Өзара сауданың өсімі төмен

Astana Finance Days форумына қатысқан Сауда және интеграция вице-министрі Жанель Күшікованың пікірін­ше, басқа халықаралық ұйымдармен салыс­тырғанда, Еуразиялық экономи­калық одақта өзара сауда көрсеткіштері өте төмен. Оның айтуынша, 2020 жылдың қоры­тындысы бойынша одаққа мүше мемлекеттердің жалпы саудасындағы ЕАЭО-ның үлесі 11 пайызды ғана құ­раған. Мәселен, Еуроодақтағы өзара сауда 62,5 пайызды, NAFTA ұйымында (Солтүстік Америка еркін сауда келісімі) 49,3 пайызды, Оңтүстік-Шығыс Азия мемлекеттерінің қауымдастығында (АСЕАН) 45,4 пайызды құрап отыр. Бұлармен салыстырғанда ЕАЭО-ның көр­сеткіштері төмен.

– Еуразиялық экономикалық одақ­та өзара сауданы ұлғайтатын әлеует жет­кілікті. Ол үшін ең алдымен ішкі нарық­тағы кедергілерді жою керек. Сондай-ақ елдер арасындағы кооперациялық бай­ланыстарды жолға қою маңызды. Бұл ретте ЕАЭО елдерінің сыртқы саудасын дамыту бойынша үшінші елдермен пре­ференциялық сауда келісімдерін жасау жұмысы жандандырылуда. Өзара қолайлы жағдайларда жаңа еркін сауда аймақтарын құру өнімдерімізді әлемдік нарықтарға жылжытуда «локомотивке» айналуы тиіс. Бұл ретте Еуразиялық қайта сақтандыру компаниясын құру ЕАЭО елдерінің өзара және сыртқы саудасын ұлғайтуға бағытталған экспорттық қолдаудың пәр­менді құралы болмақ, – деді Жанель Күшікова.

Еуразиялық қайта сақтандыру компаниясын құрудың тиімді немесе тиімсіз екендігі алдағы тамыз айында Үкімет басшылары деңгейінде талқыланбақ. Егер мұны тараптардың барлығы қолдайтын болса, онда мәселені егжей-тегжейлі пысықтау әрі тиісті нормативтік базаны дайындау жұмысы басталады.

– Еуразиялық қайта сақтандыру ком­паниясы қатысушы елдердегі сақтан­дыру және қайта сақтандыру ұйымда­рының күш-жігерін біріктіруге, экспорт­тық мәмілелерді жедел және тиімді жүзеге асыру үшін қайта сақтандыру сыйымдылығын жақсартуға, брокерлік қызметтерді пайдалану қажеттілігін болдырмауға мүмкіндік береді. Өз кезе­гінде бұл қайта сақтандыру құ­нын төмендетеді. Сондай-ақ экспорт­тық мәмілелерді сақтандыру мүмкіндіктерінің кеңеюіне ықпал етеді, – деп нақтылады вице-министр.

Еске сала кетейік, ЕАЭО шеңберінде үкіметаралық келісім негізінде жарғылық капиталы 200 млн долларды құрайтын Еуразиялық қайта сақтандыру компаниясын құру ұсынылып отыр. Оның әлеуетті сақтандыру сыйымдылығы 2 млрд долларға тең болмақ. Осының нәтижесінде ЕАЭО ішінде өзара сау­даның көлемі 6 млрд долларға дейін өседі деп күтілуде. Компанияның капиталын ЕАЭО-ға мүше елдердің экспорттық кредиттік агенттіктерінің мүліктік жарналары, қатысушы мемлекеттердің тікелей жарналары, ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің даму банктері, сондай-ақ Еуразиялық даму банкі есебінен қалып­тастыру ұсынылуда.

Uchet.kz сайтының жазуынша, ЕАЭО елдеріндегі тәуекелдер бойынша экспорттық сақтандыру агенттіктерінің ағымдағы сақтандыру міндеттемелерінің жиынтық көлемі 2 млрд долларға тең екенін ескерсек, қол қою капиталы 200 млн долларды құрауы мүмкін. Бастапқы кезеңде (2-3 жылда) жобаны іске қосу үшін шамамен 100 млн доллар қажет.

Қатысушылардың капиталдағы үлесі ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің даму банктеріндегі, ЕАЭО елдеріндегі тәуекел­дер бойынша ағымдағы сақтан­дыру міндеттемелерінің жалпы көле­міндегі экспорттық сақтандыру агент­тіктерінің үлесін ескере отырып бел­гіленуі мүмкін: Еуразиялық даму банкі – 32 пайыз, Ресей (ЭКСАР) – 33 пайыз, Беларусь («Белэксимгарант») – 10 пайыз, Қазақстан («Қазақ Экспорт») – 10 пайыз, Армения («Армения ЭСА») – 10 пайыз, Қырғыз Республикасы («РСК Банк») – 5 пайыз. Капиталды қар­жылан­дырудың нақты құрылымы мен тетігі барлық қатысушылармен бірлесіп пысық­талуға тиіс.