Тарихи атшабарды қайта ашқан азамат

1916 жылы шілде айының орта шенінде Мұқа болыс ашқан ат бәйгесі Қарадалада дүркіреп өтеді. Бәйге басталарда Мұқа бо­лыс көпшілік алдында қазақ елі­нің жеке мемлекет болғаны жө­нінде бар күш-жігерімен, қуана тұрып сөйлеген екен. Арада бір жыл өткенде Жаркентте ке­ңес өкіметі орнап, Мұқа болыс­­тан бас­тап, халықтың зия­лы­лары Жар­кент аймағында қу­ғын-сүр­гінге ұшырады. Қара­даладағы бәйге өткізетін орынды қызылдар: «Бо­лыстың қалдығы» деп, Қара­далада ат бәйгесін өт­кізбек түгіл, онда халықтың топ­тасып жүруіне қатаң тыйым сал­ған.

Міне, осы Қарадаладағы 1916 жылы Мұқа болыс қазақ елі­нің жеке мемлекет болуына ар­нап ашқан ат бәйгесінің 2004 жылы жаркенттік жайсаң аза­мат Мағруф Қады­ров халыққа қайта ашып бер­ді. Ұзындығы 18 шақырым ат­ша­бардың енін 30 метрге дейін кеңейтіп, қуатты трактормен қырлы, ойлы, шұң­қырлы жерлерін тегістеп, бәйге аттары шапқанда оларға кедергі кел­тірмейтіндей етіп қайта жасады. Ашылу салтанатында сөз сөйлеген Жаркент қала­сындағы Ы.Ал­тынсарин атын­дағы орта мектептің дирек­торы болып 40 жыл қызмет ат­қарған Жақсыбай Исаев: «Бұл ат бәйгесі 1916 жылы қазақ елінің жеке мемлекет бол­ғанына арналып ашылған еді. Содан кейін қызыл империяның солақай сая­сатының салдарынан жабылды. Бүгін міне, араға 88 жыл са­лып, кәсіпкер Мағруф Қа­ды­ров Қарадалада сол атшабарды қай­тадан ашып отыр. Мағруфқа мыңда бір рақмет!» – деді.

Мағруф Ғапбасұлы Алма­ты ауыл шаруашылығы институ­тының өнеркәсіпті жоспарлау бөлімін, 2 Қазақ ұлттық аграр­­лық университетінің орман шаруа­шылығының инженер фа­культетін бітірген жоғары бі­лімді маман. Еңбек жолын мектепте дене шынықтыру пәнінің мұғалімі болып бастап, әскер қатарында азаматтық борышын өтеп келген соң, бірнеше жыл автокөлік жүргізушісі болып жұ­мыс істеді. 1981-1989 жылдары сауда саласына басшылық жасады. 1989-1993 жылдары «Береке» агроөнеркәсіп мекемесінің бас­тығы қызметін, 1993-1999 жылдары «Лингвист» АҚ «АҚС ИГІЛІК» жауапкершілігі шек­теулі серіктестігінің, «МКС Ақ­боз» жауапкершілігі шектеулі серік­тестігінің бастығы қызметін абыроймен атқарып, халықтың алғысына бөленді.

Мағруф ауданымызда ауыл ша­руашылығын дамы­тып, өр­­кендетуге лайықты үле­сін қо­сып келе жатқан азамат. Мал ша­­руашылығын, оның ішін­де асыл тұқымды жылқы, ірі қара мал, меринос қойын елі­міз тәуел­сіздік алғаннан бас­тап өсі­ріп, өр­кендетіп келеді. Ха­лық­тың қам­қоршысы, адамдарға жақ­сылық жасауға әрқашан да­йы­н тұрады.

Ұлты татар азамат ауданда қазақтың ұлттық ат спортын дамыту ісін 30 жылдан бері үзіліссіз жүргізіп келеді. Ат бәйге, құнан бәйге, жорға бәйге, тай бәйге, теңге ілу, көкпар, ауда­рыспақ сияқты ат спорты түрлерін ауданның барлық ауыл­ында дамуына ұйытқы бола білді. Жас шабандоздарды дайындауды ауыл-ауылда ұйымшылдықпен жүргізіп, оған ақыл-кеңесін беріп отырады. Жүйрік аттарды баптаудың әдіс-тәсілдерін атбегілер мен жас шабандоздарға үйретуден жалықпайды. Жас кезінен мал өсірудің қыр-сырын жан-жақты біліп өскен М.Қадыров жүйрік жылқыларды таңдай білумен ғана шектелмей, сәйгүліктерді бағып-күту, төрт түлікті өз төлі есебінен өсіріп, одан жоғары са­палы өнім алу, т.с.с. бойынша мол тәжірибе жинақтаған. Бұл тұрғыда ол ғылым жетістіктерін де кеңінен пайдаланып келеді. Мал шаруашылығын өркендету жөніндегі ғалымдарымыздың кі­таптарын, газет-журналдарда басылған ғылыми еңбектерін із­деніп жүріп оқиды.

