Коллажды жасаған – Амангелді Қияс, «EQ»
Жеткізем деп жетістікке жеттім
Қытайдан зат алдырып, өзімізге ұсынушы қаракөздер «Пиндуодуо», «Тао бао», тағы басқа сайттар арқылы жұмыс істейді. Ақмолалық Гүлнұр Бексұлтанқызы әуелде Түркиядан сөмке әкеліп сатқан. Онысы сәтсіз болып, енді назарын Қытай тарапына бұрады. Ол үшін әуелі инстаграм әлеуметтік желісін зерттеу керектігін түсінген.
«Алдымен зат сатудың техникасын үйрендім. Бастапқыда қиын болды. Бірақ бір ай ішінде 17 мың шынайы оқырман жинап үлгердім. Қазір бір күнде 40-50 мың теңге пайда табамын. Қытайдан алдырған кез келген затымды сатып, адамдарға пошта арқылы жеткізіп беремін. Екіншіден, заттың түр-түріне жарнама жасап, ерекшелігіне тоқталамыз. Әсіресе тұрмысқа қажетті өнімдерге сұраныс көп. Оны да парақшама жазылған пікірлерден оқи отырып түсінемін. Осылайша, халық қызығушылығын оятқан заттарға тапсырыс беремін. Өйткені сұраныс болмай, іс-әрекетіңнің барлығы құмға сіңген судай емес пе?!» дейді Гүлнұр.
Мойындау керек, бізде жеңіл өнеркәсіп жеткілікті деңгейде дамымаған. Сол себепті әлі күнге сырттың өніміне мұқтажбыз. Қытай асып, қарекет қылғандардың дені осы пікірді айтады.
«Қытайдың ұтып отырған жері – тұтынушы көңіл күйін тап басатындығында. Мысалы, корей сериалындағы әртістердің киімі ертеңгі күні қытай базарында тұрады. Өйткені сериалға қызығып, соған еліктейтін жас буын көп. Оны қытайлар беске біледі. Қазақстанды кезіп жүрген «әр қытайлықтың ауласында бір-бір цех бар» екен деген аңыз шындыққа жанасады. Білуімше, оларда әр аула болмаса да, әр қаласында зауыт, цех толып тұр. Тіпті шағын қалашықтарда қалдық қағаздарды жинап, өңдейді. Киім, техникаға қосалқы бөлшек, телефон брендтері мен аксессуарлар шығару – олар үшін үйреншікті іс. Өзім білетіндей, зауыт өте көп орналасқан, шетелге де өнім экспорттаушы екі қала бар. Ол – Гуанчжоу мен Иу (Цзиньхуа). Екі шаһардан аса сапалы өнімдерді табуға болады. Бағасы да көңілге қонымды», дейді бұрынғы кәсіпкер Нұрсәуле Адаққызы.
Қытай – қайталаудың шебері
«Cargo» дейтін дүние бар. Нұрсәуленің айтуынша, бұл – заттарды жеткізуші топ. Мұнда екі немесе бес адам емес, одан да көп қызметкер жұмыс істейді.
«Бұл жерде ұйымның («Cargo») екі нүктесі болады. Бірі – Қытайдың Гуанчжоу қаласында делік. Оны А нүктесі деп аламыз. Онда арнайы қойма болады. Сол жерге сатып алынған барлық тауар жиналады. Артынша жүк көлігіне артылып, шекарадан өтіп, екінші Б нүктесіне жеткізіледі. Оны Алматы қаласында деп есептейік. Екі нүкте аралығындағы жол уақыты кемінде бір апта, ары кетсе 10 күнге созылуы мүмкін. Алматыға жеткен соң карголықтар жеткен тауарды жан-жаққа такси немесе пошта қызметі арқылы жөнелтеді. Ескеретін нәрсе, тапсырыс беруші әр заттың бағасынан бөлек, әр келісіне түрлі бағада (3,5-4,2 доллар) ақша төлейді», дейді ол.
