ӘЙЕЛ ӘЛЕМІ

ІЗДЕНІС ЖОЛДА ҚАЛДЫРМАЙДЫ “Жан плюс” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры Сәуле Төреханова Шалқар ауданындағы Жылтыр ауылында көп балалы отбасында өскен. Мектептен кейін Свердловскідегі индустриялық-педагогика­­лық техникумына түскен ол, 1991 жылы туған ауы­лына оралды. Мектеп қабырғасында жүр­генде жұптары жазылмайтын көршінің баласы Есімбектің қолынан ұстап, сол шаңыраққа келін болып түсті. Кеңшарда экономист бо­лып істейтін атасы Жәзит те, балабақшада тәрбиеші енесі Шәйлан да жайсаң жандар еді. Өзі бір жылдай енесімен бірге балалар бақшасында жұмыс істеді. Кейін Шалқар қаласына қоныс аударды. Мұнда жолдасы Есімбек электр желілері кәсіпорнында еңбек етті. Ауылдық жерлердегі қиындықтың шет жағасын көрген жас отбасы облыс ор­талығына көшу жайлы пікірлескенде ата-аналары қарсылық білдірмеді, өздері талап қылып жүрген оларға жол болсын тіледі. Сөйтіп, олар 1994 жылы облыс ор­та­лығынан екі бөлмелі пәтер сатып алып, бір күнде ақтөбелік болып шыға кел­ді. Қалалық болғандарымен іргелі кә­сіп­орындар іркіттей іріп жатқан өліра шақ­та жұмыс табу мұң болып қалды. Та­би­ғатынан еті тірі, өз ойын іркілмей айтуға бей­ім Сәуле бұл жолы да Есімбектің алдын орап кетті. Саудамен айналыссақ қайтеді де­ген пі­кі­рін білдірді. Бұрыннан да ортақ ойла­сып жүр­ген, пісуі жеткен шаруа болған соң ба, ол да қарсы болмады. Ендігі кезек қаржы та­бу болды. Ауылдағы ата-аналары да қарап қал­ма­­ды. Азын-аулақ қаржыларын қолдарына салды. – Шыны керек, ата-аналарымыздың се­­німі бізді қанаттандырып жіберді. Сөйтіп, Ес­ім­бек екеуміз таза жүннен тоқылған кі­лем­дерді сатуға шықтық. Ол уақытта кәсіп­кер­ліктің жа­байылау кезі. Алматыдан, Қыр­ғыз­станның Қа­­ра­балта, Тәжікстанның Ле­ни­на­бад, Өзбек­стан­ның Үргеніш қалаларынан кі­лем әкеліп саттық. Барлық саладан береке ке­тіп, тәртіпсіздік жайлаған сол кезде бума-бума кілем тасудың қиындығын басқа бермесін. Шаршадық та, үнемі пойыздың үстінде жүр­дік, талас-тартыс, айғай-шуға да үйреніп ал­дық. Сол жылдары құс ұйқылы күн кештік. Сол кезде қырқынан жаңа шыққан тұңғышым Алмасбекті анам Гүл­жан бағып-күтті. Әйтеуір көңілге медет тұ­татынымыз – шаруамыздың жүргені, – дейді Сәуле қарындасымыз күлімсіреп. Қара базарда кілем сатумен нәпақасын айырып жүрген жас жұбайлардың шаруасы алға озбағанымен, көштен қаларлық емес еді. Сәуле енді Рудныйдан индустриялық-құ­рылыс техникумын бітіріп, құрылыс саласын­да жұмыс істеп жүрген інісі Мұхтарды, Батыс Қазақстан ауыл шаруашылығы институтын экономист мамандығы бойынша бітірген сіңлісі Гүлбануды қатарларына тартады. Есімбек пен екеуі кілемдерді жеткізеді, олар оны базарда сатады. Олар осылай аттың жа­лы, түйенің қомында жүре берер ме еді, кездейсоқ жәйт болмағанда. – Адамның адамгершілігі жол сапарларда сыналады. Біз