Ананың ақ тілеуі

Өтембаева Баян қажының бала­лық шағы қазақтың ау­да­рылып-төң­керіліп жатқан уа­қытына дөп кел­ген. 1929 жы­лы қазіргі Оңтүстік Қа­зақстан облысы Төле би ауданы, Ал­ғабас ауылында жарық әлем­нің есігін ашқан ана “қой үс­тіне боз­тор­ғай жұмыртқалаған заманда дү­ниеге келдім” деп айта алмайды. Ба­лалық шақ ауыр өтті. Қазақтың ба­сына алапат қайғы әкелген зұл­мат жылдар бала болса да есінде, еш ұмыта алмайды. Таңның атысы күннің ба­­тысы бел жазбай еңбек еткен күндердің өтеуін Алла тағала балаларынан қа­йы­рыпты. Ері Өтембаев Мыл­тық­бай екеуі үш ұл, төрт қыз өсірді. Аза­маты дүниеден өтсе де артында үл­кен әулет қалды. Ормандай бо­лып. Он алты немересі “апалап” жан-жағынан төнгенде, бетінен өпкенде сонау қаһарлы жыл­дардың жүрекке салған жарасы ұмытылып-ақ кетеді. Баян апа ұлы Елемеспен ең ал­ғаш рет қажылық сапарға рұқсат етіл­ген 1990 жылы Алла алдындағы ама­натын орындап, қажылық са­пар­ға барып қайтқан. Қазақ ана­ла­ры ақ тілеудің үстіндегі жандар ғой. Кейбір Еуропа елдеріндегі “Өсір­­дім, бақтым. Енді маған тыныштық беріңдер. Өз-өзіммен өмір сүремін” демейді. Ең ғажап демалысы – балала­ры­ның, немерелерінің ортасы. Аман­­дықтарын тілеп, алаңсыз күл­кілеріне тоқ болып отырады. Анамыз әлі күнге газет оқиды. “Егемен Қазақстанды”. “Бірді-бірге ұратын, ел арасын ала тайдай бүл­діретін, мемлекеттің жақсылығынан гөрі көлеңкелі жақтарын аңдып жү­ретін басылымдардың басшыларын түсінбеймін. Өз елін жамандағанда кім жақсы мемлекетін береді”, – дейді. Расы рас-ау. Кем-кетігін көр­сет­кен дұрыс. Бірақ, азаннан кешке дейін мемлекет басындағы азамат­тарды жерге ұра берсе азамат­тық­тың қалыбынан шығып та кетеді. Баян ананың көзі ашық. Көкі­ре­гі ояу. Бүгінгі саясатқа өз байла­мын айтып отырады. – Біз қазақтың өз же­рін­де өгейлік көріп, өмірі өк­сі­генін көріп өстік, – деп еді қажы апа. – Ке­лім­сектердің өз жерімізде төбемізде ой­нағанын ұмытқан жоқпыз. Тәу­ел­сіздік алдық, теңелдік. Есіктегі қазақ төрге озды. Қыз­­меттің бәрі өз азамат­та­ры­­мыздың қолына тиді. Кө­шіміз түзелді. Анау Еуропа де­генің қазақ деген халықтың осы дөң­геленген дүниеде бар екенін біл­мейтін еді. Елба­сы­мыздың арқа­сында енді төрін ұсынып, қолына бас ұстатып отыр. Алла қос көрсе, жел­тоқ­санның басында Астанада елу алты мемлекеттің басшылары бас қосып, келелі жиын өт­кі­зеді дей­ді газет. Теледидардан да тың­дап жатырмыз. Құдай абы­рой­ын бер­сін, Бұл, қазаққа Алла­ның бер­ген бағы ғой. Ел аман, жұрт тыныш болсын. Қария осылай дейді. Ол кісі дүниеге келген уақыт қазақтардың ақсөңке болып аш­тық­­тан қырылған кезеңіне келеді. Сол жылдардың зобалаңын, жы­лау­лы қазақ даласының қорғансыз күнін көрген апа “құдая, бүгінгідей жақсы заманды көрсеткеніңе шү­­кір. Енді қазақтың басынан бақ тайма­сын­шы”, деп Аллаға мінәжат етеді. Ақ тілеулі аналарымыздың ние­ті қабыл болсын деп тіледік. Бақтияр ТАЙЖАН, Шымкент. Суретте: Баян қажы Өтембаева.