Әділдік пен заң үстемдігі

Жолдауда көрсетілген бас­тамалар өз кезегінде қаржы-несие саясаты мен фискалдық сая­саттың арасындағы үйле­сім­сіздікті жою­ға, инвести­циялық ахуалды және бизнес жүргізуге қолайлы жағ­дай жасауға, еліміздің өнер­кәсіп әлеуетін толыққанды пай­да­ланып, бірінші кезекте инфра­құрылымдық проблемаларды шешуге, ұлт денсаулығын ны­ғайту және азаматтарды әлеу­меттік қолдау жүйесін жаңғырту үшін кешенді шараларды іске асыруға, мемлекеттік басқару ісінің тиімділігін түбегейлі арт­тыруға, сондай-ақ қоғамда заң мен тәртіп идеологиясын терең орнықтыруға бағытталған.

Ел Президенті Қазақстан хал­қы бүгінде мүлдем жаңа саяси шындықта өмір сүріп жатқанын атап өтті. Соңғы бес жылда ауқымды реформалар жүзеге асырылды, саяси жүйе түбегейлі трансформациядан өтті. Сондай-ақ Ұлттың саяси және қо­ғам­­дық өмірін, менталитеті мен мәдени кодын жаңарту бас­талды. Бір сөзбен айтқанда, Жаңа әділетті Қазақстанның құры­лысы қарқынды жүріп жатыр. «Стратегиялық бағытты тұрақты ұстану жалғасады», делінген.

Еліміздің экономикалық әлеу­е­тін дамыту мақсатында мемлекет қаржысынан бөлек жеке инвестициялар көлемін ұлғайту өте маңызды. Банктердің шағын және орта бизнесті қаржы­ландыруы деңгейінің төмен­дігі іс­керлік ортаның бел­сен­ді қыз­мет атқаруына және эконо­­микалық тұрақты дамуын тежеп отыр.

Сонымен қатар банктердің табатын пайдасынан мемлекетке төленетін салықтар мөл­шерін қайта қарап, осы сала­дағы активтердің айналым мен инновациялардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында «Банк­тер туралы» жаңа заң қа­жет­тілігі жөнінде Жолдауда нақты айтылды. Қазіргі қол­да­ныс­тағы Заң 1995 жылы қа­был­данғанын ескерсек, бүгінгі уақыт талабына сай тетіктерді регламенттейтін жаңа заңды дайындау өте маңызды.

Еліміздің кәсіпкерлік саласы­ның қарқынды дамуын қам­тамасыз етіп, 2029 жылға дейін орта бизнестің ел эконо­ми­ка­сын­дағы үлесін 15 пайызға жеткізу міндеті қойылды. Жолдауда кә­сіп­керлікті мемлекет тарапынан қолдау мен бірге, бизнеске кейбір мемлекеттік құзырлы органдар тарапынан орын алатын инвестициялық жағдайға кері әсер ететін әрекеттерді жоюға қа­тысты нақты тапсырмалар берілді.

Экономикалық заң бұзушы­лық­тарды қылмыстан арыл­ту туралы да айтылды. Жалпы, соңғы 5 жыл ішінде Прези­дент тапсырмасына сәйкес, экономикалық заң бұзушы­лық­тардың бірқатар түрі кезең-кезеңімен қылмыс­сыз­дандырылып, заңнамалық түрде әкімшілік заң бұзушылық санатына ауыстырылды.

Мемлекет басшысы кәсіп­кер­лер «капиталын заңдас­тыру» аясында ел экономикасына салынатын қаржы әлеуметтік-мәдени нысандар құрылысына жұм­салуы қажеттігін және мем­­лекетпен келісімге келу ар­­қылы қайтарылған қаржы мен активтерді «Заңсыз» деп та­­нымауға қатысты норманы бекіту туралы айтты. Қол­даныстағы 2023 жылғы 7 шілдеде енгізілген «Заңсыз иемденілген активтерді мемлекетке қайтару туралы» заң норма­ларына сәйкес Бас прокуратура жа­нында құрылған уәкілетті мем­лекеттік орган және Премьер-министр төрағалық ететін арнайы комиссия жұмы­сының нәтижесінде 156,3 млрд теңге қаржы және 84,4 млрд теңгеге бағаланған мүлік заңсыз иемденген деп танылып, мемлекетке қайтарылды.

