Фото: Ашық дереккөз
V Дүниежүзілік көшпелілер ойындары
2024 жылы Қазақстанның елордасы Астанада өткен V Дүниежүзілік көшпелілер ойындары жылдың басты мәдени оқиғаларының бірі болды. Бұл айтулы оқиға көшпелі халықтардың мәдени мұрасымен танысуға бірегей мүмкіндік берді. Көшпелілер ойындары этникалық спорт, музыка, қолөнер және гастрономия арқылы ұлттық мәдениеттің байлығын паш етіп қана қоймай, әлемнің түкпір-түкпірінен қатысушылар мен көрермендерді тарта отырып, мәдени диалог алаңына айналды. Шара көшпелілер мұрасының байлығын, оның жаһандық мәдениет контекстіндегі өзектілігі мен маңыздылығын көрсете білді.
Ойындар этникалық спортқа, сәндік-қолданбалы өнерге назар аударып қана қоймай, халықаралық ынтымақтастықты нығайтып, мәдени дипломатияның қуатты құралы бола білді. Осы айтулы оқиға еліміздің дәстүрлерін сақтауға және оны әлеммен бөлісуге дайын екенін көрсетті. Бұл додаға 89 мемлекеттен жалпы жиыны 2500-ге тарта спортшы қатысты. Еліміздің намысын Көшпелілер ойындарында абыроймен көтерген ұлттық спорттың саңлақтары 43 алтын, 34 күміс, 37 қола медаль еншіліп, жеңіс тұғырынан көрінді.
Сонымен қатар осы ауқымды іс-шара аясында «Қазанат» ипподромының жанында 10 гектар аумақта «Көшпелілер Әлемі» этноауылы ашылды. Мәдени-этнографиялық кешен барлық қатысушылар мен қонақтарға дәстүрлі көшпелі өмір салты атмосферасына енуге мүмкіндік берді. Жалпы, V Дүниежүзілік көшпелілер ойындары Қазақстанның және бүкіл әлемнің мәдени өмірінде өшпес із қалдырды десек те артық етпес.
III «Comic Con Astana» фестивалі
2024 жылы III Comic Con Astana фестивалі Қазақстан мен Орталық Азиядағы поп-мәдениет саласындағы ең ірі оқиғалардың біріне айналды. Дәстүрге айналған бұл фестиваль фанаттар мәдениетімен байланысты комикстердің, фильмдердің, бейне ойындардың, анименің және басқа да өнер түрлерінің жанкүйерлерін тартуды жалғастырды. Шара Астанадағы «ЭКСПО» халықаралық көрме орталығында өтті.
Әдеттегідей фестивальде Comic Con Astana әлемдік деңгейдегі танымал тұлғалар бас қосты. Биылғы жылы фестивальге танымал фильмдердің, телехикаялардың және анимациялардың актерлері мен жасаушылары, соның ішінде Голливуд жұлдыздары да қатысты. Қонақтар олармен әңгімелесіп, панельдік пікірталас кезінде сұрақтар қойып, тіпті суретке түсе алды. Фестивальде поп-мәдениеттің әртүрлі аспектілерін, соның ішінде коллекциялық комикстерді, экшн фигураларды, танымал фильмдердегі реквизиттерді және бейне ойындарға, аниме мен мангаға қатысты тауарларды көрсететін тақырыптық стендтер ұсынылды. Ең қызықты оқиғалардың бірі дәстүрлі косплей байқауы болды, оған қатысушылар фильмдердегі, ойындардағы және аниме кейіпкерлеріне негізделген түпнұсқа костюмдерін көрсетті.
«Comic Con Astana» III фестивалі Қазақстандағы эстрадалық мәдениетті дамытудағы маңызды қадам болды. Бұл шара отандық жанкүйерлердің ғана емес, сонымен қатар шетелдік қонақтардың да назарын аударып, мәдени алмасуды алға жылжытып, әлемдік трендтерді танымал етті.
60-шы Венеция өнер биенналесіндегі Қазақстан павильоны
2024 жылы өткен 60-шы Венеция өнер биенналесіндегі Қазақстан павильоны ең көрнекті нысандардың бірі болды. Осы айтулы мәдени шара аясында Қазақстан тек жергілікті аудиторияны ғана емес, сонымен қатар әлемнің түкпір-түкпірінен келген көрермендердің назарын аударған жобаны ұсынды, осылайша еліміздің халықаралық өнер сахнасындағы маңызды рөлін растады.
