Ауыз сусыз ауыл азайып келеді

– Облыстағы 176 ауылда таза су жоқ. Биыл 37 елді мекенге таза су беріледі. Басқа ауылдарды көп созбай сумен қам­ту қажет. Кейінгі жылдары Балқаш көлі күрт тартылып барады. Еліміздің орталығын сумен қамтамасыз ететін Сәтбаев каналының техникалық жағдайы мәз емес. Білікті мамандармен бірлесіп, осы екі мәселені мұқият зерттеуді тапсырамын, – деген-ді ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қарағанды облысына сапарында.

Облыс халқын сапалы ауыз сумен және су бұрумен тұрақ­ты қам­тамасыз ету мақсатында биыл «Қуат­­ты өңірлер – ел дамуының драй­вері» ұлттық жобасымен 27 жобаны іске асы­руға 13 132 740 теңге бөлін­ді. Бұл был­тырмен салыстырғанда бюджеттік инвестициялар көлемінің 15,9 пайызға ұлғайғанын көрсетеді. Осы қаражатқа 234 шақырымнан аса су құбыры мен кәріз желілерін салу, реконструкциялау жоспарланған екен. Оның 104 шақырымы қалаларға, 129 шақырымнан астамы ауылдарға тиесілі.

Су құбырының жаңғыруы жұрт­шы­лықты сапалы ауыз сумен толық қамтамасыз етуге мүмкіндік бере­ді. Мысалы, осындай ілкімді жобалар­ арқылы 8 қалада халықтың орталықтан­дырылған ауыз сумен қамтылуы 92,2 пайызды көрсетеді. Бұл дегеніміз – облыстың 891 505 мың тұрғыны. Жыл соңында бұл көрсеткіш 98,5 пайызға жетеді дейді ресми деректер.

Мемлекет басшысының ауыз сумен 100 пайыз қамтамасыз ету жөніндегі тапсырмасын орындау үшін биыл қалалық сумен жабдықтау жүйелерін дамытуға 7 667 428 теңге бөлінді. Бұл қаражатқа 104,5 шақырым су құбыры мен кәріз желілерін салу және реконструкциялау көзделген.

Ауылда тұратын ағайынның осы күні 91,4 пайызы орталықтандырылған жүйеден су ішіп отыр. Бұл – 208 120 адамы бар 349 ауыл.

Орталықтандырылған су жүйесі жоқ ауылдың 81-інде жерасты су қоры нақтыланған. Яғни су желісін тартуға негіз бар.

Биыл елді мекендерді сумен жаб­дықтауға 5 465 312 теңге қарас­тырылған. Аталған қаражатқа 129,6 шақырым су және кәріз желісі тартылды. Сонымен, жыл соңында таза су тұтынатын ауыл адамдарының үлесі 92,4 пайызға жетеді.

Қарағанды облысындағы ірі жоба­лардың бірі – Жарлы-Қарқаралы су құбыры. Бұл су құбырының құрылысы 38,2 шақырымға созылса, оның 21 шақырымына құбыр төселіп, желі тартылды. Бұқар жырау ауданы Қаражар ауылдық округінің Асыл ауылындағы ауыз суды шешу үшін инженерлік желілер дайындалып, іске қосу-жөндеу жұмыстары басталды. Сондай-ақ Шет ауданының Бұрма ауылында да су құбырының 90 пайызы тозғанын талдаулар анықтаған. Сол талдау-зерттеу арқылы 24 шақырымға жуық су құбырының 20 шақырымы ауыстырылды. Ауылға су алдағы жылы келеді. Бұл құрылыстың мәреге жетуіне аз қалды. Соның нәтижесінде 1 300 адам ауыз судан кемдік көрмейді.

Деректерге жүгінсек, 90-жылдары облыстағы ауылдың көбі орталық­тандырылған ауыз сусыз еді. Өткен ғасырдың 50-60-жылдары салынған су жүйесі де тозып тұрған-ды. Бұл күнде мұның бәрі бірқатар мемлекеттік бағдарлама арқылы шешімін тап­ты. Мысалы, 1992 жылы облыстағы ауыл­дардың орталықтандырылған суы бары тек 32 пайыздың шамасында болса, бүгінде ол үлес 92 пайыздан асады.

Осы орайда шалғай ауылдардың аузын тұщы суға жеткізген «Ауыз су», «Ақбұлақ», «Нұрлы жер», «Өңірлерді дамыту» бағдарламалары екенін атап өткен абзал.

Ал алдағы уақытта, дәлірек айтқанда, 2023-2025 жылдары жүзеге асуға тиіс 19 жоба Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне ұсынылған. Оның құны – 6,3 млрд теңге. Сонымен, 2025 жылдары облыс тұрғындарын 100 пайыз сумен қамту жоспарланып отыр.

Қарағанды облысы