Төтенше жағдай енгізілгеніне қарамастан, кейбір шағын кәсіпорындар қолда тұрған несібесінен айырылып қалмау үшін, онлайн сатылым, жедел жеткізіп беру сервистерін пайдалануда. Әрине осынау сәтті тиімді пайдаланғандар қыруар табыстың астында қалуда.
Сауда және интеграция министрлігінің мәліметі бойынша, бүгінде нарықта 1700-ден астам интернет-дүкен, 20 электронды сауда алаңы жұмыс істейді. Ал заңды түрде салық комитетіне тіркелмегендері қаншама? Әлеуметтік желі арқылы қазақстандықтар көбінесе киім-кешек, аяқ-киім (58,7%), азық-түлік (29,3%) және т.б. заттарды сатып алып жатыр. Осы тұста барша жұртқа әлеуметтік әлеуетін танытып үлгерген холдингтердің бірі – Chocofamily.kz компаниясы. Алпауыт компанияның 6 ірі сервистік жүйесі бар. Олар: Chocolife.me, Chocotravel, Chocofood, Idoctor, Lensmark және Рахмет сияқты e-commerce жобалар. Соның ішінде Chocofood сервистік жүйесі айналымда өте белсенді. Мәселен, Нұр-Сұлтанда – 205, Алматыда – 320, Шымкентте – 88, Қарағандыда – 70, Атырауда – 25 және Талдықорған, Тараз т.б. қалаларындағы мейрамхана тізілімдерін қосуға болады.
Сонымен қатар белсенді жобалардың қатарында – Glovo, Яндекс.Еда жедел жеткізу сервистік жүйелері бар. Қазірдің өзінде әлемнің 22 елінде қолданысқа енген Glovo бағдарламасын телефоныңызға жүктей аласыз. Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында кез келген мекенжайға жеткізіп береді. Қазіргі күні тапсырысты тек кешкі сағат 20.00-ге дейін қабылдайды. Дегенмен бұл қызметке жұрттың көзқарасы әртүрлі. Мысалы, Instagram желісінде бір бойжеткен: «Бүгін дүкеннен тапсырыс бердім. Алдын ала Galmart гипермаркетіне қоңырау шалып, қалаған өнімнің бар-жоғын анықтадым, оларда барлық өнім түрі бар екен. Glova-да пошта арқылы тауарлардың тізімін растады. Ал курьер мүлдем басқа атаудағы өнімді алып келді», деп арызданса, көп тұтынушы «тапсырыс уақытында жеткізілді», «дәмді әрі ыстық күйінде жеп алдық. Көп рақмет!» деп алғыстарын қарша жаудырған.
Енді сервистік қызмет көрсету жүйесінде жедел әрі дәмді жеткізілетін fastfood-тың пайдасынан гөрі зияны көп болатыны біраз жұртқа ой салса, екіншіден кер жалқауға таптырмайтын, аспаннан оп-оңай түсе қалатын олжа болды. Қазағым «сақтансаң – сақтайды» дейді емес пе?! Сол тез әзірленетін тағамды жасаған маманның тазалық гигиенасы сақталды ма, жеміс-жидек, көкөністер дұрыс жуылды ма, ет немесе сүт өнімдері мөлшерленген уақытымен сақтала ма, не болмаса жеткізу барысында курьердің жеке бас гигиенасының тазалығына, арнайы киімдер мен бір реттік қолғаптарды пайдалануына, сапасын растайтын, тазалығын сақтайтын медициналық тексерістен өткен арнайы қағазы бар ма? Осы тамақтың құндылығын, қауіпсіздігін тексеретін мекеме санитарлық-эпидемиялық мәселесін қаншалықты қадағалап отыр? Әзірге жеткізуші тарапынан әлдебір ағаттықтар кетсе, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыруды қамтамасыз ету бойынша өңірлерде аумақтық департаменттер жұмыс істейді. Сондықтан белгіленген тәртіпке құлақ асу баршамыздың міндетіміз.
Бір қуаныштысы, қазақ қыздары Instagram, Twitter, Facebook желілері арқылы өздері әзірлеген тағамдарын жариялап, челлендж ретінде бір-біріне жіберуде. Осындай да, аналарымыз «келінім саған айтам, қызым сен тыңда» деген тәмсілге сүйеніп, төл дәстүріміздің арнасын кеңейтуге өз ықпалдарын тигізіп отыр десек қателеспейміз.
Ұлы Абай «тамағы тоқтық, жұмысы жоқтық, аздырар адам баласын», дегендей қарап отырмай, бос уақытты неліктен игі іске жұмсамасқа?.. Сол себепті қасиетті Рамазан айында отбасындағы жақындарыңызбен бірге имани ұстанымды мығым бекітіп, тамақтану мәдениетін сақтап, қайырымды істердің сауабын алайық.
Айым БОЛАТҚЫЗЫ