Абай атындағы театрдың балет труппасы үшін хореографияның заманауи – дүниежүзі мойындаған бірегей стилін меңгерген Акрам Ханның би арқылы тілдесу, сезімді жеткізу әдісін, төл тәсілдерін жеке өзінен үйренгені маңызды. Толассыз шығармашылық шабыт пен ізденісте жүретін шебердің дербес сабағы екі аптаға созылды. Британдық хореограф Абай атындағы опера және балет театры әртістерінің би өнеріне көзқарасын, педагогтерінің ашық-жарқын, дос пейілін ерекше атап өтті.
– Театрдың балет труппасы педагогтерінің шеберлігіне тәнтімін. Негізі басқа елге келгенде өз тәжірибемді ғана алға тартып, талап-тілегімді орынсыз таңуға емес, бірінші кезекте өзімді өзге бишілер арқылы танып-білуге ұмтыламын. Балет әртісі жалпыға ортақ классикалық туындылардың кейіпкерлерін бейнелесе де, оның денесі, қимылы – мәдени құндылық іспеттес ұлттық ерекшеліктен сыр шертетін жаны бар тірі қазына. Сондықтан маған қазақ театрының биге деген көзқарасы, қарым-қатынасы ұнады. Маған бастысы, балет труппасының биіндегі рухты сезіну, – дейді биші һәм қоюшы-хореограф Акрам Хан.
«Жұмыс істегенді» емес, билегенді ұнататын адамды таңдайтын хас шебер әлемді көп аралайтынын, тәжірибе бөлісуге барған театрдың көңілінен шыққан әртістерін Лондондағы өз компаниясына шақыратынын, Абай театрында да бірқатар балет әртісінің өнерін жоғары бағалайтынын жасырмады. Қазақ өнерінің қара шаңырағына, жалпы Қазақстанға алғаш келген хореограф тілшілермен тілдескен мәслихатта: «алдағы жоспарды уақыт көрсетеді» деп сөзін қысқа қайырды.
Тек-тамыры – мұсылман, әлемге әйгілі биші Қазақстанның киелі мекені Түркістанды рухани игіліктің ордасы санайды. Қазақ еліне келе сала, Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне баруды парыз санағаны да сондықтан. Осы орайда Абай театрының басшылығы қадірлі қонаққа арнайы сапар ұйымдастырғаны бар.
– Мен мұсылман отбасында дүниеге келгендіктен, Қазақстанмен ерекше жақын байланысты сезінемін. Анам рухани тұрғыда терең адам еді, анам сіңірген сол қазынаны Қазақстаннан – мәдениетке деген рухани көзқарастан таптым. Бидің өзегіндегі рухани қуатты сөзбен жеткізіп түсіндіре алмайсың. Би – бір қимылдан кейін көлеңкесі де қалмайтын ғайып тектес қозғалыс қана. Ал сол қозғалғанға дейінгі ұмтылыс – ол сенің тілің, айтайын деген сөзің. Әлемде жүздеген тіл бар, сол секілді бидің де тілі мен түрі көп. Мені қызықтыратыны, дене тілінің өзі емес, айтқың келген ой мен қимыл арасындағы үзіліс, сәйкесінше, бір қозғалыс пен келесі қоғалыстың арасындағы тыныштық кезінде өз жаныңның үнін есту – рухани құндылық дегеніміз осы, меніңше. Дәл осы сәт – менің өмірімнің философиясы, – дейді Акрам Хан.
Дүниежүзі театрлары алдын ала кезекке тұрып, таласа шақырса да, жан-жақты танысып, таңдап-талғап барып келісімшартқа отыратын креативті хореографтің «Арыстандар ұйықтап жатқанда» («Until the Lions»), «Kaash», «iTMOi», «DESH», «Тіке жол» («Vertical Road»), «Білім» («Gnosis»), «Нөл белгісі» (Zero degrees) сияқты қойылымдары бар. Ғаламның атақты әртістерін ғажайып биімен баурап алатын сахнаның сайыпқыраны Англияның, Қытайдың ұлттық балетімен, танымал балерина Сильви Гиллеммен, хореография саласынан өзге, әлемге әйгілі актриса Джульет Бинош, әнші Кайли Миноуг, басқа да танымал әртістермен жұмыс істеген. Акрам Ханның қоржынында Лоренс Оливье атындағы сыйлық, ISPA, Фред пен Адель Астер, басқа марапаттар бар.
АЛМАТЫ
