Жолды жапқан кім? Жаптырған кім?

Сәрсенбі, 8 тамыз 2012 7:53

Құт мекен Түлкібаста бір қы­зық жағдай болып тұр. Осы аудандағы Майтөбе елді мекені сонау Кеңес заманынан алма сатумен атағы шық­қан ауыл болатын. Содан болар, тү­гін тартсаң май шығатын Май­төбенің төңірегінің бәрі мәуелі бау, бытысқан ағаш, қашан барсаң ауылдан алманың иісі аңқып тұрады. Әрине, кешегі жеміс-жидек кеңша­ры бүгінде жеке-жекеге бөлі­ніп кеткен, бірақ біз әңгіме еткелі отырған Асқар Тө­лешовті осы аймақта сол кәсіпті жалғастырып, алма бағымен түбе­гей­лі айналысып жүрген санаулы аза­маттың бірі деп айтуға әбден болады.

Сәрсенбі, 8 тамыз 2012 7:53

Құт мекен Түлкібаста бір қы­зық жағдай болып тұр. Осы аудандағы Майтөбе елді мекені сонау Кеңес заманынан алма сатумен атағы шық­қан ауыл болатын. Содан болар, тү­гін тартсаң май шығатын Май­төбенің төңірегінің бәрі мәуелі бау, бытысқан ағаш, қашан барсаң ауылдан алманың иісі аңқып тұрады. Әрине, кешегі жеміс-жидек кеңша­ры бүгінде жеке-жекеге бөлі­ніп кеткен, бірақ біз әңгіме еткелі отырған Асқар Тө­лешовті осы аймақта сол кәсіпті жалғастырып, алма бағымен түбе­гей­лі айналысып жүрген санаулы аза­маттың бірі деп айтуға әбден болады.