жол үстінде жүріп, ағайынды Нәсим, Мүсим деген тәжік достарымызбен таныстық. Соларға барып жүріп, қолдан жиһаз жасап жатқандарды көріп, осындай іспен айналыссақ қайтеді деген ой айттық. Тәжік достарымыз шеберлерін әкеліп, көмек беруге келісті. Айтқандарында тұрды да. Біз бір жер үйді жалдап, іске кірісіп кеттік. Алайда, жи­һазға қажетті мате­­риал­­дар­ды, фурни­тура­ларды іздеп бірде Ре­сейге, жұмсақ жи­һазға тап­тырмайтын мақта үшін Оңтүстік Қа­зақ­стан­ға сапар­лаған кез­деріміз әлі күнге көз алдымызда. Жиһа­зы­мыз өтпеген күндері тоғызыншы қабаттағы пәтерімізге көтерудің әлегін айт­паңыз. Ал ке­деннен өтудің ша­руа­сы өз ал­дына. Кей­­­ін жер үй са­тып алып, Шалқар­дағы әкем Жарылқа­ған­ның үйін бұзып әкеліп, бір жаз­да әсем үй тұрғызып бердік. Сондағы әкемнің бұл үйге жаңа құ­ры­лыс материалдарын пайдаланайық десем, жоқ, өзімнің терім сіңген бұрынғы материалдармен сал дегенін қайтерсің. Әке сө­зін орындадық, әри­не. Өзі ескі шегелерді түзетіп, күн ұзаққа отыр­ды. Бұл аға буынның қанағатшылық қа­сие­ті болар, бәлкім, – дейді Сәуле қарын­дасымыз. Кәсіпкерліктің дәмін татқан Сәуле Төре­ханова істі жүйелемесе болмайтынын түсі­ніп, бұрынғы үй құрылысы комбинатының қаңырап бос тұрған ғимаратынан 4500 шаршы метр алаңды сатып алады да, оны жиһаз шығаратын цехқа айналдырады. Оған Германияның “Ал­­­теньдорфь” фирмасының станоктарын қояды. Өндірістері жолға қойылған соң тәжік достары еліне қайтады. Ол енді ақтөбеліктерді жұмысқа алады. Кәсіпті игеріп, қай материалды қайдан алуға болатынын білгеннен кейін, олар үйдің жертөлесінде, біреудің қорасында жиһаз жасап, өздеріне бәсекелес бола бастайды. – Біз бұлай жалғастыра берудің жөні жоқ­тығын түсініп, біраз қоң жинағаннан кейін біз­дің жиһаздарымызға тапсырыс беруші кә­сіп­орындардың сұранысын өтейтіндей өндіріс қуатын ұстап, кәсіпкерлікті әртараптандыруға көштік. Соның ішінде, Италиядан, Польшадан, Белоруссиядан, Әзірбайжаннан дайын жиһаз­дар жеткізіп, сатумен айналыстық. Ол үшін қаланың орталығынан жер алып, үлкен жиһаз дү­кенін салдық. Оны АҚШ-тың Бостон уни­вер­ситетінде экономист мамандығы бойынша оқып жатқан ұлым Алмасбектің атына аштық. Кешегі сіз көрген “Алмаз” жиһаз сауда үйі сол. Осы сауда үйінде және цехта отыздан астам адам еңбек етеді. Бұдан басқа құрылыс-жөндеу жұмыстарымен де айналысамыз. Кезінде қолға аз-мұз қаржы біткенде “Газель” автокөліктерін сатып алып, жолаушылар тасымалдау маршруттарына да шығарғанбыз. Қазір оларды сатып, “КамАЗ” машиналарына айналдырдық. Өз жүктерімізді жеткізеді, жалға береміз дегендей, әйтеуір, талпынып жатырмыз. Асып бара жатқан байлығымыз болмаса да өзіміздің күнкөрісімізге жетеді. Сондай-ақ, ағайын-туғандарыма және басқа ақтөбеліктерге “екі қолға бір күрек” жұмыс тауып беріп отыр­ғанымды көңілге медет