Тәуелсіздік шежіресі
«Егемен Қазақстан» 1993 жыл. Бейсенбі, 16 желтоқсан.
Осыдан 18 жыл бұрынғы газетіміздің мерекелік нөмірі Қаз ТАГ-тің осындай көлемді репортажымен ашылған. Онда желтоқсанның 15-сінде Алматыда жұртшылықтың Республика күніне арналған салтанатты жиналысы болғандығы айтылады. «Біздің жас еліміз өзінің Тәуелсіздік алауы жылдығын екінші рет атап өтіп отыр, мемлекеттік егемендік Қазақстанның ежелгі жеріне қиын кезде келгенімен, желтоқсанның 16-сы оның барлық азаматтары үшін қашан да ең басты және қуанышты мереке» делінеді. Салтанатты жиналыста Республика Президенті Нұрсұлтан Назарбаев сөз сөйлеген. «Бірнеше жыл бұрын Қазақстан халқы саналы түрде Тәуелсіздік жолын таңдап, сол арқылы келер ұрпақ алдында өзіне аса зор жауапкершілік алды. Өркениетті дүниежүзілік қоғамдастыққа кіре отырып, біз өзіміздің мемлекеттік егемендік туралы Декларациямыз бен республиканың жаңа Конституциясында басым орын алатын жалпыадамзаттық құндылықтарды жарияладық. Әлеуметтік нарықты экономикалы құқықтық мемлекет құру, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, сыртқы салада ашық болу, қоғамдағы топтасу, ұлтаралық және азаматтық келісім – жалпы халық таныған басымдыққа ие болды» деп бастаған екен Президент өз сөзін. Мұнан кейін Мемлекет басшысы өткен уақыттағы біздің күш-жігеріміз бұрынғысынша өзіміздің ұлттық валютамызды енгізгеннен кейін мүлдем жаңа мәнге ие болған экономикалық проблемаларды шешуге жұмылдырылғандығын, мұның өзі Қазақстан қоғамы өміріндегі көптеген құбылыстарға жаңа көзқараспен қарауды, мемлекеттік әрі таза адами мүдделерді де ескере отырып басталған реформаларды сапалы жаңа айқындамалар тұрғысынан тереңдетуді қамтамасыз ету үшін біздің бағытымызды қайтадан ой елегінен өткізіп, белгілі бір түзетулер енгізуді талап еткендігіне тоқталған. «Алайда көптеген ағаттықтар мен кемшіліктерге қарамастан біз, әсіресе осы жолы бұл салада тұралап қалған орнымыздан алға жылжыдық. Республикада реформалау едәуір көзге көрінерлік нысанға ие болды. Мәселен, экономиканың мемлекеттік емес секторында бүгін 40 мыңнан астам, соның ішінде 13 мың жеке меншік кәсіпорын қызмет істейді. Мұнда 400 мыңға жуық адам еңбек етеді. Жекелеген аймақтар мен салаларда жеке меншік қазірдің өзінде басым жағдайға ие болып отыр. 8 мыңнан астам мемлекеттік кәсіпорындар жекешелендірілді, бұл олардың жалпы санының 22 проценті. Биыл біз шаралардың жаңа жүйесін жасап, бұл процесті 3 бағытқа бөлдік. Олардың әрқайсысының өз тұтқасы, шарттары мен тәртібі бар. Келер жылы белгіленген жоспарларды жүзеге асыру жөнінде неғұрлым белсенді де мақсаткерлік жұмысты кеңінен жүргізу қажет» деп атап көрсетіпті. Мұнан кейін Президент экономиканы басқару жүйесін жетілдіру жекешелендіруді өткізу мен үзілмес байланыста жүргізілуі керегін ескерткен. Қазақстанның басқа елдермен сыртқы экономикалық байланыстары елеулі түрде кеңігендігін, соның нәтижесінде бірнеше несие желісі ашылып отырғандығын, инвестициялық жобаларды жүзеге асыру үшін 1,7 миллиард АҚШ доллары болатын келісімдерге қол қойылғандығын, біздің республикамызға 160 фирма мен шетелдік банктің өкілдіктері орналасқандығын, 1100-ден астам бірлескен кәсіпорындар тіркелгендігін айтқан. «Қазақстанның ядролық қаруды таратпауы туралы шартқа қосылуы оның халықаралық айқындамаларының нығаюына қызмет ететіндігі сөзсіз. Шет елдерден түсіп жатқан пікірлер бұл шешімді дүниежүзінің құптап отырғандығын көрсетіп отыр» депті. Сонымен қатар осы жылы сыртқы саясат бойынша қол қойылған барлық құжаттарда біздің еліміздің тұтастығы мен қауіпсіздігін құрайтын басты мәселелер: егемендікті құрметтеу, қазіргі шекаралардың және аумақтық тұтастықтың мызғымастығы көрінісін тауып, баянды етілгендігін жеткізіпті. Президент республиканың Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерімен өзара қарым-қатынас проблемаларына тоқталып өткен. «Біздің экономикалық, қоғамдық-саяси, мәдени өміріміз тығыз интеграцияланған, өзара тәуелді және бұдан былай да солай бола береді» деп мәлімдеген. Ұлттық валютаны енгізуге байланысты қиындықтар, осыған байланысты уақытша алшақтау, ақыр аяғында біздің бір-бірін құрметтейтін сенімді әріптестігімізді қалыптастырып шығуы тиіс екендігін, болашақ ынтымақтастығымыздың келешегі қолайлы болған жағдайда мемлекеттердің ортақ рыногын құру мәселесіне сенімділікпен қарауға болатындығын айтқан. «Бұл біздің елдеріміздің әрқайсысы үшін экономикалық дағдарысты барынша жеңуге, шаруашылық байланыстарын жолға қоюға көмектесетін Экономикалық одақ туралы шартты жүзеге асыруға үлкен мүмкіндіктер ашады» депті. (Егер мәселеге дәл қазіргі, яғни Тәуелсіздігіміздің 20 жылдығы қарсаңындағы жағдай тұрғысынан келсек, Елбасының 18 жыл бұрынғы осы болжамының дәл шыққандығын көреміз – Ред.). Сөзінің соңында Нұрсұлтан Назарбаев барлық қазақстандықтарды Республика күнімен құттықтап, оларға Отанның гүлденуі жолында шын жүректен жаңа табыстар тілеген. Мемлекет басшысының сөзінен кейін Қырғызстанның халық жазушысы Шыңғыс Айтматовқа, Ресей Федерациясы Астрахань облысының әкімі Анатолий Гуждинге, Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының академигі Салық Зимановқа Президенттің 1993 жылғы Бейбітшілік пен рухани татулық сыйлығын беру туралы қаулысы оқылып, осы наградалар тапсырылыпты. Бетті әзірлеген Сұңғат ӘЛІПБАЙ.