4-5 жыл бұрын біздің еліміз Қытайдан киім-кешек пен тұрмыстық затқа көптеп тапсырыс беретін. Кейінгі сұранысқа ие тауарлар тізімін оңай құрастырмалы жиһаздар, құламайтын, сынбайтын, балаларға арналған мүліктер, ұялы телефон, басқа да ұсақ-түйектер толтырды.
«Қазір бизнеспен айналысып, тіпті өзінің брендтік үлгідегі заттарын сатып жүргендердің дені өзінің фабрикасы не цехында өндіріп жатыр деймісіз? Бәрі де қытайлық заттар. Тапсырыс беріп, сол жерде арнайы бренд-атауды жаздырып, саудаға шығарып жүргендер көп. Мұны отандық өнім дей алмаймыз. Екіншіден, Қытайда көшірме дүниеден көз сүрінед! Мысалы, «Adidas» бренді. Мұның жақсы сапада да, нашар үлгіде де тігілетіні бар. «Zara», «Dior», «Apple» өнімдерінің люкс сападағы үлгісін шығаруда көршіміздің бәсі жоғары», дейді Нұрсәуле.
Сапа мәселесінде сақ болыңыз
Сарапшылар Қытайдан тауар сатып алу бүкіл әлемдегі тұтынушылар арасында танымал құбылысқа айналғанын айтып отыр. Бұл – тауарлардың қолжетімділігімен ғана емес, сонымен қатар баға арзандығы, кең ассортименті және интернет-сауданың ыңғайлы болуымен байланысты. Дегенмен зат сатып алғанда осы үрдістің оң және теріс жақтарын ескермеске болмайды. Мысалы, кедендік баж бен салық тапсырыс құнын арттыруы мүмкін. Сондай-ақ Қытай киімдерінің өлшемдері бойынша мәселе жиі туып жатады. Себебі олардың өлшемі сіздің тапсырысыңызға сай болмауы мүмкін. Бұған қосымша жеткізудегі уақыт ұзақтығы және тауардың сапасы көрсетілген сипаттамасына сәйкес келмеуі тағы бар.
Әйткенмен онлайн сауданың бір артықшылығы – уақыт үнемділігі. Кез келген жерден жарты сағат уақыт бөліп, телефон арқылы тапсырыс бере саласыз. Сауда үйлерін аралаудың қажеті жоқ. Бұған қоса, өзіміз сияқты тұтынушылардың тауарға берген бағасын және пікірлерін оқып, тауар жайында ақпарат алуға да мүмкіндік бар.
Жалпы, Қытайдан зат сатып алудың жақсы жағы да, зияны да бар. Сол үшін сатып алу шарттарын, сатушының пікірін мұқият зерделеу маңызды. Жоғарыда айтқандай, тосын сыйларға (алдану, тауар сапасыздығы, т.б.) дайын болу керек. Дұрыс әрі сенімді сатушы таңдау арқылы Қытайдан сапалы тауарды жақсы бағаға сатып алуға әбден болады.
«QazTrade» сауда саясатын дамыту орталығы» АҚ мәліметінше, Қазақстанмен сауда саясатында 10 әріптес мемлекет бар. Тауар айналымында алғашқы орында Қытай тұр. Әлемдік сарапшылардың айтуынша, бұл елдің сырт мемлекеттермен сауда қатынасы өте қарқынды. Соған қарағанда әзір алғашқы орыннан түсе қоймауы мүмкін. Одан кейінгі орындарда Ресей, Италия, Оңтүстік Корея, Түркия, Нидерланд, Өзбекстан, Франция, АҚШ, Германия мемлекеті тұр.
Әңгімелесу барысында Нұрсәуле «өз жеңіл өнеркәсібіміз болмай, көршімізді байыта береміз» деді. Айтуынша, жастарды оқыта отырып, шетелдік зауыт-фабрикаларда ұзақ мерзімде тәжірибеден өткізу арқылы елде көптеген өндіріс орнын ашсақ, ұтарымыз көп болар еді.