тұтамын,– дейді “Жан плюс” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры Сәуле Төреханова. Кәсіпкер қарындасымыз отбасының да ажа­ры. Түздегі шаруаның да ұтырын білетін, үйдің шаруасын да дөңгелетіп әкететін Сәуленің инабатты келін, асыл жар, абзал ана екені әр сө­зінен, іс-әрекетінен аңғарылып тұрады. Ашық-жарқын мінезі айналасындағыларға нұр құйып тұрғандай. “Мен қазақ қыздарына қай­ран қалам” дегің келеді осындайда. Бүгінде жол­дасы Есімбек екеуі екі ұл өсіріп отыр. Ол да осы серіктестікте еңбек етеді, өзара ортақ ойласып шешкен шаруаларда ақыл-кеңесін айтып, жан жарына сүйеу болып жүреді. Алмасбегі АҚШ-та оқып жатса, Мирланбегі №9 мектеп-гимназияның бесінші сыныбында. Ай­наласына қайырымдылықтың шуағын шашып жүретін ол кәсіпкерліктің әлеуметтік жауап­кер­шілігін де ұмытпайды. Өтінішпен келгендерге қолұшын беруге дайын тұрады. Басқасын бы­лай қойғанда, жақында ғана өзі оқыған мек­тепке демеушілік көмек көрсетіп, ауылдаста­ры­ның ризашылығына бөленуі неге тұрады. Қа­зір мүйізі қарағайдай кәсіпкерлердің қайы­рым­дылық туралы айтсаң, қаржы дағдарысын көлденең тартатынын көзіміз көріп жүр. Ынты­­­мағы жарасқан көп балалы отбасында өскен жарастығы жан сүйсінтетін шаңыраққа келін болып түскен Сәуле Төреханованың біз білетін қырлары осындай. Сатыбалды СӘУІРБАЙ, Ақтөбе облысы. АНА ӨСИЕТІ Менің анам “Қарағым, қор­шаған ортаға ешқашан залалыңды тигізбе, қара жер бәрін көтереді, бірақ қарғысы жаман, жер бетіндегі тіршілік атаулының лағнеті өте ауыр. Дана халқымыз “Судың да сұрауы бар” деп бекер айтпаған, абай бол, әр кезде жақсылық істе, бір құдай жар болсын!” деп ылғи айтып отыратын. Әлі сөзіне дәлел ретінде өзінің жарық дүниеге келуі туралы әңгімесін айтатын. – Мен XX ғасырдың басында, қырғыз елінде, Талас өзенінің бой­ындағы Манас ауылында туылып­пын. Жарықтық менің әкем көп уақыт бойы бір нәресте сүюді ар­мандап, зарлап, бармаған бақсы-балгері қалмапты. Тіпті болмаған соң бір күні ауылдың игі жақсы­ларын, ақсақалдарын шақырып, ақылдасқан көрінеді. Сіздерден ақыл сұрайын, менің әйелімнің Алла тағаланың алдында жас кезінде жасаған бір кешірілмес күнәсі бар, бәлкім жастықтың қызуымен, бәлкім, байлықтан көзді шел басқанынан болды ма? Сол күнәсін жууды Жасаған иемнен сұрауға Меккеге аттанайын деген шешімге келдім. Бір шарана сүю арманым. Алла бұйырып, мақсатым орындалса, бұл жарық дүниеде армансыз болар едім, – дейді. – Балам, жолың болсын! Арманың орындалсын! Қандай қиыншылық көрсең де туған еліңе қуанышпен, аман қайт, – деп ауылдың үлкендері батасын береді. Сол түні менің анам марқұм түнімен ұйықтамай, Тәңір алдын­дағы өзінің істеген қылығын ой елегінен қайтадан өткізіп шығады. Жас келін болып түскен кезі, жар­қыраған жаз мезгілі. Сусамыр жай­лауында жер беті масаты кілем­дей құлпырып тұр. Бүкіл