Қазақстан дәстүрлі өнер элементтерін заманауи концепциялармен үйлестірген, елдің мәдени мұрасының бірегейлігін көрсететін көрмені ұсынды. Жобада кескіндеме, мүсін, инсталляция және цифрлық жұмыстар сияқты өнердің алуан түрлері қолданылып, кең аудиторияны тартып, сыншылар мен көрермендердің қызығушылығын тудырды.
Айта кетейік, Павильон жұмыс істеген барлық кезеңде оны 98 мыңға жуық адам тамашалады, бұл Венеция биенналесіндегі Қазақстанның ұлттық павильоны үшін рекордтық көрсеткіш болды. 60-шы Венеция өнер биенналесіндегі Қазақстан павильонының табысы өнердің әлемдік аренада мәдени дипломатияның және ұлттық бірегейлікті ілгерілетудің маңызды құралына айналуының жарқын мысалы болды. 98 мың келушіні тарту қазақ өнеріне деген жоғары қызығушылықты дәлелдеп, басқа елдермен мәдени алмасу мен ынтымақтастықты дамытудың жаңа перспективаларын ашты.
Президенттік арнаулы әдеби сыйлық
2024 жылдың 25 қаңтарында Алматыда жас жазушылар мен ақындарға Президенттің арнаулы әдеби сыйлығын табыс етудің салтанатты рәсімі өтті. Бұл іс-шара да еліміздегі айтуылы оқиғалардың бірі. Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева талантты жазушылар мен ақындардың жаңа буынын қалыптастыру үшін ізденуші авторларды қолдаудың маңыздылығын атап өткен еді.
Сыйлық 18 бен 35 жас аралығындағы жазушыларға беріледі. 2024 жылы әдеби байқауларға бұрын қатыспаған 50-ден астам автор өз туындыларын ұсынды. Өтініштерді арнайы комиссия қарап, ашық дауыс беру нәтижесінде төрт авторға сыйлық берілді:
- «Проза» номинациясы: Досхан Жылқыбайдың «Квант» романы
- «Поэзия» номинациясы: Еділбек Дүйсеновтің «Қалалық құстар» жыр жинағы
- «Драматургия» номинациясы: Айтолқын Әшімованың «Тау көтерген Толағай» шығармасы
- «Балалар әдебиеті» номинациясы: «Атың озсын, азамат!» жинағы. Олжас Қасымов.
«Әгугай» сыйлығы
2024 жылдың 21 ақпанында Алматыда эстрада әртістеріне арналған тұңғыш ұлттық «Агугай» сыйлығын салтанатты түрде тапсыру рәсімі өтті. Іс-шара еліміздегі ең үлкен концерттік залдардың бірі Республика сарайының сахнасында ұйымдастырылды.
«Әгугәй» – отандық телевизияда алғаш рет жаңа форматта шыққан ауқымды музыкалық телевизиялық премия. Бұл — бірегей музыкалық фестиваль әрі байқау. 23 апта бойы көрермендер «Еуразия бірінші арнасы» арқылы фестивальді бақылап, жаңа шығармалар арасынан жылдың ең үздік 15 әнін таңдады.
«Qazaq Culture» бірегей жобасы
2024 жылдың тағы бір елеулі оқиғаларының бірі елдің мәдени мұрасын танымал етуге және ұлттық брендті ілгерілетуге бағытталған «Qazaq Culture» ақпараттық-білім беру платформасының іске қосылуы. Еліміздегі мәдени мұраның сан түрлілігін көрсететін ауқымды жоба БҰҰ-ның алты ресми тілінде және қазақ, түрік тілдерінде ақпарат таратады.
Сегіз тілде қолжетімді болған сайт әлемнің түкпір-түкпірінен келген зерттеушілер, тарихшылар мен мәдениет сүйер қауымның Қазақстанның мәдени мұрасына қызығушылықты арттыруға көмектеседі. Платформа Қазақстанның әртүрлі аймақтарына виртуалды 3D турларын ұсынады, бұл пайдаланушыларға елдің көрікті жерлері мен табиғи сұлулығын зерттеуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, AI көмегімен пайдаланушылар Ұлы Дала батырының немесе жауынгерінің бейнесін сынап көру арқылы өздерінің фотосуреттерін өзгерте алады.
Платформа мәдени іс-шараларды, соның ішінде фестивальдерді, жәрмеңкелерді, театр қойылымдарын, фильмдердің премьерасын, кітаптың тұсаукесері мен өнер көрмелерін қамтиды, жалпы еліміздің мәдени өмірі туралы өзекті ақпарат береді.
