Науқастар ауруханада ем алып шыққаннан кейін бірден үйге баратын шығар деп ойлаушы едім бұған дейін. Сөйтсек олардың бәрі бірдей дертінен құлан-таза айығып кетпейтін көрінеді, әрі қарай оңалту шараларынан өтуге тиіс екен. Нақтырақ айтсақ, инфаркт немесе инсульт алғандар, жүрекке, басқа, буындар мен жұлынға операция жасатқандар, қол-аяғы семіп қалған кісілер міндетті түрде дәрігердің бақылауында болуы қажет екен.
Емханадан кейінгі ем
Жақында Өскемендегі Оңалту орталығының жұмысымен арнайы танысқанымызда мұндағы мамандардың жанкешті еңбегіне куә болдық. Жанкешті деп бекерге айтып отырғанымыз жоқ. Бұл орталыққа негізінен операциядан шыққан, қол-аяғы дұрыс жұмыс істемейтін, жүйке жүйесі сыр берген, тіпті сөйлеуден қалған адамдар келеді. Олардың әрқайсысының қас-қабағына қарап, тілін табу, әрине, оңай шаруа емес. Орталықтың аға медбикесі Гүлжазира Әбдірахманованың айтуынша, 2015 жылы «Парыз» қорының қаржысына салынған медициналық мекемеде неврология, кардиология және травмотология бөлімдері жұмыс істейді. «Біз науқастарға ем жасау үрдістерін үш кезеңге бөліп қарастырамыз. Біріншісі, олардың ауруханада қаралуы болса, екіншісі, біздің орталықтың стационарында жатып ем қабылдауы. Үшінші кезең амбулаторлық емдеу деп аталады. Бұл кезеңде біздің стационардан шыққан науқастар үйден келіп емделеді», дейді ол.
Оңалту орталығы деп аты айтып тұрғандай, орталық емделушілерге укол салмай, дәрі бермей арнайы жаттығулар жасату арқылы, массаж, физиоемдеу көмегімен денсаулықтарын оңалтады. Спорт залы мен «еңбек терапиясы» бөлмесінде науқастар сіресіп қалған қол-аяқтарын жазу үшін нұсқаушылар жәрдемімен әртүрлі жаттығулар жасайды. Мәселен, «еңбек терапиясы» бөлмесінде қолы жансызданып қалған жандарға қасық ұстап, тамақ ішуді үйретеді. «Инсульттен кейін бұлшық еттердің тартылып, қарысып қалатыны белгілі. Бұлшық еттерді жазу үшін науқастардың қолына күнделікті өмірде қолданатын заттарды ұсынамыз. Бұрандаларды бұратамыз. Қасық ұстай алмайтындардың қолына қасықты байлап береміз», дейді орталықтың нұсқаушысы, еңбек терапевті Саят Мұратов.
Өскемен қаласының тұрғыны Нина Рябова мұнда №1 қалалық емхананың инсульт орталығынан келіпті. «Орталық жұмысына ризамын. Дәрігерлер өз жұмысына жауапкершілікпен қарайды. Тәртіп бар. Осында келгенде бір қолым мен бір аяғым әлсіз еді. Жаттығулардан кейін ақырындап жан кіре бастағандай», дейді зейнеткер.
Табиғат терапиясы
Жаттығудан бөлек электростимулятор деген құрылғы арқылы солып қалған бұлшық еттерді қалпына келтіруге болады. Физиобөлімінің қызметкері Салтанат Қадылбекованың айтуынша, аталған құрылғыны электр қуатына қосқан кезде жансызданып қалған қол мен аяққа жан кіріп, бұлшық еттер қимыл-қозғалысқа келеді екен. Бір ескерер дүние, бұл аппаратты дені сау адамдарға қолдануға болмайтын көрінеді. Орталыққа еліміздің өзге қалаларынан да арнайы келіп емделетіндер бар. Науқастар палатадан шықпай-ақ тамақтанып, системаны да палатада қабылдайды. Дәретхана да, себезгі бөлмесі де осында.
