Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Қазақстан халқына Жолдауында «Әкімдерді халық өзі сайлайды, бұл үшін Үкімет жергілікті өзін-өзі басқарудың жаңа тұжырымдамасын әзірлеу керек» деген болатын. Бұл – әкімдерге жүктелген жауапкершілік. Осы орайда «Болашақта халық сайлайтын әкім қандай болу керек?» деген сұрақ мазалайды.
Жуырда ғана Май ауданы Ақжар ауылының әкімі Серік Құсайынов қызметінен босатылды. Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің облыстағы Әдеп жөніндегі кеңесі қызметтік көлікті мас күйінде басқарған ауыл әкімінің қызметіне толық сәйкес еместігі туралы шешімді ұсыныпты.
Оқиға былай болған: 10 қазан, сенбі күні сағат 19:45-те Шығыс Қазақстан облысы Курчатов қаласында жол-патрульдік полиция қызметкерлері Май ауданы Ақжар ауылы әкімінің аппаратына тиесілі мемлекеттік тіркеу нөмірі S 176 DM Lada 21214 маркалы автокөлігін тоқтатқан. Полиция Құсайыновтың автокөлікті орташа дәрежеде мас күйінде басқарғанын анықтайды. Сондай-ақ жүргізушінің автомобильді басқаруға тиесілі құжаттары болмаған. Шенеуніктің қан құрамындағы алкоголь оның орта дәрежеде мас болғанын көрсеткен.
Облыстық сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаментінің хабарлауынша, Баянауыл ауданының бұрынғы әкімі Оразгелді Қайыргелдиновке қатысты қылмыстық іс қозғалып, қазір тергеу жүргізілуде. Бұрынғы әкім «Пайдалану талаптарына сай келмейтін нысанды облыстық бюджет қаржысы есебінен заңсыз сатып алды» деген күдікке ілінді.
Бұрынғы облыс әкімі Болат Бақауовтың Баянауылда қысқы туризм аймағын жасамақшы болғаны белгілі. Бірақ «Мырзашоқы» тау-шаңғы кешені жобасының жүзеге асырылуы басталған кезден-ақ күмәнді болған-ды. Шағын авиацияға арналған аэродром салынды. Баянауыл ауданының бұрынғы әкімі Оразкелді Қайыргелдиновке «пайдалану талаптарына сай келмейтін нысанды облыстық бюджет қаржысы есебінен заңсыз сатып алды деген» күдік осы. Аэродром құрылысы арнайы сертификаттаудан да өтпеген көрінеді.
Б.Бақауов басқарған 2016-2019 жылдар аралығында облыс әкімдігінің ресми ақпараты «шағын аэродром Астана-Баянауыл, Қарағанды-Баянауыл және Павлодар-Баянауыл бағыттарынан шағын ұшақтарды қабылдап, жұмысын бастайды. Астана-Баянауыл, Қарағанды-Баянауыл бағыты республикалық бюджеттен, ал ішкі рейстер облыс бюджетінен субсидияланады» деп мәлімдеген болатын. Бірақ ұшқан ұшақ көрінбеді.
Ал енді шаңғы кешені туралы әңгіме әуені бөлек. Тіпті, шаңғы кешеніне дейін су жеткізіп (ауылдары әлі сусыз отыр), осы судан жасанды қар жасайтын болды. Арнайы құрал-жабдықтар алдыртып, жасанды қар жасау, қар тоқтату тәсілі де жасалады. Өйткені, табиғаты құпиялы Мырзашоқының басына қар түспейді.
«Қолдан қар жасау үшін Қаражар ауылынан кешенге дейінгі 2 шақырымдай аралыққа су құбырын тарту керек. Бұл үшін ауылға су тарту мақсатында республикалық бюджеттен 268 млн теңге бөлу қарастырылмақ» делінді ресми ақпаратта.
«Мырзашоқы» кешеніне қажетті жабдықтар жеткізілді. Құрастырылып жатыр. Қарды тегістейтін құрылғылар да бар. Қаражат жеткілікті бөлінді. Инфрақұрылым жасалуда. Бүгінде базаға электр желісі тартылды. Шағын контейнерлер орнатылуда...» деген мәліметтер бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланды.