Qazaq Culture платформасы әлемдік қауымдастықтың назарын Қазақстанның бай мәдени мұрасы мен алуан түрлілігіне аударудың, халықаралық байланыстар мен мәдени алмасуды нығайтуға көмектесетін маңызды құрал болды.
«Үздік фильм» номинациясын алған қазақ фильмі
Олжас Баялбаев түсірген «Claustro» қорқынышты фильмі 2024 жылдың ақпанында Бостондағы 49-шы ғылыми фантастикалық фильмдер фестивалінде «Үздік фильм» номинациясын жеңіп алды. Фильмнің түсірілімі «Қазақфильм» және «Qara» киностудиясы алаңдарында, сондай-ақ Қапшағай су қоймасының көркем пейзаждарында өтті.
Отандық фильмнің осындай беделді фестивальде жеңіске жетуі қазақ киносының халықаралық аренадағы беделінің артып келе жатқанын айғақтайды. Режиссер Олжас Баялбаев соңғы жылдары қазақ киносының бітпейтін комедиядан драмалық, триллер мен хоррорға ауысып жатқанын, бұл отандық кинематографияның жан-жақтылығы мен дамуын көрсететінін атап өткен еді.
Қазақ тілінде дыбысталған «Disney» фильмдері
Биыл сондай-ақ, Inside Out 2, Moana 2 және Mufasa: The Lion King фильмдері қазақ тілінде дыбысталып, көрерменге жол тартты.
«Сөзжұмбақ 2» (Ойжұмбақ 2) фильмі 2024 жылдың 14 маусымында прокатқа шығып, 128 миллион теңге жинап, қазақ тіліне дубляждалған ең көп табыс әкелген фильм болды. Келесі Анимациялық шытырманға толы «Моана 2» фильмі 2024 жылдың қарашасында жарық көрді. Сонымен қатар жақын арада ғана көрерменге жол тартқан «Муфаса: Патша арыстан» фильмі де танымалдылыққа ие болып, көпшіліктің көңілінен шықты.
«Қазақфильмнің» Nomad Stunts халықаралық каскадерлік агенттігімен ынтымақтастығы
Қазақ кино саласындағы ең айтулы оқиға 2024 жылдың 12 наурызында «Қазақфильм» Ұлттық киностудиясы мен Nomad Stunts халықаралық каскадерлік агенттігі ынтымақтастық туралы меморандумға қол қоюы болды. Осы келісім бойынша Nomad Stunts каскадёрлері «Қазақфильмнің» әрбір жаңа жобасына қатысады.
Келісімшарт жасасу кезінде Nomad Stunts басшысы Жайдарбек Күнғожинов шетелдік инвесторларды тарту және қазақ киносын шетелде танымал ету арқылы «Қазақфильмнің» дамуына ықпал етуге дайын екенін жеткізген еді. Бұл серіктестік қазақ киносы үшін жаңа мүмкіндіктер ашып, сапалы каскадерлік жұмысты қамтамасыз етіп, жалпы саланың дамуына үлес қосады.
Отандық фильмдердің табысқа жетуі
Қазақ киносы соңғы жылдары айтарлықтай жаңа деңгейге көтеріліп, көрерменнің ықыласына бөленді. Отандық фильмдер жақсы коммерциялық табысқа жетіп, елдегі киноөндірістің дамығанын және ұлттық киноға мәдени қызығушылықтың артқанын көрсетті. Көрермендерді қызықтыратын фильмдер комедиядан драмаға дейін әртүрлі жанрларды қамтып, елдегі өзекті тақырыптарды көтеруге тырысты.
Көптеген қазақ фильмдері ел ішінде ғана емес, шет елдерде де тамаша нәтиже көрсете бастады. Биыл «Дәстүр», «Брат или брак 3», «Жездуха», «Қазақша бизнес Бразилия» және басқа да фильмдер отандық прокатта қомақты қаржы жинай алды. Бұл фильмдердің көпшілігі жан-жақтылығымен, қызықты кейіпкерлерімен және өзекті тақырыптарымен көрермендерді қызықтырып, кассалық хиттерге айналды.
Мұндай табысты жобалар қазақ киносының өз көрерменін белсенді дамытып, әр жастағы және қызығушылық танытқан көрермендердің ықыласына бөленіп, еліміздің мәдени мұрасын халықаралық аренада насихаттап келе жатқанын көрсетеді. Бұл фильмдердің табысы отандық кинематографияның одан әрі дамуы мен әлемге танылуы үшін орасан зор әлеуетке ие екенін растайды.
