Облыста жемшөппен қамтамасыз ету бойынша қамқорлық жоқ деп айта алмаймыз. Былтыр 2 000 шаруа қожалығына мал шаруашылығын дамытуға 2 млрд 542,5 млн теңге субсидия ұсынылған. Осының 1 млрд 400 млн теңгесі 1 000 шаруаға жемшөп үшін беріліпті. Бірақ «балық аулап берме, қармақ ұстауды үйрет» демекші, жемшөп қорын жасауға сырттан сатып алу жолымен емес, өсімдік шаруашылығын дамыту арқылы қол жеткізу маңызды болмақ. Әттеген-айы облыста бұған бел шеше кіріскен шаруа қожалықтары әзірге аздау. Өткен жылы өсімдік шаруашылығын дамытуды субсидиялауға бар-жоғы 18,2 млн теңге бөлінгеніне қарап, сондай ой түюге болады.
Жемшөп мәселесін шешудің ең тиімді жолы – өңірде суармалы алқапты дамыту. Бұл орайда соңғы технологияларды пайдалана отырып суды жаңбырлатып суғару арқылы үнемді, тиімді пайдалану қажет. Мұның жарқын мысалын Жаңаарқа ауданындағы «Мирас» шаруа қожалығының тәжірибесінен көруге болады. Қожалық басшысы Төлеген Жаманов – «мал ұстау үшін жемшөбің дайын тұрсын» дейтін ұстанымды басшылыққа алған азамат.
Ол мал азығының қорын өз күшімен дайындауға 2019 жылдан бастап кіріскен. Қазір мол тәжірибе жиды. Сол жылы алғаш рет 155 гектарға аталық шөп, 100 гектарға арпа егіп көрді. Нәтижесі көңіл қуантты. Содан бері мал шаруашылығына қоса өсімдік шаруашылығын да дамытуды қолға алған Төлегеннің жемшөп базасын дайындаудағы тәжірибесі көпке үлгі болғандай. Ол өткен жылы «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ-ның қаржылай қолдауымен барабанды үлгідегі жаңбырлатқыш қондырғы сатып алды. Қондырғы құнының 50 пайызын субсидия жолымен мемлекет кері қайтарып берді. 2023 жылы алғаш рет жоңышқа егіп, жыл бойына екі рет орым жасады. Былтыр 16 гектарға еккен болса, биыл аумағын кеңейте түсті.
Жемшөбі өзінен болғасын малды да соған қарай шақтап, есептеп өсіріп отыр. Алғашында 60 бас герефорд тайыншасын сатып алып шаруашылық құрған Төлегеннің қорасында қазір аналықтың өзі 100-ге жетті. Төңірегіндегі шаруа қожалықтарына асыл тұқымды бұқаларын сатып, олардың да малдануына септігін тигізіп отыр.
«Мал өсір, бірақ оның жағдайын да ойла. Қора-қопсың сай болсын, жемшөбің жеткілікті болсын. Осыны күнілгері ойласаң, ісің оңға басады. Мұны ата-бабамыз «Мал баққанға бітеді» деген бірауыз өсиетке сыйдырып кеткен», дейді Төлеген.
Жалқыны мысал еттік, енді жалпыға қайта оралайық. Ұлытау – ауыл шарушылығын, соның ішінде мал шаруашылығын дамытуға өте қолайлы облыс. Әрине, жемшөп мәселесіне келгенде қиындық туындайтыны рас. Қазіргі кезде облыс шаруалары қажетті жемшөптің 30 пайызын көршілес Қызылорда, тіпті әріректегі Түркістан облыстарынан сатып алуға мәжбүр болып жүр. Ал кісідегінің кілті аспанда болатыны белгілі. Мемлекет тарапынан 400 гектар көлемінде суармалы алқапта шөп өсіретін шаруаға қажетті техникалар сатып алу, басқа да қажеттіліктер үшін 2,5 пайыз көлемінде жеңілдікпен несие беріледі. Осы мүмкіндікті неге пайдаланбасқа? Өкінішке қарай, шаруалардың көбі осындай мүмкіндіктің барынан бейхабар болуы да ғажап емес. Түсіндіру жұмыстарына мән берілмейтіні өкінішті-ақ.
Жыл соңына таман облыс бюджетінен жемшөп өндірісін дамытуға арналған ауыл шаруашылығы техникалары мен жабдықтарын жылдық 6 пайыз мөлшерлемемен несиелендіру мақсатында 500 млн теңге бөлінді. Қазір сол қаржының 210,5 млн теңгесіне ауыл шаруашылығына қажетті техникалар, қосалқы жабдықтар сатып алынған көрінеді. Бұл облыста жемшөп өндірісін дамытудағы оң бетбұрыстың қалыптасып келе жатқанын айғақтайды. Егер шаруа қожалығы ауыл шаруашылығы техникасын лизинг бойынша алғысы келсе, бұған да мүмкіндік жасалған. Осы мақсатта биыл облыстық бюджеттен 300 млн теңге бөлінді. 2024 жылға республикалық бюджеттен инвестициялық жобаларды қаржыландыруға 3,0 млрд теңгенің қарастырылуы да бағдарлама аясында суармалы егінмен айналысуға мүмкіндік туғызады.
Ұлытау облысы
