Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауын зор қызығушылықпен оқып шығып, елдің басты құжатына қатысты көзқарасыммен бөліскенді жөн көріп отырмын.
Қалай болғанда да бұл пікір жеке көзқарасым екені рас. Себебі маған ЭЫДҰ мамандандырылған директораттарынан ешқандай нақты ұсыныс түскен жоқ. Сонымен қатар Жолдау арқау еткен бірқатар мәселеге қатысты көп нәрсені айта алмаймын. Себебі мұнда экономикалық реформаларға емес, саяси реформалардың тұжырымдамалық бағдарламасына назар аударған ләзім.
Жолдауда айтылған көптеген саяси реформа ЭЫДҰ сараптамасынан тысқары тұр. Мемлекеттік басқару мәселелері бойынша ауқымды жұмыс атқарғанымызға қарамастан біздің мүшелеріміздің арасында сайлау жүйелеріне, атқарушы және заң шығарушы билік арасындағы тепе-теңдікке және өзге бағыттарға қатысты айтарлықтай айырмашылық бар. Ең бастысы, тосын саяси реформалар арқылы әр ел өз жолын табуы керек.
Бір анығы, Қазақстанның осы жылғы басты құжатында экономикалық реформалар, мемлекеттік басқару бойынша ЭЫДҰ жұмысымен үндесетін бірнеше маңызды тақырып қамтылған. Қасым-Жомарт Тоқаевтың баяндамасындағы ең маңызды жолдар – «азаматтардың әл-ауқатының артуы шынайы бәсекелестік жағдайында ғана мүмкін болады» деген мәлімдемеде көрініс тапқан. Бұл – экономикаға да, саясатқа да ортақ шындық әрі дәлелдеуді қажет етпейтін аксиома. Мемлекет басшысының адал және ашық бәсекелестікке, экономикада да, саясатта да жасанды монополияларды жоюға баса назар аударғаны көңіл қуантады. Бұл ЭЫДҰ-ның Қазақстанмен квазимемлекеттік кәсіпорындар мен ішінара мемлекет қатысатын мекемелерді реформалау, нарыққа шығу және бәсекелестік үшін қолайлы жағдайлар жасау жөніндегі таяудағы және ағымдағы жұмысына сәйкес келеді.
Президенттің бюрократияны жоюға, аймақтық биліктің өкілеттіктерін нақты кеңейтуге баса назар аударуы көптеген себеп бойынша мақұлдауға лайық. Орталықтағы «жоғарыдан төмен» және микроменеджмент тәсілдері Қазақстан азаматтарына ел мұқтаж болып отырған өсу мен дамуды қамтамасыз ете алмайды.
Сондай-ақ Президент сөзіндегі құрылымдық реформаларға деген адалдықты құптау керек. Бұл – жаңа міндеттеме емес. Мемлекет басшысы мен Үкімет не істеу қажеттігін бұрыннан түсініп, көптеген салада реформаларды ілгерілету үшін нақты басымдықтарды айқындады. Міндет әдеттегідей дәйекті және тиімді іске асыруды қамтамасыз ету болып отыр.
Бұдан бөлек Ресей мен Украина арасындағы әскери операция нәтижесінде Қазақстанның бастан кешкен экономикалық мәселесіне жауап ретінде бірқатар іс-шараның қабылдануы атап өтілді. Сондай-ақ «командалық-әкімшілік» деп аталатын шаралардың шектеулі және уақытша қолданылатындығын атап өткен жөн. Мәселен, шетел валютасын экспорттауға шектеу қою егер ол ұзақ уақыт сақталса, жағдайы реттелген қатысушылар үшін нарықтық ауытқуларға және экономикалық рентаның пайда болуына әкелуі мүмкін.
Жолдауда айтылған реформалардың аясы кең. Оларды жүйелі түрде жүзеге асыру үшін уақыт қажет. Көптеген бастама ЭЫДҰ-ның «үздік өмір үшін – үздік саясат» миссиясына сәйкес келеді. Біз Қазақстанмен осы бағытта жұмыс істеуге ниеттіміз.
Уильям ТОМСОН,
Жаһандық қатынастар Бас хатшылығы Еуразиялық бөлімшесінің басшысы (Франция)