Операциядан шыққан, инсульт алған адамның бәрінің болмаса да көпшілігінің сіркесі су көтермей, ұнжырғасы түсіп, күйреуік келетіні белгілі. Инфарктен кейін тілден қалатын кісілер де болады. Мұндай адамдарға тек жаттығу мен массаж аздық етуі мүмкін. Осы мақсатта орталықта психологтар мен логопедтер, әлеуметтік қызметкерлер жұмыс істейді. «Ең әуелі науқаспен асықпай сөйлесеміз. Дауысына, бет-әлпетіне қарап ем белгілейміз. Егер адам әңгіме барысында ашылып сөйлей алмай, қайта-қайта жылайтын болса арттерапия белгілейміз. Арттерапия дегеніміз – сурет салу.
Сурет салдыру арқылы ішкі сезімін, көңіл күйін аңғарамыз. Ал егер мүлде сөйлегісі, сөйлескісі келмейтін адамдар болса, оларды қинамаймыз. Туыстарын, жақын-жуықтарын шақырып, солармен сөйлесеміз. Өйткені ешкімге сенбейтін, туыстарына, жақындарына, достарына ғана сенетін адамдар бар», дейді орталықтың психологтарының бірі Еркежан Төлеуханқызы. Ал бойында қорқыныш, үрей бар науқастарға аутотренинг тағайындалады. Аутотренинг дегеніңіз – табиғат, табиғат аясындағы сайраған құстардың, жүгірген аңның, соққан желдің, жауған жаңбырдың, аққан бұлақтың дауысы. Арнайы магнитофон арқылы табиғат-ананың үніне құлақ түргенде науқастар көңілденіп, сабырға келіп, барақат күй кешеді екен.
Тегін қызметті тұрғындар неге ала алмай отыр?
Орталық 2016 жылы – 2265, 2017 жылы 3 мыңға жуық пациентке қызмет көрсетіпті. Операция жасатқан, инсульт алған адамдар мұнда ауруханадан шыққаннан кейін жарты жылдың ішінде келуі керек екен. Орталықтың бас дәрігерінің орынбасары Толқын Секеева ашылғанына екі жылдан асса да өңір тұрғындарының көпшілігі бұл мекеменің бар екендігінен бейхабар екенін айтады. Бейхабар болғандықтан уақытын өткізіп алып, өздеріне тиесілі ем-домға қол жеткізе алмайтын көрінеді. «Тұрғындарды былай қойғанда, кейбір дәрігерлердің өзі Өскеменде осындай орталықтың жұмыс істейтінін білмейтін секілді. Біз әзірге облыс орталығындағы №1 қалалық және облыстық ауруханамен жұмыс істеп жатырмыз. Негізінде аймақтағы басқа емханалармен де тығыз жұмыс істеуіміз керек. Анықтап, сұрап білгенімізде облыста операция жасатқан адамдардың 30 пайызы ғана бізге келіпті. Бұл олқылықтың орны алдағы уақытта толатын шығар деп ойлаймыз», дейді ол. Олқылық демекші, бас дәрігердің орынбасары өздерін толғандырып жүрген бір мәселені айтты. 2017 жылдың мамыр айына дейін орталықта облыс тұрғындарының барлығына (балалардан бөлек) тегін қызмет көрсетіліпті. Осы уақыттан бастап тек әлеуметтік жағынан аз қамтылған тұрғындарға, мүгедектер мен зейнеткерлерге, «Алтын алқа», «Күміс алқа» иегерлеріне ғана жеңілдік жасалады екен. «Біздің негізгі, әуелдегі мақсатымыз – жұмыс істейтін халыққа қызмет көрсету еді. Қазір сол мүмкіндіктен айырылып отырмыз. Денсаулық сақтау министрлігіне, еліміздің бас реабилитологына хат жолдадық. Мәселе оң шешімін табар деп ойлаймыз. Жалпы алғанда, орталық дәрігерлері емделушілердің аяғынан қаз тұрып кетуі үшін аянып жатқан жоқ. Қол арбамен, балдақпен келіп, өз аяғымен қайтып жатқан жандарды көргенде қуанамыз. Бүгінде орталықта 125 қызметкер еңбек етеді. Оның 20-сы – дәрігер. Олар Кореяда оқып келген», дейді Т.Секеева.
Азамат ҚАСЫМ, «Егемен Қазақстан»
ӨСКЕМЕН