Іс-шараның Мұхтар Әуезовтің «Хан Кене» тарихи трагедиялық қойылымымен ашылуында да зор мән жатса керек. Ал актерлік ансамбль өз кезегінде Кенесары хан дәуіріндегі тарихи еркіндікті аңсаған қазақ халқының ұлттық психологиясын көрсетуге күш салды. Кейіпкерлер арқылы дәуір шындығын айна-қатесіз көрерменге жеткізді.
Ескерткіштің ашылу салтанатына қатысқан облыс әкімдігі аппаратының басшысы Мәди Мәтен, Меркі аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Байсейіт Жылысбаев, еңбек ардагері Рахметілдә Рахманбердиев бастаған мәртебелі меймандар сөз алып, Кенесарының қазақтың арғы-бергі тарихында үлкен рөлге ие хан болғанын, ұлт-азаттық қозғалыс кезінде қазақ жауынгерлерінің рухын ояту үшін бар күшін сарқа жұмсаған көшбасшы болғанын тілге тиек етті.
Демеушілер есебінен бой көтерген ескерткіштің биіктігі – 10 метр. Мүсінші Темірхан Көлжігіттің айтуынша, ескерткіште ел үшін еңіреген ер бейнесін жасауда көп тарихи дерекке назар аударыпты.
«Кене ханның тұсында,
Қарт бурадай жарадық.
Жауды жасқап жапырып,
Жауған қардай борадық.
«Абылайлап» ат қойып,
Дұшпанның алдын орадық»,
деп келетін Нысанбай ақынның жоқтауы аңызға айналған ханның бейнесін дөп ашқандай.
Тарихи тұлғаға арналған тастұғыр «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» күрежолының бойында қасқайып тұр. Жұртшылық пікірінше, туындыда Есіл бойындағы Кенесары бейнесімен сәтті кескіндік ұқсастық та байқалады. Ескерткішке көз салған кез келген адам азаттық жолында айқасқан көкжал Кененің, біртуар ханның жүзіндегі айбарды айқын сезеді.
Жамбыл облысы,
Меркі ауданы