Баянауыл ауданының әкімі Қанат Кәрімовтің айтуынша, «Мырзашоқы» тау-шаңғы кешені «Қаражар-Мырзашоқы» ЖШС сенімгерлік басқаруына берілген. Эпидемиялық жағдай қалыпты болса, биыл база басшылығы жұмыс істеуге ниетті. Туристер үшін автостансадан тау-шаңғы базасына жеткізу жұмыстарын ұйымдастырылады.
Бұдан басқа, әкім Баянауыл аэродромының алдағы тағдырын сот шешетінін атап өтті.
– Қазір аудан әкімдігі кешеннің аумағы мен мүлкін күзететін күзетшілерді қамтамасыз етуде. Себебі кешен әкімдіктің балансында. Тергеу шаралары жалғасуда, кешеннің барлық құжаты алынған, – дейді Қанат Кәрімов.
Енді «Мырзашоқы» кешеніне кеткен қыруар қаражаттың есебін кімнен, қалай өндіріп алмақ? Бар мәселе осында.
«Көтере алмайтын шоқпарды беліңе байлама» дейді қазақ. Ауылдағыларға «жаны ашитын» әкімдердің арасында орман шаруашылығының қызметкері болған Аждар Жүсіповті айтуға болар. 2016-2018 жылдары облыс орталығына қарасты Павлодар ауылында, аудан орталығы Тереңкөл ауылының әкімі болған А.Жүсіпов осы жердің тұрғындарының есінде «сыйлыққа әтеш, ешкі сыйлаған әкім» ретінде қалды.
Әкім Павлодар ауылында «Үздік аула» байқауын өткізіп, жеңімпаздарға әтеш, лақ, қозы, торай сыйға тартқан. Масленица мерекесінде аспаздарға үлкен торт әзірлетіп, ауылдың бүкіл тұрғыны мен қонақтарына тегін дәм татырған.
Ауыл әкімінің өтінішімен, кондитер Ольга Гуляева туған ауылы бейнеленген салмағы 70 кило торт пісіреді. Бағасы – 60 мың теңге. Барлық шығынды ауыл әкімдігі тапқан демеушілер жабады делінді.
Аждар Сағынтайұлы Тереңкөл ауылында әкім болып жүргенде де оқушылар арасында байқау өткізіліп, белсенді оқырман, №2 мектептің 5-сынып оқушысы Олег Айтбаевқа сыйлық ретінде ешкіні жетектетіп жіберді.
Зейнеткерлер мен жастар арасындағы белсенді оқырмандарға бір қоржын азық-түлік тарту етіпті. Ауылдарда осындай қызықты байқаулар өткізіп, тұрғындарға «ерекше қамқорлық» көрсеткісі келген әкім Тереңкөл ауылында бар-жоғы 20 күн жұмыс істеп, қызметімен жылдам қоштасты.
Аждар Жүсіпов әкімдік қызметтен кеткен соң, мамандығына сай қайтадан облыстық Орман және жануарлар дүниесін қорғау мекемесінің басшысы қызметін атқаруда.
Әрине, «Әкімдерді халық өзі сайлайтын болады» деген Мемлекет басшысының сөзі ауыл халқын қуантып отыр. Яғни, халыққа жақпайтын мінез-құлық көрсететін, сан түрлі шоу жасайтын, ішімдікке үйір, ауылға, ауданға берілген бюджет қаражатын жымқыратын ұры-қары әкімдердің жолын кесу қажет.
Мемлекет басшысының әкімдерге қойып отырған басты талабы – ауылдың әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсарту. Қазір ауылдық аумақтардың бюджеті өздеріне берілді. Тек қаржыны мақсатқа сай жұмсап, жұмысты жүйелі түрде ұйымдастырып, қазіргі өзгермелі нарыққа бейімделуі тиіс. Жаңаша көзқарас қалыптасу қажет. Ауыл әкімдері әрбір тұрғынның цифрлы сауатты болуы жолында жұмыс істеуге тиіс.
Ауылда малды асылдандыру, халықты цифрлық тұрғыда сауаттандыру, гранттар мен несиелер алғызып, кәсіпкерлік нысандар ашу, ауылды көгалдандыру, көп балалы отбасылардың жағдайын жасап отырса, оңтүстіктен солтүстікке қарай келетін ішкі көші-қон шаруасында белсенді болса, халық та әкімді қолдайтыны анық.
Павлодар облысы