«Алматыдан оқып келген талантты жас басты рөлдің бірін сахналайды екен» деген елдің ауызекі жарнамасына біршама жұрт жиылып жатыр. Қол-аяғы дір, жүрегі зыр қағып тұрған Махаң бір кезде бойын жинап алды. «Мен баһадүрдің рөлін сомдағалы тұрмын. Қобалжығанымды ел ішкі демімнен де сезеді. Жаудан, даудан қаймықпаған Жәнібек көрермен алдында неге кібіртіктеу керек?! Жи, есіңді!», деп өзін қамшылап алған. Сол шыққаннан бір деммен образын ойдағыдан да отты, батыл алып шыққан оны патша көңіл көрермен ыстық ықыласпен, қошеметпен қабылдады.
Содан бері Махмұт Айдапкелұлының жанына батыр мен бидің рөлі жақын. Міне, сахнадағы жарты ғасырлық белеске болмысы біртоға әртіс әрлі әрі әлді жетті. Әрлі дейтініміз, әлі де сахна биігінен түспеді. Әлді дейтініміз, омырауына таққан мемлекеттік марапат елу жылғы еңбектің өтеуі.
Шың-құзы көкпен таласқан Тарбағатайда туған талантты Үржар үкілеген, Алатау қанат қақтырған. Ал бүгін Арқа театрының «Қобыландысы».
...Қойшының шаңырағынан шын талант шыға ма? Шығады екен. Бала Махмұт әуелі өлеңге, одан соң ән айтуға әуестенді. Әсіресе театрға қадамын Алматыдан бастайтынын білді ме, «Алатауды» шабытпен шырқайтын. Ақыры «Алатау» әні өнер асқарына алып шықты. Сәйкестік демей көріңіз...
Бала Махмұттың талантын жазбай таныған ұлағатты ұстазы Тұяқ Әбдірелиұлын әулие дерсіз. Тұйық баланың қарақаттай көзінен өнерге деген іңкәрлікті аңғарған ол «сен үлкен әртіс боласың» дейді екен. Мұғалімі сахнаға бойын үйретті. Ән мен жырға баулыды. Қой бақтырмай, сахналық қойылымға шығарды. Қысқасы, айтқаны айдай келді. Махмұт ағамыздан кім барып әңгіме сұраса да, әуелгі әліппесі – осы. Иә, ұстазын ардақтау – ұлағат!
М.Әуезов атындағы академиялық театры жанындағы өнер студиясына топ ете қалған оның сахнаның сиқырлы, театрдың тылсым әлеміне терең бойлай бастаған кезеңі осы еді. Түске дейін оқу, ізденіс. Түстен кейін театрдың массовкасына шығады. Әнуар Молдабеков, Асанәлі Әшімов, Тұңғышбай Жаманқұлов секілді театр саңлақтары сомдаған «Қозы көрпеш – Баян сұлу», «Қара қыпшақ Қобыланды» атты классикалық қойылымға қатысып, «әй» деп айтқан бірауыз сөзін әйбат көріп жүрген кезі бұл күндері сарғайған сағынышқа айналған. Сахнаға елеусіз бір эпизод үшін шықса да, Алматыдағы жерлестерін түгел жинаған албырт шағына қазір аң-таң.
Сөйтіп жүріп Махаң өнер студиясындағы опера вокалында оқып жүрген Нұржібек Жансүгірованы кезіктіреді. Иә, фамилиядан жаңылған жоқсыз. Кәдімгі біртуар тұлға, қазақ жырының құлагері Ілияс Жансүгіровтің бауырының қызы. Сол кезден бастап сөз байласып, қол ұстасқан қос әртіс әлі күнге дейін бірге. Алып бәйтерекке айналды.
...Өнер студиясын ойдағыдай тәмамдаған екеуі Арқа жеріндегі Сәкен театрына жолдамамен келеді. Қоңыр шабаданмен қоныс аударған оларға Қарағанды сұрықсыз қала еді. Алматыдағы ағаларының «Театрға жаңа леп апарыңдар, елдің рухын көтеріңдер!» деген аманатын арқалаған екеу аз-маз уақыт еңбек етіп, елге қайтуды жоспарлаған еді. Алайда Арқаға судай сіңді.
Талантты жұп сол кездегі театрдың көркемдік жетекшісі, талантты режиссер Жақып Омаровтың ғана емес, шығармашылық ұжымның олжасы болды. Бұл 1976 жыл еді. Содан не керек, жұлдызды жұп еңбек етеді. Елдің назарын ерекше аудартқан да екеуі еді. Бірнеше шоқтығы биік спектакльдердің жауапты рөлін қатар сомдайды. Дулат Исабековтің «Әпкесінде», Тахауи Ахтановтың «Махаббат мұңында» деген секілді. Міне, театр табыстырған таланттардың шаңырақ көтергендеріне де жарты ғасырға жуықтапты. Театрда да – театр, үйлерінде де – театр. Махмұт ағамыз үшін ең өткір сыншы ол – асыл жары Нұржібек Жансүгірова. Өзі осылай дейді. Дастарқан басында бір-бірінің образын, шеберлігін, кемшілігін талқылайды. «Екеуміз қандай да бір жетістікке жетсек, онда ортақ еңбек, ортақ ізденіс жатыр», дейді театр тарланбозы.
Сөйтіп, өнер жолының азабын да ғажабын да қатар тартып келеді. Үлкен ұлдарының есімі не себепті Жәнібек қойылуы түсінікті шығар. Үздік сомдаған образын қатты құрметтегендіктен. Мұнда тек образға ғана емес, театрға, жалпы өнерге деген шексіз махаббат жатыр.
…Сол Жәнібек ұлдарын тоғыз айлығында Тарбағатайдағы үйлеріне апарып тастайды. Өздері – үнемі гастрольді сапарда. Елдің түкпір-түкпірін аралап жүрген шақ. Сөйтіп, балалары бір жарым жасқа келгенде елдеріне жазғы демалысқа қайтады. Артынып-тартынып келе жатқан екеуі аулада ойнап отырған балаларын танымай өтіп кеткен көрінеді. Сонда қайран, шеше ғой, кері адымдап, бала Жәнібегін жанарынан таныпты. Міне, осындай ауыртпашылықтың бәрінен өтті. Өнер үшін, руханият үшін, театр үшін.
Екінші ұлы Әлібек шыр етіп өмірге келерде, театрдың қалың әртісімен кезекті гастрольдік іссапарға кетіп бара жатқанында сүйінші хабар жетеді. Сол жерде әріптестері тілдей қағазға өздеріне ұнайтын есімдерді жазып, жеребе тастайды. Сонда әкесінің қолына Әлібек деген атау түседі. Өмірінің әр жарқын сәттері де, жабыққан кезеңдері де театрмен тығыз байланысты.
Жақында ғана Махмұт Садықановтың кеудесінде «Ерен еңбегі үшін» мемлекеттік марапат жарқырады. Тарбағатайда туып, Алатауда түлеп, Арқаға келіп, театр тарланбозының еңбек жолы ел алдында.
Қарағанды облысы
