Өңірде Қостанай, Рудный, Арқалық қалалары мен Амангелді, Жангелді, Қарасу, Қарабалық, Денисов, Қостанай аудандарында төтенше жағдай режімі енгізілген. Кейінгі бір аптадан бері Меңдіқара, Федоров, Денисов, Қарабалық, Қарасу, Қостанай, Әулиекөл, Б.Майлин, Қамысты аудандарында, Қостанай және Рудный қалаларында тасқынға тосқын шаралары қызу жүріп жатыр. Облыстық жедел штабтың мәліметінше, су тасқынына қарсы іс-шараларға ТЖМ, ІІМ, ЖАО, ҰҚК ШҚ және басқа да мекемелердің қызметкерлері қатарынан барлығы 2 237 адам, 390 техника, 142 мотосорғы, 29 қайық және 3 тікұшақ жұмылдырылған.
6 сәуірде өңірге Төтенше жағдайлар министрі Шыңғыс Әрінов жұмыс сапарымен келіп, облыс әкімімен бірге эвакуациялау пункттерін, су басқан аумақтарды аралап, Тобыл өзеніндегі бөгеттердің жағдайын көрді. Облыстық штабтың қауіп-қатерге жедел ден қойып, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жұмыстарын дер кезінде атқарып жатқанын атап өткен министр төтенше жағдайлар департаментінің басшысына халықты қорғау және су тасқынынан төнетін қауіптің алдын алу шараларын жеделдетуді қадап тапсырған.
– Қостанайда мыңнан аса адамды қабылдай алатын 20 шақты эвакуациялық бекет жұмыс істеп жатыр. Қазір эвакуациялық орталықтарда адамдардың уақытша тұруына қажет жағдайдың бәрі жасалған. Азық-түлік, төсек-орын жеткілікті. Автобустар да дайын тұр. Кеше қала шетіндегі саяжайлардан 218 адам эвакуацияланды. Олардың алтауы ғана «Дружба» шипажайына орналасты, қалғаны туыс-туғандарының үйін паналай тұруды жөн көрді. Эвакуациялау әлі де жалғасады. Абырой болғанда, Тобылдан қауіп төнуі мүмкін екенін бізге алдын ала ескертті. Кешеден бері жергілікті полиция мен ТЖ қызметкерлері саяжайларды аралап, тұрғындарға жағдайды түсіндіріп, көндіріп, қауіпсіз жерге алып шығып жатыр. ТЖ режімі енгізілді, енді мұндай шұғыл шараларды күшейтеміз, – деді Қостанай қаласының әкімі Марат Жүндібаев.
Дәл сол күні Қостанай мен Тобыл қаласын байланыстыратын үш көпірдің екеуі жабылып, Тобыл, Қостанай, Рудный қалалары мен Қонай, Әлжан, Мичурин елді мекендерінің өзенге қарай жақын жатқан көшелерінде эвакуация басталды. Кешкі сағат 20.30-да облыстық жедел штаб Қаратомар су қоймасынан секундына 3 300 текше метр су жіберіле бастады деген хабар таратты.
Таңертең сағат алты болмай Тобыл өзеніне қарай асыққанбыз. Әл-Фараби көшесінен «Шағала» жағалауына түспек болып едік, полиция күзеті жібермеді. Тәуелсіздік көшесінен Қостанай ауданына қарай шығатын ортаңғы көпір ашық тұр екен. Тобыл қаласының орталығына дейін барып қайттық. Көпірдің екі жағы теңіз болып теңселіп жатыр. Қостанайдың шетіндегі Пионерская, Колёсный, Красный кузнец, Юный боец көшелеріндегі үйлерге су кірген, одан әріректегі жабық Теннис корты да су ортасында қалған сияқты. Жақындап барып, анықтап көрейік деп едік, полиция күзетінен өте алмадық. Қостанай мен Тобыл қаласының ортасында тұрған «Апельсин» сауда орталығы суға малынып тұр. «Ақ шаңырақ», «Гранат» мейрамханалары да су ортасында қалған. Кеше ғана екі экскаватор астындағы үлкен мұздарды шөмішімен соққылап сындырып жатқан ескі көпір де көрінбей, судың астында жатыр.
Тобыл қаласына кіріп көріп едік, кеше тұрғындары эвакуацияланған Ленин көшесінің оң жағын су басқанымен, сол жағы құрғақ жатыр екен. 40 лет Октября көшесіне де су кіре қоймаған.
