Өткен жылы отандық фотожурналистикада алғаш рет дау туып, белгілі фототілші Сәрсенбек Қызайбекұлы «авторлық құқығымды бұзып, суретімді рұқсатсыз пайдаланды» деген арызбен Алматы қалалық ішкі саясат басқармасынан 1,5 миллион теңге көлемінде өтемақы талап еткен-ді. Фототілшіні осы қадамға баруға мәжбүрлеген мұндай оқиғалардың жиілеуі болатын. Қалай десек те, бұл оқиға фототілшілердің суреттерін сұраусыз баса беретін БАҚ өкілдері үшін сабақ болғаны даусыз.
Қысқасы, Алматы қаласындағы Бостандық аудандық соты фотографтың арызын жартылай қанағаттандырып, судья Аида Әбілмәжінова Алматы қалалық ішкі саясат басқармасын шағымданушы Сәрсенбек Қызайбекұлына 300 айлық есептік көрсеткіш (680700 теңге) көлемінде өтемақы төлеп беруге міндеттеді. Алайда бұл айдардың міндеті басқа. Ал өте сәтті түсірілген суреттің сыры төмендегідей.
– Бұл сурет Алматы облысының Еңбекшіқазақ ауданында өткен «Сонар-2014» құсбегілер байқауы кезінде түсірілді. Жарыс басталар алдында әр жерден келген құсбегілер қырандарын сылап-сипап, өзара шүйіркелесіп жатады. Фотографтар да осындай сәттерде жақсы сурет түсіріп қалудың сәтін аңдимыз. Жарыс басталуға жақындаған кезде құсбегілер сапқа түрып жатты.
Көзіме бірден қаршығасын қолына қондырған қазақтың қара домалақ баласы түсті. Олардың қимылын объективте аңдумен болдым. Бала мен қаршығаның арасында бір байланыс, көзге көрінбейтін сүйіспеншілік бар екенін аңғардым. Тек осы баланы фотокөзбен аңдып отырдым. Оңтайы келгенде суретті түсіріп қалдым. Алайда бастапқыда бұл суретке риза болмадым. Жалғасты сәтті іздеп, тағы соңдарына түстім. Айналып келгенде көп кадрлардың ішінен осы суретке көз тоқтады. Кейін бірқатар газет-журналдарда, оқулықтың мұқабасына да шықты. Қытайда өткен халықаралық фотобайқауда да жүлделі болды. Осы фотоны «Үркер» сыйлығына да ұсынып көргенмін, бірақ жолы болмады.
Кейін билбордтарда еліміздің жер-жерінде іліне бастады.
Содан кейін қызықтың көкесі басталғаны белгілі. Фото рұқсатсыз қолданғанға дейін автор ақысына бар болғаны 50 мың теңге сұраған... Нәтижесі жоғарыда. Бұл жерде фототілші өзінің авторлық құқығын қорғап қалғандығын басты жеңіс санайды.
Осы оқиғадан кейін біздегі сайттар суретті пайдаланғанда авторын іздейтін болды. Менің суреттерім бұрын рұқсатсыз жиі басылатын. Бұған дейін оларға түсіністікпен қарап келдім. Көп мәселе қазақы жолмен шешілетін. Бұл фотоның дауы қолданыстағы заңмен шешілді. Демек біздің заңда бәрі дұрыс. Бірақ заң жолымен жүрмейді екенбіз, – дейді тәжірибелі фототілші.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