Суреттер «Егемен Қазақстанның» архивінен алынды
Былай қарасақ, төмен деуге негіз жоқ секілді де көрінеді. Жоғарыда айтылған игіліктерді былай қойғанда, кооперативтер үшін жергілікті бюджет есебінен мемлекеттік қолдаудың барлық шарасы қолжетімді. Сондай-ақ Мемлекет басшысының бастамасымен жүзеге асырылып жатқан «Ауыл аманаты» жобасы аясында кооперативтер ауыл шаруашылығы техникасын және қажетті жабдықтарды сатып алуға, өсімдік пен мал шаруашылығы өнімдерін қайта өңдейтін шағын цехтар ашуға несие ала алады. Инвестициялық субсидиялау ережесінде кооперативтер үшін ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарының жекелеген түрі бойынша жергілікті бюджет қаражаты есебінен 50%-ға дейінгі құнын субсидиялаудың басымдығы мен жоғары нормативтері қарастырылған.
Бірақ жүргізілген талдау ауыл шаруашылығы кооперативтерінің 60%-ға жуығы салық төлемейтінін немесе әрекетсіз екенін көрсетіп отыр. Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәлімдеуінше, кооперативтердің дамымауына бірнеше фактор әсер етіп отыр. Біріншіден, ауылдағы кооперацияның толыққанды дамуына фермерлердің кооперативтерге деген сенімінің төмендігі кедергі келтіреді. Екіншіден, жеке қосалқы шаруашылықтар мен ұсақ фермерлердің ауыл шаруашылығы кооперациясының артықшылығы мен пайдасы туралы хабары аз. Үшіншіден, ауыл шаруашылығы кооперативтері үшін жайылымдар мен шабындық жерлер жетіспей отыр. Төртінші түйткіл – нормативтік құқықтық актілердің жетілмей отырғандығы.
Бұл ретте халықаралық тәжірибе әлемнің көптеген еліндегі кооперативтер ауыл шаруашылығын дамытудың негізіне айналғанын көрсетеді.
Туындап отырған қиындықтарды ескере отырып, ауыл шаруашылығы кооперациясын одан әрі дамыту және проблемалық мәселелерді шешу үшін салалық министрлік тиісті шаралар қабылдамақ. Олар:
- Ауыл шаруашылығы кооперациясын дамыту үшін тегін негізде білімді тарату бойынша кең ауқымды жұмыс жүргізу;
- Әрбір елді мекеннің мамандануын анықтайтын ауылдық округтердің скринингі;
- Қызмет көрсету мен өнімді өткізу тұрғысынан ауыл шаруашылығы кооперативтерін дамытуға баса назар аудара отырып, қолданыстағы заңнамаға өзгерістер мен толықтырулар енгізу;
- Кооперативтерді ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлермен қамтамасыз ету;
- Өңiрлiк тұрақтандыру қорларының құралдары арқылы өндiрiлген өнiмдi сату.
Ауыл шаруашылығы вице-министрі Азат Сұлтановтың сөзінше, дәл қазір елімізде ауыл шаруашылығы кооперативтерінің 60 пайызы салық төлемейді немесе мүлде жұмыс істемейді.
«Халықаралық тәжірибеге қарайтын болсақ, көптеген елде дәл осы кооперативтер ауыл шаруашылығын дамытудың негізі болып отыр. Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдерінің көбінде кооперативтер ауыл шаруашылығы өндірістік өткізу тізбегінің барлық учаскесінде бар және үлкенді-кішілі фермерлік шаруашылықтар кооперативтік кәсіпорындарға қатысып отыр», деді вице-министр.
Сенатор Сұлтан Дүйсембинов ауыл шаруашылығы кооперативтеріне Ұлттық қордан қаржы бөлінуі керек деп есептейді.
«Заңнамаға несие ресурстары бойынша да өзгерістер енгізу керек деп ойлаймын. Бұл қайтарылатын қаражат болғандықтан оны Ұлттық қордан да, басқа көздерден де алуға болады. Ауыл шаруашылығы министрлігі ең бірінші кезекте кооперация, жер телімдерін ұсыну және ауыл шаруашылығы кооперативтеріне құқықтық көмек көрсетуге назар аударуы керек», дейді сенатор.
Министрліктің хабарлауынша, қазіргі уақытта ауыл шаруашылығы кооперативтерін өнімдерін өткізу нарығымен қамтамасыз ету мақсатында форвардтық шарттар аясында тұрақтандыру қорларын қалыптастыру арқылы ауыл шаруашылығы кооперативтерінің өнімдерін сатып алуға басымдық беру мәселесі пысықталуда. Өңірлердің ірі сауда субъектілерімен шарттар жасасу арқылы жаңа өткізу нарықтарын табу үшін өңірлік әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың әлеуетін барынша іске қосу да жоспарда бар.
