Медициналық оңалту стационарлық нысанында МӘМС бойынша және ақылы негізде консультациялық-диагностикалық көмек көрсетіледі. Сонымен қатар орталықта медициналық оңалту, әлеуметтік бейімдеу, психологиялық-педагогикалық түзету сынды кешенді мультидисциплинарлы оңалту қызметі қолжетімді. Заманға сай озық үлгідегі құрал-жабдықтармен қамтылған клиникалық орталықтың халықаралық сапа стандарттарына сай көмек көрсетуге әлеуеті жетеді.
Орталықтағы дәрігерлер оңалтудың инновациялық әдістерін кеңінен қолданады. Мысалы, динамикалық проприоцептивті түзету әдістері, биологиялық кері байланыс кабинеттері сұранысқа ие. Сол секілді мұнда постурография және тұрақтандыру, кесу, «Диспорт», «Локомат» аппаратындағы роботтандырылған кинезотерапия, Экзоскелет, Cosmos тренажерімен қоса Armeo spring және Hand Tutor тренажері бар.
– «Локомат» бұлшық еттің есте сақтауын күшейтеді. Жұлын зақымданғанда, бас жарылғанда, инсульт және басқа да ауыр жарақаттан кейін осы Щвейцариядан келген аппараттың мүмкіндігін пайдалануға болады. Осы аппаратың құны қазір шамамен 200 млн теңге. Мұндай аппараттар Алматы, Ақтөбеде бар, бізге Швейцариядан келген. Германиядан алған кардиореабилитацияға арналған Cosmos тренажерінің де пайдасы көп. Бір қызығы, бұл құрылғы ел бойынша бізде ғана бар. Айта берсек, балалардың қимыл-әрекетіне көмектесетін, қол, саусақ қимылдатуға арналған құралдар да бар, – дейді UMC КҚ Ұлттық балаларды оңалту орталығы директорының ғылыми және клиникалық жұмыстар жөңіндегі орынбасары, жоғары санатты невролог-дәрігер Жолтай Дәрібаев.
Иә, балалардың еркін жүріп-тұруына пайдасы көл-көсір құрылғылар көп. Соның ішінде Қазақстан халқына қорынан 13 балаға, яғни жүре пайда болған науқастарға экзоскелет құралы беріледі. Бүгінде осындай 4 аппаратты үлестірсе, қалғаны қаңтар айында кезекте тұрған балаларға тегін беріледі. Қуантарлығы, құны 8 млн теңге болатын экзоскелет елімізде өндіріледі. Сол үшін де бағасы көрші елдерге қарағанда арзан. Орталыққа квота арқылы облыстық денсаулық сақтау басқармаларынан жолдама алған науқас балалар 25 күн тиісті ем-шара қабылдайды. Себебі біріншіден, бала 20 күннен соң жалығып, шаршайды, екіншіден, тізімде кезек күткен басқа да балалардың жағдайын қаперден шығармау керек. Әрине, орталықта машықтанған балалар одан әрі өз өңіріндегі орталықтарда ем-шарасын жалғаса болады. Осылайша, 300 орындық орталыққа еліміздің барлық өңірінен және республикалық маңызы бар қалалардан жыл сайын 4 200 адам ем қабылдайды. Ал елде ерекше балалар 90 мыңға шамалас. Демек, мүмкіндігі мол осындай орталықтарды өзге де өңірлерде ашу қажет.
– Біздіңше, жалғыз осы орталыққа қарап, кезек күтіп отырғанымыз жарамайды. Елдің әр аймағынан осындай орталықтар ашу керек деп ойлаймын. Денсаулық сақтау басқармалары арқылы кезекпен келген науқастарды қабылдап, барынша көмек көрсетудеміз. Тағы бір айта кететін жайт, орталықтағы кезекті жылдамдатуға біз араласа алмаймыз. Сондықтан «жылдап кезек күттік» деген сипаттағы шағымдардың бізге қатысы жоқ. Бұл оңалту орталығында орын жетпейді деген сөз. Соның өзінде 15 жылда біздің орталықта 61 мыңнан астам бала емделді. Ал биыл жыл басынан МӘМС аясында 2 950 науқас бала ем-шара қабылдаса, ауруханаға жатқызу жоспары 98,3 пайызға орындалды. Пациенттердің 93 пайызы өңірлерлерден келгенін де ескергеніміз жөн, – дейді денсаулық сақтау саласының үздігі Жолтай Рахымбекұлы.
Дәрігерлер орталыққа келетіндердің дені бас, жұлын жарақатын алғандар, инсульт, минингит, уланып қалған, сөйлеу қабілеті нашар, психикалық даму қабілеті тежелген балалар екенін айтады. Кейінгі 5 жылда халықтың сұранысымен аутизмге, даунға және құлағы естімейтіндерге арнап қосымша 30 орын дайындаған. Өйткені аталған диагнозбен келген науқастарды тегін емдейтін орталықтар елде жоқ. Жеке орталықтар ақылы.
Жолтай Дәрібаев бір елге халықаралық талаптарға сай бір орталық аздық ететінін айтады. Дәрігер церебралды салдану, яғни туғаннан ауыратын балалардың да орталыққа жиі қайырылатынан жеткізді. Қиыны сол, мұндай диагнозбен келгендер 18 жасқа дейін орталықта емделіп, одан әрі қайда барарын білмей дел-сал күйге түседі. Аутизмге шалдыққандар жылдан-жылға көбейіп келеді. Алайда мүмкіндігі мол орталық аутизммен сырқаттанғандардың төсектік орнын арттырып, басқаларын азайта алмайды.
Орталықты аралап жүрген сәтте кенет «тұсауымды кескен аға емессіз бе?», деп дәрігердің алдына түсіп қолын ұсынған бала саулық сұрады. Көп ұзамай, баланың анасы да келген соң, әңгімеге тарттық.
– Баламыз балалардың сал ауруының гиперкинезикалық форма деген түрімен сырқаттанған. Икемсіздеу еді. Бір жас үш айдан асқанда Алланың қалауымен аяғын басты. Сонда Жолтай дәрігер тұсауын кескен еді. Үнемі келгенде балама тұсауын кескен ағасын көрсететінмін. Осындай орталықтар ашылып, ерекше балаларға қолдау көрсетілсін. Балаларымыз ауырмасын. Содан бері міне, орталыққа төртінші мәрте келіп тұрмыз, – деді Алматы облысынан келген Жанна Қасымова.
Бірі білсе бірі білмес, бірақ орталықта әлеуметтік бейімдеуден кейін бұрын-соңды үйден шықпаған балалар ән айтып, би билеуді үйреніп қабілеті ашылады екен. Әрине, дәрігерлер туабітті, тұқым қуалайтын ауруларды барынша алдын алуға жәрдемдесуден қашпайды. Бірақ туғанда сау болып, оқыстан жарақат, инсульт алған балаларды барынша жылдам қабылдауға тырысып бағады. Өйткені олар сырқаттың жедел кезеңінен өткеннен кейін, созылмалы кезеңде жедел емделіп, одан әрі шипажайларға барса аяғынан тұрып кетуге мүмкіндігі мол. Тұңғыш Президент қорының қолдауымен 2021 жылы өңірлерде 8 оңалту орталығы ашылса, биыл 13 орталық пайдалануға беріліпті. Мұндағы методикалық орталықта медицина мамандары курстан өтіп, тағы бір қосымша мамандықты меңгеруде. Демек, өңірдегі балаларға арналған оңалту орталықтары жаңа ғимаратпен қоса, білікті мамандармен қамтылуда.
