– Ей, сен де, біліп тұрып сұрайсың... Ол әп-сәтте қалталыға айналған. Қойын-қонышы, қуыс-қуысы мыс-мыс ақша. Саудасы жүріп, көңілі көкте самғап жүр. Шіренуі, кердеңдеуі содан. Бірер күннен бері Қалақай емес, Қал-аға, Қалеке, Қалқаш...
– Мм, солай де...
* * *
– Оу, Қалақайға не болған? Таз қалпына қайта түскен бе? Бүгжеңдеп, бүрісіп, еңкіш тартып, кіріптарланып, жылмыңдап, жылтыңдап, жеңіл тартып, түбі тесік шелектей даңғырлап, кепкен терідей қаудырлап жүр ғой...
– Ей, сен де, біліп тұрып сұрайсың... Ол жиған-тергенінен жұрдай болған. Тып-типыл. Бүгжеңдеуі, елпілдеуі содан. Ол бірер күннен бері бұрынғыша Қалақай.
– Мм, солай де...
* * *
– Оу, қатарларың сирек қой, тым-тырыс тұрсыңдар, қалғандары қайда? Іс іркіліп, шаруа тоқырап, кері кеткен кеп орнай қалыпты...
– Ей, сен де, біліп тұрып сұрайсың... Қалақай – Қал-аға, Қалеке, Қалқаш ұйқысынан жайсыздау тұрып, содан жұрттың көбі соның көңілін аулай кеткен. Түгел болмасақ та көбіміз соның қызметіндеміз. Олар мәймөңкелеуге, жалпақшешейленуге, адалдығын дәлелдеуге, қамқорсынған пейілін көрсетуге, сатымсынған сықпытын пұлдап қалуға кеткен. Бәтшағарлар жабылып жүріп қолдан «қасиет қондырған», «қадірін асырған», «беделін бекемдеген», «кие жұқтырған» Қалақайыңыз қалталы, ұзын құрықты. Олай болса, пысықайларға неге соның шотын шаппасқа... Барсын, «бағын» сынасын, қызғанасың ба?
– Мм, солай де...
* * *
– Оу, бәрің түгелсіңдер ғой, тыныштық па, Қалақайдың қамын бүгін кім жеп жатыр?.. Түгел жиналсаңдар да кері кеткен кептен ажырай қоймапсыңдар-ау... Қалақай – Қал-аға, Қалеке, Қалқаштарың аман ба, әйтеуір?
– Ей, сен де, біліп тұрып сұрайсың... Қалақай аман, тірі. Бірақ сүлдері ғана қалған. Бәрінен тып-типыл айырылған. Саудасы қайнамай, салқын тарта келіп, сап тыйылған. Тірлігі сұйылған. Жұрт қолдан «қондырған», қолдан жұқтырған «қасиеті» мен «киесі» Қалақайдан ісінің берекесі кете бастаған алғашқы сәттерде-ақ безіп кеткен, тұра қашқан. Мына халайықтың түгел жиналғаны, қолдары іске бармай тосырқап тұрғаны содан. Дауа жоқ бұларға. Күні кешегі Қал-ағасы, Қалекесі, Қалқашы – бүгін малақайын басына қисайта киген кәдімгі қадірсіз Қалақай. Мына топқа енді Қалақай сынды тағы біреу қажет, әйтпесе жағдайлары қиын, өте қиын. Өйткені әйтеуір біреуге сатымсыну керек қой.
Өзгермелі адам, құбылмалы қоғам, түрленген тіршілік, баянсыз байлам, босбелбеу бірлік, татымсыз талғам... Бәрі бекер ме сонда?..