Сондықтан Жолдауда Мем­лекет басшысы айтқандай, тиісті нормаларды Заңға енгізу арқылы, қылмыстық құдалау тәуекелдерін азайту өз кезегінде кәсіпкерлердің бюджетке салатын қаржы көлемінің ұлғаюына оң әсері болары айқын. Биылғы Жолдауда Мемлекет басшысы қоғамдағы заң мен тәртіп идео­логиясын терең орнықтыру қажеттігіне аса мән берді.

Елімізде жүйелі түрде жүр­гі­зіліп жатқан әлеуметтік-саяси реформалар мен әр жыл­ғы Жолдауларда қоғамдық қауіп­сіздік, азаматтарымыздың құқы­ғын қорғау, әділдік пен заң үс­темдігі ерекше назар аударатын, стратегиялық маңызы бар мәселелер. Сондықтан Президент Үкіметке, құзырлы құқық қорғау органдарына қоғамда белең алып отырған қаржылық алаяқтық, есірткі, жол апаттарының алдын алу, автокөліктердің техникалық жағдайы, жүргізушілердің кәсіби даярлығы, ұсақ бұзақылық пен ауыр қылмыстарға қатысты нақты міндеттер қойып, депутат­тар­дың назарда ұстауға тиіс екенін жет­кізді.

Жолдауда айтылған авто­кө­­лік­­тердің техникалық ба­қы­лауын, жүргізушілерге қо­йылатын талаптарды күшей­ту және жол-көлік инфра­құры­лымын күтіп ұстауға жауап­ты лауазым иеле­рінің жауап­кер­ші­ліктерін қатаң­дату бойынша тиісті нормалар қазіргі уақытта Парламент Сенатында қаралып жатқан сала­лық заң шеңберінде енгізілетін болады.

Болашақ ұрпақтың денсау­лығын сақтау және саламатты қоғамды қалыптастырудағы есірт­кіге, лудомания мен ван­да­лизмге қарсы күрестің маңыз­­дылығы қозғалды. Қазіргі уа­қыт­та Парламентте қарас­ты­рылып жатқан есірткіге қарсы заң жобасы жан-жақты тал­қы­ланып, қарсы іс-қимыл­дар­ды күшейтуге қажетті нормалар енгізілетін болады деп күтілуде.

Президент жаһандық энергия тапшылығының артуы та­қы­рыбына жеке тоқталды. Ол атом энергетикасының да­муы­на барынша назар аудару қа­­жет­тігін айтты. Елдің ұзақмерзімді ұлттық мүдделері мен ерек­ше­лік­терін ескеру қажет екенін және осы мәселеге қатысты нақ­ты шешімін айтып, осы жылдың қазан айында атом электр стансасын салу мәселесі бо­­йын­ша жалпыұлттық референдум өткізілетінін жеткізді.

Біздің еліміз саяси жаңғыру және экономикалық реформалар жолында дамып келе жатыр, ал биылғы Жолдау әлеуметтік стандарттарды арттыруға және отандастарымыздың әл-ауқатын жақсартады деп нық сеніммен айтуға болады. Сондықтан Пре­зидент ұсынған прогрессивті бас­тамаларды іске асырып, жо­ға­ры мақсаттарға жету үшін Парламенттің, Үкіметтің және мүдделі мемлекеттік орган­дар­дың азаматтық қоғамның өкілдерімен бірлесе отырып, алға қойған жетістіктер мен нәтижелерге қол жеткізіп, әді­летті, әлеуеті жоғары қоғам қа­лып­тасқан біртұтас мемлекет болып нығаятын боламыз.

Нұрлан БЕКНАЗАРОВ,

Сенат депутаты, Конституциялық заңнама, сот жүйесі және

құқық қорғау органдары комитетінің төрағасы