Ауданымыздан соңғы жылдар ішінде жүйрік сәйгүліктерді өсірумен айналысатын атбегілер көптеп шықты. Солардың көбі: «Ат таңдаудың әдіс-тәсілдерін біз Мағруф ағадан үйрендік», дейді. Соңғы кездері ауданымызда өткен аламан бәйгелерде Мағруф Қадыровтың аты озып келіп, сәйгүлігі бірнеше темір тұлпарға ие болды. Ауда­ны­мыз­дың басты атбегісі, асыл тұ­қымды жылқы, қой, ірі қара малдарын көптеп өсіріп отыр­ған шаруа қожалығының төр­ағасы, «Ауданның құрметті азаматы», бірнеше медаль мен орденнің иегері, есімі аймаққа кеңінен таныс Ма­ғруф Қадыров ерен еңбегі үшін халықаралық, мемлекеттік орден-медальдармен марапатталған.

Халыққа қамқорлық жасау­ды Мағруф өзінің міндеті санайды. Жыл сайын Жаркент қаласының орталығында 22 наурыз күні 500-ден астам адамға наурыз көже дайындатып, халыққа тегін үлестіріп, халықтың алғысына бөленген еді. «Суан» қорына ақ­ша­лай 1,5 млн теңге көмек көрсетті. Іскер аза­маттың тағы бір игі жұмысы – аудан аумағынан 5 гектар жер алып, мал сататын үлкен базар ашты. Бұл базардың жұмыс істей бастағанына да 10 жылдан асты. Жексенбі күні Панфилов аймағындағы ауыл-ауылдардан әкелінген жылқы, ірі қара, қой-ешкі, кейде тіпті түйелер осы базарда сатылуда. Мұнда тұ­ты­ну­шыларға барлық жағдай жа­салған.

Мағруфтың жұбайы Ризван да жеке кәсіпкер, аудандық мәслихат­­тың депутаты. Аудан­ның әлеу­меттік мәселелері мәсли­хат сес­сияларында қарал­ғанда Ризван тұрғындар мүд­десіне қатысты ойларын батыл түрде ортаға салып, оның дұрыс шешілуіне үнемі ұйытқы болып келеді. Аналар мен балалардың денсаулығы, оларға жасалатын қамқорлықтардың барынша арта түсуіне сессия сайы­н өз ойын айтып, халық үшін қызмет етуде.

Өз ісінің білгірі М.Қадыров мал тұқымын асылдандыру бо­йын­ша 30 жылға жуық уақыттан бері жүйелі жұмыс жүргізіп келеді. 1999 жылы «МКС Ақ­боз» серіктестігін құрып, асыл тұ­қымды «Симанталь» сиырын Қарағанды облысынан көп­теп сатып алып келіп өсірді. Ал Шығыс Қазақстан облысынан «Дегерес», «Байыс» асыл тұ­қымды қойларын, Ақтөбе облы­сынан «Жебе» асыл тұқымды жылқыларын сатып алып, ауданымызда өсіріп, басқа да жеке шаруа қожалықтарына арзан бағаға сатты. Соның нәтижесінде, ауданымызда өсіріліп, басқа да аудандарға сатылған асыл тұқымды малдардың саны барынша артты. Оның нақты нәтижесін халық көріп, алғыстарын айтып отыр. 2012 жылы «Әулиекөл» асыл тұқымды сиырларын көп мөлшерде сатып алып, оны өз төлі есебінен өсіріп, бүгінде басқа да «Әулиекөл» сиырын өсі­ремін деушілерге нарық баға­сынан төмен мөлшерде сатуда.

М.Қадыров Жаркент қала­сынан «Мал өнімдері» пунктін ашқан болатын, мұнда өзінің жеке шаруашылығының борда­қы­ланған малдарын сойып, тұты­нушыларға арзан бағаға сатып, бұл салада да халықтың ал­ғы­сына бөленіп отыр.

Жаңа Қазақстанның алға қой­ған міндеттерін іс жүзіне асыру жолында Панфилов ауданының жеке шаруа қожалығының басшысы Мағруф Қадыров ха­лықты асыл тұқымды малмен, сапалы етпен және жүйрік сәй­гүліктермен қамтуда жемісті де жеңісті жұ­мыс атқарудан жа­лыққан емес. Еліміздің дамуы­на қосар үлесі алда да елеулі болады деп сенеміз.

 

Садық ЖҰМАБАЙ,

Қазақстан Журналистер одағының мүшесі

Жетісу облысы,

Панфилов ауданы,

Жаркент қаласы