Өңірлердегі ЖЭС пен құрылғылардың тозу деңгейі 80 пайызға жеткен. Бұл ретте коммуналдық шаруашылықтарға салынған инвестицияның ұзақ жыл бойы нақты қажеттілік талаптарына сәйкес болмауы да әсер еткен. Бұл – ел тұрғындарын мазалайтын маңызды мәселенің бірі де бірегейі. Атүсті талдау жасағанның өзінде ұзақ уақыт бойы тарифтердің жасанды түрде тежеліп келгенін және мемлекеттің әлеуметтік жауапкершілігі аясында көтерілмегенін айтып өтуге болады. Алайда осы мәселенің екінші қыры қазіргідей түйткілдерді тудырды.
Энергетика саласында қазір туындап отырған мәселелер – бұрынғы шешімдердің тікелей әсері. Модернизацияға, жылу желілері, электр желілері, сумен жабдықтау жүйесіне күрделі жөндеу жүргізуге, су бұру жүйелеріне қажетті қаражат салынған жоқ. Қазір біз инфрақұрылымның жоғары деңгейдегі тозуын көріп отырмыз. Кей жерлерде сын көтерместей нашарлап кеткен. Жағдайды түзету үшін инвестицияларды қазір және үлкен көлемде салу керек. Ашық дереккөздерге сәйкес, мемлекет инженерлік желілерді жаңғыртуға және күрделі жөндеуге 300 млрд теңгеге жуық қаржы салған. ЖЭО иелері жөндеуге 19 млрд теңге инвестиция салды. Алайда бұл – жеткіліксіз. Мысалы, «Тарифті инвестицияға айырбастау» арнайы бағдарламасы қабылданады. 5-6 жыл ішінде жөндеу және модернизациялау жұмыстары тозу деңгейін кем дегенде нормативтік деңгейге дейін төмендету үшін белсенді түрде жалғасады.
Қасым-Жомарт Тоқаев бұл жұмысқа өз бағасын берді. Оның айтуынша, 2023 жылдың көктем-жазғы кезеңінде «Үкімет пен өңірлердің әкімдері жылу беру маусымына сапалы дайындықты қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдады. Қиын жағдайы бар проблемалық объектілерде жұмыс жүргізілді». Ендігі міндет – кем дегенде ауыр апаттардың болуына жол бермеу және азаматтардың үйлеріне жылу беруді кідіртіп алмау. Жаңа қуаттарды енгізіп, инженерлік желілерді жаңартып және ТКШ-ның барлық саласын жаңғырта алсақ, тіпті жақсы.
Осы ретте Көкшетау, Семей және Өскеменде салынғалы отырған үш бірдей жаңа ЖЭС-терді атап өтуге болады. Осы қалалардағы жылу беру жұмысы ойдағыдай атқарылуы үшін үшеуінің де құрылысы кесімді уақытында бітуге тиіс. Бірақ іске асыратын жұмыс ауқымы өте үлкен. Энергетика алдағы уақытта ондаған, тіпті жүздеген миллиард теңге салымды талап етеді. Бұл – Үкімет пен өңір әкімдерінің міндеті.
Андрей Чеботарев,
қаржыгер