ауыл иіліп жастық, жайылып көрпе болғандай. Ата-енесі де бір алтын кісілер, бұларға бірден сегіз қанатты ақ отау тігіпті. Келген жері атақты бай. Шық­қан тегі де бұлардан кем емес. Әкел­ген жасау-жиhазға көз тұнады, ақ отаудың ішінде адам жанына ке­ректінің бәрі бар, алысырақ тігілген қараша үйдегі малшы, жалшы, күтушілер айтқызбай-ақ ойындағы­ны атқарады. Менің анам Дейілда отауын тігейін деп жатқан тұсқа келсе, ол жерде үлкен құмырс­қа­ның илеуі бар екен. Жас келін­шекке бұл ұнамаған көрінеді. “Былайырақ тігейік” дегендер­дің тілін алмайды. Әншейінде мейірімді келіншек­тің қабағы ашылмай, қайтсем де отауымды осы араға тігемін деген ойынан қайтпай, қасарып тұр. Сөйтіп ол қу бұтақтарды жинап, құмырсқа илеуіне от қойып жібе­реді. От жанып лаулаған сайын отынды үсті-үстіне сала береді. Біраз уақыттан кейін оттың орнын тазалатып, ақ отауды тіккізді, көңілі орнығып, жаны жадырай бастайды. Үйдің іші жиналып, түскі тағамнан кейін сыртқа шығып, төңірекке көшіп келген ел-жұртты көргісі келеді. Дәл осы кезде қараша үйлер жақтан, ошақтың түбінен бір құйын көтеріліпті де көзді ашып-жұмғанша оттың бір ұшқыны ақ отаудың түрулі тұрған есігіне же­тіпті. Жас келіншек өз көзіне өзі сен­­беді. Шағаладай ақ отау бір ме­зетте от жалынына бөленді. Отау­дың қалай, неден өртенгенін тү­сін­беген айналадағы жұрттың біреуі су іздеп, енді біреуі не істерін білмей үйді айнала безілдеп жүр. Сөйтіп, ақ отау өртеніп кетеді. Тек жас келіншек ғана ойға шомып “Мен түске дейін құмырс­қаның илеуін өртедім, түстен кейін Жасаған ием менің отауымды өр­теді” деп өз ойынан өзі шо­шыды. Содан кейін де жылдар өтеді. Жас келін отыз жетіге толады. Жас келіншектің тамағы тоқ, киімі көп, бәрі жеткілікті, бір ғана арман перзенті жоқ. Сол арманды ортаға салған әкеміз Меккеге ба­рып Алладан кешірім сұрап, өмірін жалғастыратын бір ғана тұяғым болса деген оймен алыс сапарға аттанады. Азапты күндерді өткізіп, қа­сиетті Меккеге жетіп, Аллаға құлшылық етіпті. “Айналайын Жаратқан ием, әйелімнің күнәсін кеше гөр, өмі­рімізді жалғастыратын бір сәби бер деп, күндіз-түні жалынып-жалба­рынады. Дәл осы тұста таң ата түс көреді. Түсімде бір қария: “Балам, мына тотықұсты ал” депті де ғайып болады. Әкем сол кезде орнынан қарғып тұрып: “Жасаған ием, ризамын, бір нәресте көреді екен­мін” деп шүкіршілік етіп, серік­те­ріммен елге қарай жолға шығыпты. – Бір жылдық жолды артқа тастап, еліме жақындап қалдым. Жол бойы елі бай, жері жайлы Меркі жеріне келіп жеттім. Қо­нақта отырған кезде осы үйдің жап-жас, сұлу қызына көзім түсті. Үйленгеніме қанша жыл өтсе де төсек жаңғырту ойыма келмеген екен, қазір өзімнен өзім көңілім толқып, қайтадан жастық күйге келгендей күй кештім. Ертеңіне үй иесінің қонақ­жайлығына рахмет айтып, бір өтінішім барын айттым. Өмірімді бүге-шігесіне