді Энергетика министрі.

Болат Ақшолақовтың айтуынша, Энергетика министр­­лігі ұзақ мерзімді баға тұрақ­­тылығын қамтамасыз ету үшін шаралар қа­былдап жатыр. Мәселен, өнді­руші зауыттардың шығындарын ішінара өтеу мақсатында шекті көтерме бағаны тоннасына 33 600 теңге (19,7 теңге/литр) деңгейінде бекіту туралы бұйрыққа қол қойылған. Мақсат – бағаның алыпсатарлықпен өсуіне жол бермей, сұйытылған мұнай газын облыстарға бө­луді реинжинирингтеу. Осын­дай шаралардың бірі – өндірушілердің белгіленген бөлшек сауда бағаларын не­гізге алып, сұйытылған мұ­най газына шекті көтерме бағаларды айқындау жөніндегі қағидаларды әзірлеу. Бұл нарыққа қатысушы­лар арасында кірістерді әділ бөлуді қамтамасыз етіп, зауыттарды сұйытылған мұнай газын өндіруге ынталандыруға мүмкіндік береді.

Энергетика министрі АИ-80, АИ-92, АИ-93 жанар­майы мен дизель отынын бөлшек саудада өткізуге шекті бағаларды мемлекеттік реттеу сақталғанын мәлім етті. Мәселен, Атырау облысында АИ-92 бензинінің орташа бағасы 169 теңгені құрайды. Ал дизель отынының 1 литрі – 230 теңге. Бірақ АИ-95 жанармайына баға белгілеу бәсекелі ортаға берілген. Енді жанармайдың бұл түріне бағаны нарық айқындайды.

– Өйткені АИ-95 және одан жоғары маркалы бензинді өндіру кезінде қымбат тұратын импорт­тық қоспалар мен жо­ғары октанды компоненттер шы­ғыны ескеріледі. Мұндай жанар­майлардың бағасы мұнай бар­релінің құны мен валюта баға­мына байланысты болады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жа­нар-жағар­май материалдары на­рығын ре­формалау жөніндегі тапсырмасын орындау мақ­сатында бір­неше іс-шара қа­былданып жатыр. Алдымен, мұнай өнімдерін өндіру және бөлу саласында ашықтық пен транспаренттілікті қамтамасыз етуді қолға алынып отыр. Екіншіден, автокөлікпен мұнай өнімдерін шығаруға тыйым салуды осы жылдың со­ңына дейін ұзарту туралы бұй­рық шығарылды. Үшіншіден, сара­ланған бағаларды әзірлеу ар­қылы дизель отынының тап­шы­лығына жол бермеу көз­деліп отыр, – деді министр Б.Ақ­шолақов.

Министрмен кездесуде қоғам белсенділері жұрт кө­кейінде жүр­ген түйткілді мәселелерді қоз­ғады. Мәселен, «Атамекен Эко» қоғамдық бірлестігінің жетек­шісі Арман Хайруллин ірі жо­балардағы өнімді бөлу жөніндегі келісім туралы ақпараттың ашық болуын, экологиялық айып­пұл­дарды Атырау облысы тұр­ғын­дарының қажеттілігіне бағыт­тауды ұсынды.

«Нейродетки – чудо есть» қоғамдық бірлестігінің жетекшісі Лунара Мақсұ­тованың пікіріне қарағанда, өңір тұрғындары эколо­гиялық проблемадан зардап шегіп келеді. Оның өзі екі мүгедек баланы тәрбиелеп отыр.

Атырау облысы