7 сәуірде таңертең Қостанай ауданына қарасты Алтындала ауылында да эвакуация басталды. Қостанайдан шамамен 20 шақырымдай жерде жатқан бұл елді мекенге де барып, жағдайды көзімізбен көріп, бір отбасын көшірісіп қайттық. Ауылдың өзен жақ бетіндегі ең шеткі көшесінің тұрғындары түгелдей көшіп жатыр. Арнасынан аққан қарғын су мен ауылдың арасын 50-ақ метр бөліп тұр. Тұрғындар өзен деңгейінің жылдам көтеріліп жатқанына алаңдаулы.
– Ауылдың шетінде үлкен шұңқыр сияқты жайылым бар еді. Тереңдігі 5-7 метр болады. Малымызды сол жерге жаятынбыз. Сол жайылым толып, Тобыл өзенге емес, теңізге ұқсап барады. Мұндай суды бұрын-соңды көрген жоқпыз. Судың екпіні қатты. Таңертең сағат 7.00-де келіп көргенімде су мына жырадан 1 метрдей төмен болып тұрған. Қазір бір сағаттың ішінде 80-90 см-ге дейін көтерілген. Дәл осы екпінінен таймаса, үйімізге су кіріп кетуі мүмкін, – деді ауыл тұрғыны Айнұр Құдабаева.
Алтындала ауылының байырғы тұрғындары дәл осындай су тасқыны 2000 жылдың 10 сәуірінде болғанын айтады. Бірақ ол жолғы су мұндай қарқынды болмаған.
Қостанайға қайтып оралғанымызда облыстық жедел штаб сағат 10.00-дегі жағдай бойынша Карамтомар су қоймасынан судың ағуы 3 250 м3/с дейін бәсеңдегенін мәлімдеді. Соңғы мәлімет бойынша, облыста 7 487 адам эвакуацияланған, оның ішінде 11 мүмкіндігі шектеулі адам, 1 239 бала бар. Уақытша орналастыру пункттерінде 943 адам тұрып жатыр.
Еріктілер мен қаланың қарапайым тұрғындары су тасқынына қарсы іс-шаралардың басында жүрген коммуналдық қызметтердің, мемлекеттік және құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне күн-түн демей ыстық тамақ, шай тасып жанталаса шапқылап жүргенін де айта кеткен жөн.
Тобылдан төнген қауіптің беті нақты қашан қайтатыны белгісіз. Мамандар енді судың қарқыны бірте-бірте бәсеңдей беретінін айтады. Алайда қазірше Тобылдың арыны қатты. Бүгін су басқан бизнес нысандары мен қаланың шеткі көшелеріндегі тұрғын үйлерде қалған адамдар мен үй жануарлары эвакуацияланды.
Қала әкімі жағдайдың қиын екенін, бірақ ең бастысы адам шығыны жоқ екенін айтты.
– «Мохито» демалыс орны, «Апельсин» СО, Теннис орталығы суда қалды. Сондай-ақ Қостанайдың шетіндегі «Колесные ряды» елді мекенінде 80 үйді су басты. Су басқан үйлердің саны артуы немесе осымен тоқтауы мүмкін. Нақты айта алмаймын. Ол жерден 6-7 көшенің тұрғындары эвакуацияланды. Үй жануарлары да қауіпсіз жерге шығарылды. Үш бірдей бау-бақша бірлестігі суда қалды. Бірақ кейбір адамдар қауіпті толық сезінбей, үй-жайларына оралып жатыр екен. Олай тәуекел етуге болмайды. Қауіпсіз орындарда болыңыздар, – деді әкім.
М.Жүндібаевтың айтуынша, Қостанайда 754 адам эвакуацияланған. Оның 31-і эвакуациялық пункттерге жайғасса, қалғандары туыс-туғандарына қоныстанған. Екі қаланы байланыстыратын Корей және КЖБИ көпірі жабық. Қостанай мен Тобыл қаласының арасында қазір тек орталық көпір арқылы ғана байланыс бар.
– Тәуелсіздік көшесіндегі орталық көпірде жүк көліктерінің жүруіне шектеу қойылды. Тек жеңіл көліктер жүре алады. Алайда көлік ағыны тым көп. Сол себепті біз қала тұрғындарынан маңызды жұмыс болмаса, қатынасты барынша азайтуды сұраймыз. Енді біз инженерлік желілерді қалыпқа келтіруге және адамдарды эвакуациялауға күш жұмылдырамыз. Қосымша Қостанай ауданына да көмектесіп жатырмыз, – деді М.Жүндібаев.
Қостанай облысы
