Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «EQ»
Қарап отырсақ, бұл көрсеткіш заманның өзгергенін, аталған мамандықтар бұрын талайдың қолжетпес арманы болған заңгер, экономист, маркетолог, мұнайшы болу сияқты арман-мақсаттарды ығыстырғанын көрсетеді. Есесіне ел нарығындағы ең керекті, қат болып отырған химик, мал шаруашылығы, балық шаруашылығына қажетті мамандықтарға мүлде талпыныс жоқ.
Кейінгі жылдары неге тіс дәрігері болуға ұмтылғандардың қатары күрт өсіп, стоматолог мамандығының дәрежесі артып, танымал болып шыға келді? Бұл сауалға Президенттің Іс басқармасы Медициналық орталығы Ұлттық госпиталінің стоматология бөлімінің меңгерушісі Елена Нагина төмендегідей жауап берді:
– Кейбіреулер қазір стоматолог болу сән, табысы да жоғары әрі ұзақ оқудың қажеті жоқ деп ойлайды. Ал іс жүзінде олай емес, біздің кәсібіміздің өзіндік ерекшеліктері жеткілікті. Кездейсоқ адам електен өте алмайды. Егер тіс дәрігері өз саласында жеті жылдай тұрақты жұмыс істеп, тәжірибе жинақтай алса ғана, осы салада соңына дейін қала алады.
Тісі ауырған адам жанын қоярға жер таппай, емделуге келгенде ақысы қанша тұратынын да сұрап жатпайды. Сол тұрғыда дәрігерлер қолдарынан келгенше көмектеседі, емдейді. Тіс – адамның саламаттылық құжаты болғандықтан да, оны сақтау маңызды әрі сау, жарқыраған аппақ тістер – адамның ажары. Байқап отырсақ, қазір елімізде тісі жоқ адамдар азайды, жұрт тісінің бүтіндігіне мән береді.
Бүгінде отандық стоматология салыстырмалы түрде дамыған әрі қолжетімді. Балалардың тісі мемлекет есебінен емделеді. Бұл мәселеде еліміз ТМД көлемінде көш ілгері. Тіпті соңғы жылдары, әсіресе жаз айларында елімізге тісін емдетуге шетелдіктер көптеп келе бастады. Олар бұрынғы отандастарымыз бен солардың туыс-таныстары. Бір сөзбен айтқанда, отандық стоматологияның сапасы әлемдік деңгейден кем емес, оның үстіне әлдеқайда арзан.
– Ертеректе, біз стоматология мамандығына оқыған кезімізде де осы бөлімге конкурс үлкен, оқуға түсу қиын болатын. Бүгінде бұл мамандыққа ҰБТ-да жинаған шекті балы 130 болатын үздіктер келіп жатқандықтан, сала бұрынғыдан да жақсара, жетіле түседі деп ойлаймын. Оған қоса стоматология медицинаның ең дамыған салаларының біріне айналды. Күнделікті жұмыста емдегенде дым сездірмейтін, ауыртпайтын препараттар, техникалардың озығын пайдаланып отырмыз. Қазір тіс дәрігерінің алдында отырған пациент ем-домнан қорықпайды, керісінше рахат табады. Тегінде, дәрігердің кәсіби шеберлігі жұлып тастаған тістерімен емес, ауырған тістерді сақтап, емдегенімен өлшенеді, дейді Е.Нагина.
Сонымен бүгінде қай өңірлерде дәрігерлер жетіспеушілігі бар, қай облыста кадр тапшылығы басым? С.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетінде өткен Бос жұмыс орындар жәрмеңкесінде барлық облыстардың қалалық, облыстық денсаулық сақтау басқармаларының өкілдері тоғысқан еді. Басқармалардың мәліметіне сәйкес, жәрмеңке барысында елде 2 279 маманға деген сұраныс бар екені анықталды. Ең қызығы, алғаш рет медициналық кадрларға сұраныстың ұзын-сонар тізімін Алматы қаласының ауруханалары берді. Алматы қаласы – 540, Қостанай облысы – 304, Жетісу облысы – 286, Атырау облысы – 168, Ақмола облысы – 153 жұмыс орнын ұсынды.
Осы арада 2021 жылдан бастап жоғары оқу орындары түлектеріне гранттарын өтеуге қойылатын талаптар жеңілдетіліп, оларға меншік нысанына қарамастан, денсаулық сақтау ұйымдарында мемлекеттік грант арқылы жұмыс істеуге құқық берілгенін айта кеткен жөн. Сонда қызмет өткеру мерзімі мемлекеттік грантта оқыған жылдар санына тең болады.
Бос жұмыс орындары жәрмеңкесінде жұмыс берушілер жұмысқа орналасу жөніндегі ең жақсы ұсыныстарын ортаға салып жатады. Айталық, өткен жылы облыстық аурухана өкілдері резидентура бітірушілеріне 500 мың теңгеге жуық еңбекақы ұсынып, уақытша баспана тауып беруге, болмаса баспана сатып алуға ақшалай өтемақы беруге дайын екендіктерін білдіріп, сонымен қатар медицина мамандарының балаларын мектеп, балабақшамен қамту, отбасының басқа мүшелерін де жұмысқа орналастырып, біліктілігін арттыру курстарына қосымша ақы төлеу, басқа да жеңілдіктер қарастырған еді.
Жоғарыда аталған «Жұмыспен қамту жәрмеңкесі – 2024» барысында ҚазҰМУ түлектеріне еліміздің 20 өңірінен 2 279 бос жұмыс орны ұсынылды. Ең жоғары сұранысқа ие мамандықтарды таратыңқырай түссек, жалпы тәжірибелік дәрігерлерге – 272 бос орын, жоғары білімді медбикеге – 232, жедел медициналық көмек қызметкерлеріне – 157, акушерлік және гинекологияға (балалар гинекологиясы) – 130, санитарларға – 109, терапевтерге – 95, анестезиология және реанимацияға (ересектер, балалар) – 92, кардиологияға (ересек, балалар) – 92, педиатрларға – 89, радиациялық диагностика мамандарына (радиология) – 48, жұқпалы аурулар бөлімдерінен (балалар, ересектер) 35 жұмыс орны ұсынылды.
Осы арада айта кететін бір жайт, медициналық жоғары оқу орындары арасында ҚазҰМУ 2017 жылы педиатрлар даярлауды бірінші болып қайта бастағандықтан, соңғы жылдары орны ойсырап тұрған педиатр мамандарының қатары көбейе бастағаны қуантады. Дегенмен өңірлерде әлі де салалық дәрігерлер, гематолог сияқты сирек мамандық иелері, сондай-ақ ауыл шаруашылығына, жаңа өндіріс орындарына мамандар жетіспейді. Дәтке қуат дейтініміз, қалаға айналып қалмай, ауылды жерлерге баруға да пейілді, қабілетті жастар қатары көбейіп келеді.
АЛМАТЫ