шейін қалдырмай, барған сапарымның не үшін екенін түсіндірдім, қызына кө­ңілім ауғанын да жасырып қал­ма­дым. Ол кісі қатты толқып: “Ойы­ңа түрткі берген Алла та­ға­лам шығар, мен дәулетті бол­масам да ұлым, қызым бар, саған қарағанда бақытты әке екенмін. Қыз бала жат жұрттық қой. Қидым саған қызымды”, – депті. Сөйтіп, көңілі жайланып, жас келіншекті ертіп жолға шыққан әкем бәйбішеме не деймін деп толғанумен болады. Ауылға жақындап қалғанда жанындағы бір жігітіне: – Ауылға жет, болған жайды оңашалап бәйбішеге айт, – дейді. Ертеңіне ауылыма келдім. Көңілім күпті, бірақ менің бәйбішем ақылдылық таныт­ты. Қабағы ашық, көңілі қуа­нышты, менің аман-есен келгеніме жүрегі жарылардай шаттанып жүр. Жұрт тараған кезде: – Мен саған ризамын, бас ием. Нәресте сүйсем деген ниетіңе жет. Менен рұхсат, – деді. Алланың көз жасын көргені шығар, көп ұзамай анам жүкті болып, өмірге мен келіппін. Ата-анам дүркіретіп той жасап, атымды Тоты деп қойыпты. Айналайын қызым, менің ата-анамның басынан осындай да жағдай өткен, – деуші еді ол. Бұл жағдайды қайталап айтып жатқаным, кейінгі жастарға астамшылық жасамаңдар дегім келеді. Иә, өз өміріңде қандай қиын­шылықтарға, көз тұнды­ра­тын байлыққа кездессең де, пер­зент сүюдің жөні бір басқа. Біл­мес­тіктен аузы күйген анамның “Өз өміріңде ешкімге, ешнәрсеге қиянат жасама, бұл дү­­ниеде бәрі өзіңе ерте ме, кеш пе қайтып ке­леді. Анаңның басынан өткенді, ұмытпа, қызым! – дейтін сөзі құлағымда ылғи да жаңғырып тұрады. Соған орай, тәубемнен еш жаңылмауға тырысып келемін, – деп ол әңгімесін аяқтайтын. Ботакөз ҚАСЫМҚЫЗЫ. СҮЙЕГІ БОЛАТ, ЖҮРЕГІ ЖОМАРТ Шырынкүл Қазанбаева тоқсанға келсе де әлі тың, елі мен Елбасының амандығын тілеп отыр Еңбек Ері Шы­­­рынкүл Қазанбаева биыл тоқсан жас­тың төбесінде тұр. Сә­лем­десуге үйіне барғанымызда үстел үстінде жатқан куәлігінен 1920 жылы туылған деген жазбаны көзіміз шалып қалған. “Кезінде комсомолға өтемін деп жасымды кемітіп көрсеткен едім”, – дейді өзі. Батыр апамыздың жаңа үлгідегі төлқұжат алу мақсатымен халыққа қызмет көрсету орталығына барып, оралып отырған беті екен. – Бүгінгі Нартай Бекежанов атындағы ауыл өткен ғасырдың басында “Атбайлар” деп аталады екен. Бала кезімізде өзіміз де көрдік, ауылдың түстік беткейі қалың жоңышқа болатын. Осы ауылда туып, өсіп-өндік. Атақоныстың бар тарихы көз алдымызда, – дейді ол. Иә, дала академигі атанған екі мәрте Еңбек Ері Ыбырай Жақаевтың ізбасары Шырынкүл Қазанбаева шежіре кісі. Алқалы жиын-тойларда шаршаған сыңай көрсетпей, елдік іске жанашырлық білдіретінін, кесіп-кесіп сөйлейтін кісілігін, ер-азаматқа тән ірілігін айтсаңызшы! Шырынкүл апа әуелі 1940 жылы Сұлутөбедегі бухгал­терлік курсты бітірген екен. Ал Ұлы Отан соғысы басталар жылы Шиелідегі МТС-тің тракторшылар дайындайтын 3 айлық курсын