Бақытын баудан іздеп, әр түп жеміс ағашын анасындай аялай білудің арқасында шаруасын өріс­теткен бұл азамат 2003 жылы кең­шардың көзіндей болып тұрған алма сақтау қоймасын сатып алады. Шынын айту керек, бұл жеміс сақтау үшін бар жағдайы жасал­ған облыстағы жалғыз қойма еді. 2 мың тонна зат сыятын бұл нысан 1964 жылы салынған екен. Әрине, ескі, бірақ сыры кетсе де сыны кетпеген қоймаға қосымша құры­лыс жұмыс­тарын жүргізіп, нәти­жесінде осы облыста жеміс-жидек саудасымен айналысатын жандар­дың көп­шілігі тауарларын сақ­тауға осында әкеле­тін болды. Алла таға­ла нәсіпті алмадан бұ­йыртқанын о бастан-ақ түсін­ген Асқар Төлешов кәсібін кеңейту мақсатында 2006 жылы банктен несие алып, 210 гектар жерге бау отырғызады. Ол жылдары мұндай кәсіппен айна­лыс­қан­дарға мемлекет тарапынан қаржы­лай жәр­дем бүгіндегідей ағыл-тегіл емес еді. Әйтсе де әр әкімге қарап, алақан жая бермей, жасаған жұмы­сын мемлекетке мін­дет етіп, жер теп­кілемей-ақ, тып-тыныш шаруасын домалатып жүр­ген «Түлкібас же­міс­тері» ауылдық тұтыну коопе­ративінің төрағасы А. Төлешовтің берекелі тірлігіне біреулер кедергі жасағысы келе ме, қалай өзі…– Ауылдан алысырақ орналас­қан алма сақтау қоймасына апаратын жалғыз-жарым жол болатын, – дейді қайбір күні «Егемен Қа­зақстан» газетінің облыстағы тіл­­шілер қосынына шағым­да­нып кел­ген Асқар Төлешов. – Құдай­дың берген сол жолын бі­реулер жауып тастап, кәсіпкер­лі­гіме ке­дер­гі кел­тіріп отыр. Әңгі­мені басынан бастасам былай… Қоймаға ауылдан баратын жал­ғыз жол бар. Жол ауылдан шыға бе­ріс­те екі үйдің арасынан қысылып өтеді. Сол екі үйдің бі­реуінің қо­жа­йыны, нақтырақ айт­қанда Алияр Шамшилов бүгінде жолды жауып, «бұл менің жерім» деп қора салып, көлік жүрмес үшін жол­дың бәрін қазып тастады. Сөйт­сек, «даудың басы Дайрабай­дың көк сиыры» демекші, оның бұлай етуі­не Түлкібас аудандық соты­ның 2012 жылдың 30 қаңтары күнгі шешімі себеп болған сияқ­ты. Неге екенін қайдам, сонау Ке­ңес заманынан қалған жолды Түл­кібас аудандық сотының судьясы Қайрат Иманбеков өз ше­шімімен А.Шам­шиловтың жеке­меншігіне аударып бере салған. Сол-ақ екен, Шамшилов жолды жауып, мүлдем көлік өткізбей қойды. Жүк артқан кө­лікке қой­маға бару мұң болды. Әбден есір­гені болар, енді Шамшилов әр жүк көлігі өту үшін 1000 теңге, жеңіл көлікке 500 тең­ге ақы тө­леу­ді талап етті. «Жақсы бопты, жақын жерден бизнес тауып алыпсың ғой», десем, «Знаешь, что наше государство выбрало ры­ноч­ную экономику? За все надо платить! Знаешь ты или нет? Ты в коммунизме витаешь!» деп өзімді мазақ қылады. Сәл қатты­рақ сөй­лесең, ұлты түрік Шамшилов «ұлт­­тық наразылықты қозды­рып жатыр» деп дереу құқық қорғау органдарына шағымда­на­ды. Күш­ке салып өтейін десең, құдай бас­қа бермесін, бала-шаға, қатын-қала­шымен шуылдап, кө­ліктің дөңге­легінің астына жатып алады. О заманда бұл заман, ке­ше­гі кең­шар кезінен ортақ пайдаланып келе жатқан жолды бі­реудің мен­шігіне бере салған біз­дің аудан­дық сот­тың да шалағай шешіміне таң қал­масқа шараң жоқ.Сонымен біз де сотқа арыз­дан­дық. Істі жете қараған Оңтүстік Қазақстан облыстық аппелляция­лық сот алқасының судьясы Е.­Се­ралиев дау болған жол ірге­сіндегі Шамшилов қорасының 22,195 шар­шы метрі жер учас­кесінен шығып салынғанын анық­тап, үс­тіміздегі жылдың 27­ сә­уірінде Түл­кібас аудан­дық сотының ше­шімін өзгерт­ті. Бұған қанағат­тан­баған Шамшилов об­лыстық кас­сациялық сот алқасына арызданып еді, іске төр­ағалық етуші Н.