Қай жақта да алдыңнан көлденең шығатын өткір мәселе Байзақтағы бірнеше елді мекен тұрғындарының ашуын туғызды. Судан тарыққан ауылдағы ағайын «ҚазСуШар» мекемесінің өкілдері мәселені оңынан шешіп бергенін қалайды.
Ақжар, Түймекент, Көкөзек, Суханбай елді мекендерінің тұрғындары «Жауаптылар суды көршілес ауданға молынан жібергенімен, Байзаққа келгенде ниеті тарылып отыр», деп ашынып отыр. Ағын судан тарыққан диқандар Сәмбет су арнасынан келетін судың баршаға ортақ екенін алға тартады.
«Ашығын айтсақ, ағын судың бізге жетпеуі халықты алалау деп түсінеміз. Көршілес ауылдарда тіршілік нәрі жеткілікті. Олардың жағдайы әбден жақсы деуге болады. Ал мұндағы егіншілікпен айналысып жатқан халықтың жайын кім ойлайды? Бұл енді қиянат қой. Төрт түлігін өргізіп отырған азаматтар да қиналып жатыр. Біздің мұңымызға құлақ асатын адам табылса екен», дейді жергілікті азамат Ахмет Құрышбай ауданда қалыптасып отырған жағдайға қатысты өз ойымен бөлісіп.
Аудандағы бірқатар ауылдың халқы Сәмбет су арнасына жәутеңдеп қарап отыр. Алайда арыққа тамшы су тамбағанына тоқсан күнге жуықтапты.
Тұрғындардың айтуынша, Ақжар ауылындағы үш мың гектарға жетеқабыл алқап ағын судың жоқтығынан кеуіп кеткен. Ал диқандар су бөлу мәселесі көршілес Жамбыл ауданына тиімді болғанымен, Байзаққа келгенде жауаптылар жауапсыздық танытып отыр деседі.
Ауылдағы ағайынның күні жерге қарайтыны белгілі. Ағын судың арқасында жүгері егіп, нәпақасын айырып отырғандардың бірі – Райымбек Рүстембеков. Ол осы жолы 35 гектар алқапқа жүгерінің жоғары сұрпын егіпті. Айтуынша, төккен терінің арқасында жыл сайын 50-60 миллион теңге шамасында табыс тауып жүрген. Ал биыл су тапшылығы салдарынан жоспары орындалмайтын секілді.
«Ешкімге оңай соғып тұрған жоқ. Бұл енді анық масқара десек те болады. Қыруар қаржы жұмсаған халықтың мұңына бас ауыртатын кез келген шығар. Жаз мезгілінде міне, суға жарымай отырмыз. Ағын су мәселесіне жауапты мекеме мәселемізді шешетін күн бар ма? Шығынға бату үшін емес, нәпақасын айыру үшін еңбектеніп жүрген халықтың жағдайына қарайласу керек қой», дейді Р.Рүстембеков жерлестерінің жанайқайын жеткізіп.
Анықтап көз салсаң, жүгері алқабы жайқалып тұрғаны байқалады. Алайда бұл уақытта әжептеуір биіктеуге тиіс дақылдың өспей қалғаны көңілге қаяу түсіреді. Диқандардың айтуынша, алдағы бір жетінің бедерінде арыққа су жеткізілмесе, мехнаты мол еңбектерінің еш кететін түрі бар. Алқаптағы қаңсыған арық жүйелері диқандардың жанайқайы жай емес екенін аңғартып-ақ тұр.
«Киров су қоймасына жиналған судың көлемі көңіл көншітпейді. Былтырғы көрсеткішпен салыстырып айтсақ, биыл жиналған су көлемі тым аз. Нақтырақ айтар болсақ, сәуір айынан бастап, бүгінгі күнге дейін су қоймасына қажетті 140 миллион текше метр су түспей қалды. Бүгінгі таңда біз түгілі қырғыздардың өзіне су жетпей жатыр. Қысқасы, жағдай мәз болмай тұр. Ал ауыл жұрты біз айтқан уәжге сенбейді. Қырғыздар да суды «қазақтарға беріп отырсыңдар» деп, өз билігіне реніш білдіріп жатыр екен», дейді «ҚазСуШар» РМК Жамбыл филиалының директоры Ерлан Өтегенов мәселенің мәнісін түсіндіріп.
Қалай алып қарасақ та, байзақтық шаруалар үшін ағын судың тапшылығы бас ауруға айналғаны анық. Ал «ҚазСуШар» мекемесінің қызметкерлері құрғақшылықты қолдан жасамағандарын айтып, ақталып әлек. Олар келтірген дерекке жүгінсек, ағын су Алатаудың арғы бетіндегі ағайындардан аз мөлшерде келіп жатыр. Мұздықтар түн мезгілінде ерімегендіктен, көршілердің қоймасы да толмай тұрған көрінеді. Сондықтан олар бізге тым аз мөлшерде су жіберіп отыр екен. Ағын судың аздығын алға тартқан жауапты мекеме аудандарға тіршілік нәрін кезекпен беруді жөн деп тапқан. Айтуларынша, байзақтық диқандардың мәселесін шешу үшін 15 күн бойы су арнасын аталған ауданға бұрмақ.
Деректерге сенсек, өткен жылы Киров су қоймасына 400 миллион текше метр көлемінде су жиналыпты. Ал биыл соның жартысы ғана жеткен. Салдарынан шаруалар ағын суға жарымай отыр. Мамандардың айтуынша, таудағы мұздық ерімейінше, екі елдегі мәселе шешімін таппайтын сияқты. Алатаудың арғы жағындағы айыр қалпақты ағайын ағын суды беруді толықтай тоқтатса, жағдай тіпті ушыға түспек. Өйткені «Талас су» торабына жиналған су тек тамыз айына ғана жетеді екен.
Қалай десек те, әулиеаталық әлеуметтің күні қырғыздарға түсіп тұр. Ағын судың азабын тартқан шаруалар мәселесінің шешімі қырғыздардың жомарттығына да байланысты секілді. Әйтеуір қырғыз ағайындарға ағын су мәселесінде кіріптар екеніміз осындайда айқын сезіледі.
Жамбыл облысы
