Жәдігер • 14 Ақпан, 2023
Ішік – қазақтың ұлттық киімдерінің бірі, оны елтіріден, сеңсеңнен, әртүрлі аң терілерінен тігеді, сырты матамен тысталады. Ішік тігілген терінің түріне қарай: елтірі ішік, сеңсең ішік, қасқыр ішік, түлкі ішік, пұшпақ ішік, орман ішік, жанат ішік, бұлғын ішік, т.б. деп аталады.
Пікір • 07 Ақпан, 2023
Ежелгі ата-бабаларымыздың өмір сүру дағдысы мен қоғамдық құрылымын батыстықтар nomad деп таныса, ресейліктер «кочевники» деген ат қойып жүр. Бұл тіркестер қазір халық санасына терең сіңіп кеткенімен, мән-мағына жағынан соншалық мақтанарлықтай атау емес.
Әдебиет • 07 Ақпан, 2023
Халқымыздың ауызекі баяндау тілінде «талқыға түсті», «талқыға салынды» немесе «талқыланды» дейтін сөз тіркестері ұдайы кездеседі. Бұл мәтін мағыналық тұрғыдан «сөйлесілді», «келісілді» қатарлы ұғымдардың синонимі іспетті. Осы орайда, жалпы «талқы» атауы нені білдіреді, оның мағынасы қандай әрі бұл қандай зат дегенге тоқталсақ.
Жәдігер • 31 Қаңтар, 2023
Шапан – халқымыздың ежелден келе жатқан кәделі киімі. Тіпті оның қолданысқа енуі сонау көне ғұн, кейінгі түркі дәуіріне қатысты деректерде кездеседі. Мысалы, ежелгі ғұн мәдениетінің ең ірі үлгісі саналатын атақты Ноин-Ула қорымына ХХ ғасырдың басында қазба жұмысын жүргізген орыс ғалымы П.К.Козлов (1863-1935) ұзындығы 1,17 м, ені (жеңімен) 1,94 м ғұн шапанын тапқанын білеміз. Бұл мұра қазір Эрмитажда тұр.
Ең қысқа әңгіме • 30 Қаңтар, 2023
Шамамен 1999 жылдың күз бен көктемінің бірі. Астана қаласындағы Қалибек Қуанышбаев атындағы Қазақ драма театрында ақын-жазушылармен кездесу өтетін болды. Ел қатарлы біз де бардық. Кездесуді жүргізіп отырған ақын Есенғали Раушанов залда отырған қаламгерлерге кезек-кезек сөз беріп қояды.
Спорт • 29 Қаңтар, 2023
Еркін күрестен екі дүркін Олимпиада және бір дүркін әлем чемпионы дағыстандық балуан, авар ұлтының ұланы Мәулет Батыров «Кавказ балуандарының басты ерекшелегі қандай?» деген тілші сұрағына: «Біздің жігіттерде рух басым» деп бір ауыз сөзбен жауап берген екен. Соңғы кездері Мәулет балуанның жоғарыдағы бір ауыз сөзі көкейден кетпей қойғаны.
Тарих • 25 Қаңтар, 2023
«Қаңтардағы бурадай азу тісін қайраған»
Жыл сайын қаңтар туып, аяз қысқанда бура жарайды. Бұл табиғи заңдылық. Өйткені бұл кез – інгеннің күйті келіп, шағылысатын уақыт. Бураның жарауы көбінде қазақтың ескі жыл қайыру амалы бойынша қамбар тоғысымен қатар келетіндіктен, кейбір өңірлерде бұл мезгілді бура тоғыс деп те айтады.
Тарих • 24 Қаңтар, 2023
Патшалық Ресей заманында Том губерниясына қарасты Бийск уезі деген болды. Бұл әкімшілік бірліктің үлкендігі соншалық, солтүстік шеті Барнауыл қаласына барып тірелсе, оңтүстігі Азия құрлығымен қанаттасып жатты. Осы уезге қарасты 25 болыстың бірі Ануйде қазақтар өмір сүрген екен. Мына фотолар осы алтайлық қандастар өмірінен сыр шертетін шежіре десек те болады.
Тарих • 17 Қаңтар, 2023
Теріден жасалатын ішік қазақта ежелден бар. Бұл киім ненің терісінен тігілгеніне байланысты: елтірі ішік, сеңсең ішік, қасқыр ішік, түлкі ішік деп аталады. Елтірі ішік дегеніміз – жаңа туған қозының терісі болса, сеңсең ол күзде жетіліп, тоқты болған қозының терісі. Мұндай терінің жүнін аталарымыз «тірі жүн» деп атаған. Ал қасқыр, түлкі терісі екі бастан белгілі.
Тарих • 16 Қаңтар, 2023
Алтын Орда ұлысының атақты хандарының бірі – Тоқтамыс. Қазақтың үлкен жазушысы Ілияс Есенберлин: «Үз-Темірдің екінші баласы Саржадан Қоншақ, Қоншақтан Тұғылық қожа, Тұғылық қожадан Тай қожа туады. Осы Тай қожаның бәйбішесі қоңырат Қотан Күншек сұлудан болашақ Алтын орда ханы Тоқтамыс туған» деп жазады («Алтын Орда» роман-трилогиясы. Алматы, 2021. – 397 б).