Шә­ріпов 27 сәуірде шық­қан ше­шімді өзгер­тусіз қалд­ыр­­­­ды. Яғни, әділеттік жең­ді. Бірақ, Шам­шилов сот шешім­деріне пыс­қырған да жоқ. Сот орын­дау­шы­ларға арыз жазып едік, әлі күнге жауап жоқ. Әлі күнге күші жо­йылған аудан­дық соттың шеші­мін арқа­ланған Шамшилов көшеден кө­лікті өткіз­беудің амалын жасап, бә­рін қазып тастады. Қазір амал жоқ, алманы контейнерге тиеп, шағын трактормен тасуға мәж­бүрміз. Қа­зып тастаған жолмен осы техника ғана жүре алады. Алма бағы қой­мадан 40 шақырым жерде орна­лас­қан, сол жерден сағатына небәрі 15-20 шақырым ғана жүретін әрі небәрі 3 тонна ғана зат көтеретін трактормен са­ғаттап жүруге мәж­бүрміз».Иә, «қырық кісі бір жақ, қы­ңыр кісі бір жақ» деген, Асқар Тө­лешов жолдың дауымен алысып жүргенде былтырғы қыста 50 тонна алманы қоймадан шығара алмай, шірітіп алыпты. Міне, жер­гілікті соттың бір солақай шешімі кә­сіпкерді қан­шама шығынға батырды. 20 жұ­мыс­шының жалақы­сын уақтылы бере алмай отыр. Бұл қойма әсіресе қыс айларында базардағы жеміс-жидек бағасын тұрақтандыруға сеп болуы тиіс еді. Алайда, өз қызметін толық ат­қара алмауда. Өйткені, мұнда кі­ріп-шығу қиындағандық­тан, көп­теген бағбан­дар қойма қыз­метінен бас тартқан.Төлешовтің айтуына қара­ған­да, Шамшиловтың осы үйді сатып алуын­да да шикілік көп көрінеді. Оны да заңдастырып беріп отыр­ған – осы аудандық сот. Бұл үйде 1994 жылға дейін Иван Васильевич Козлов деген шал тұрған екен. Көр­шілердің әңгімесіне қараған­да, шал үйін Әлібек деген жігітке сатып кеткен. Алайда, дәл қазір Шамши­ловтың қолында қолхат бар. Онда 2000 жылдың 5 қаза­нын­да Козлов өз үйін Шамши­ловқа сатқаны айтылып, куә ре­тінде екі көрші қол қойған. Осы­ның негізінде аудандық сот үйді Шамшиловқа рәсімдеп берген. 2008 жылдың 28 ақпанында судья Қайрат Иманбековтің шеші­мінде «Арызға тіркелген облыстық ме­кен-жай анықтамасынан Козлов Иван Васильевичтің тіркеуден шы­­ғып, Ресей мемлекетіне кет­ке­ні анықталған» деп тайға таңба бас­қандай жазылыпты. Қалай айт­сақ та, Козловтың осы қолхаты тым күмәнді. Өйткені, Төлешов­тің адвокаты бүгінде Тараз қала­сында тұратын Козловтың туған қызына жолыққанда, Любовь Ивановна әке­сінің 2000 жылдың 26 қаза­нын­да өз қолында қайтыс бол­ға­нын, еш­қашан да Ресейге көш­­пе­генін нақты айтқан. Яғни, бір жыл­дың көле­мінде ауыр нау­қас­тың салдарынан ешқайда шық­паған Козлов­тың 2000 жылдың 5 қазанында, қайтыс боларынан 21 күн бұрын Майтөбе ауылына барып Шам­шиловқа қолхат беруі мүмкін бе? Л.Иванованың бұл сөздері бейне­таспаға басулы тұр. Сосын қол­хаттағы куә көршінің бірі Г.Байрамова ешқандай қағаз­ға қол қойма­ғанын айтып, түсінік­теме берген. Ал ОҚО Көші-қон по­лиция бас­қармасы бастығының орынбасары, полиция майоры С. Түгелбаев өзінің ресми хатында «И. Козлов­тың Тараз қаласында тіркеуде тұрғанын, ҚР аумағынан басқа мем­лекетке тұрғылықты шы­ғуға еш­қандай өтініш білдір­мегенін» жазыпты. Ендеше дәм-тұзы Таразда таусылған ақсақал­ды Түлкібас аудандық сотының «Ресейге көшіп кетті» деп жасы­рып-жабуының ас­тарында қандай құпия жатыр? Оны дәлелдейтін қандай құжат­тары бар? Түлкібас аудандық со­тының төр­ағасы Қай­рат Иманбеков осы бір істі екі мәрте (2008 жылдың 28 ақпаны мен 2012 жылдың 30 қаң­тарында) қарап, екі мәрте шешім шығарған. Иманбе­ковтің бұл істі үнемі назарда ұстап, қанша жыл өтсе де осыншама қызығушылық танытып отырға­нын қалай түсінсек болады? Заң­гер­лердің айтуына қара­­­ғанда, бұл сот жүйесінде сыбайлас жемқор­лық болып есеп­телетін көрінеді. Жалпы алғанда, сот ше­шімінде Шамши­ловтың қорасы­ның ортақ жерге шы­ғып салын­ғаны анықтал­ған, бірақ қора бұ­зылу керек пе, жоқ, жол ор­тақ пайдалануға қалу керек пе, осы жағы нақты айтыл­маған. Содан болар, дау әлі күнге жалғасуда. Қа­лай айтсақ та, қой­маға баратын ортақ жолды жауып тастап, бі­реудің кәсі­бін қолдан тұншық­тыру – Елбасымыз сәт сайын қадап айтып жүрген шағын кә­сіп­керлікті қолдау, қорғау емес екені айдан анық.Оралхан ДӘУІТ,«Егемен Қазақстан».Оңтүстік Қазақстан облысы,Түлкібас ауданы.