тәмамдапты. Ел шебіне жау кірген тұста ер-азамат жаппай әскерге алынғаны да оның көз алдында. – Шиелі стансасынан күніге қызыл вагонның әлде­нешесі лық толып, майдан шебіне қарай аттанатын. Со­лардың ішінде күйеуім Жұмаділлә, әкемнің інісі Жайынбай, баласы Тасболат және туған ағам Әбдіхалық, сондай-ақ біз асырап алған татар бала бәрі бірдей әскерге алынды, – дейді ол өткен күндер тізбегін көз алдынан өткізіп. Апамыздың туыстарынан үш кісі сол күйі хабарсыз кетіпті. Тек Укалов қаласындағы аяқ-киім фабрикасында жұмысқа жегілген ері Жұмаділлә, неміс басқыншыла­­ры­на қарсы соғыстың бел ортасында жүрген ағасы Әбдіхалық қана елге оралыпты. Бұл кейіннен ғой. Ал соғыс кезінде тылдағы ауыр бейнет әйелдерге түсіп, колхоз бастығы Шырынкүлді трактор рүліне отырғызады. Уақтылы жер жыртып, дән себу қажет. Қырман басу мен малға шөп тасу науқаны кеудесінде жаны бар кісіні құр отырғызбайтын. Сөйтіп, ол тәулігіне 2-3 сағат қана демалып, колхоз жұмысында жүрді. 1946-жылы үлкен қызын босануға 10 күн қалғанда ғана трактордан түсіпті. Онда да енесі ауданнан келген өкілге “Мына қатынды темірдің үстінде тусын демесең, босат!” деп айқай салмаса, Шырынкүлдің заты әйел екендігін жұрт ұмытып кеткен сыңайлы. Ері Жұмаділлә келген соң екеуі егіс алқабында еңбек етті. Жер жырту, дән себу жұмыстарын трактормен өзі атқарды. Егін егіліп болған соң да Шы­­­рынкүл күріштіктің басынан кетпейтін. Еңбегі ақталып, күріштен барынша мол өнім алған ол мемлекеттік мара­паттарға ие бола бастады. Әр гектарынан 100 центнерден тұрақты өнім берген еңбегі үшін 1972 жылы “Еңбек Ері” атағын иеленді. Сегіз мәрте халық қалау­лы­сы болып сайланды. 4 рет ВДНХ-ның Алтын медалін алды. – Бұл көрсеткеніңе мың қайтара шүкір! Тәуел­сіз­дігіміздің баянды болуына Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев көп еңбек сіңіріп келеді. Алғашқы кездегі қиыншы­лықтар жойылып, міне, молшылыққа кенеліп жатырмыз. Бұрындары қазақ елінің атын білмейтіндер енді бізден үлгі алуда. Соған тәубе деймін. Міне, өзім Нұрсұлтан Назарбаевтың “Қазақстан жолы” деген кітабын оқып жатырмын. Қазір 170-бетіне келдім. Кешегі күндердің тарихы әдемі хатталған екен. Елбасымыз аман, еліміз дәулетті болсын! – дейді тоқсан жасқа келген Еңбек Ері Шырынкүл Қазанбаева. Алланың назары түскен, сүйегі болат, жүрегі шуақ батыр апа ағасының ұлы Секеннің қолында тұрады. Келіні Айжан мен немерелері бәйек болып күтіп қарайды екен. Өз немересінен өрбіген 4 ұл-қыздың қазір жер басып жүргені – Әсия мен Әсемкүл. Өтініш айта бермейтін өрлігі бар апаның “бұзылып кеткен үйімнің орнынан 4 бөлмелі үй салынса, алдағы ұзақ сапарға өз босағамнан аттансам” деген ойын сөз арасынан ұстап қалдық. Несі бар, ел азаматтары елгезектік танытса, бұл арманының орындалуы әбден мүмкін-ау... Нұрмахан ЕЛТАЙ. Қызылорда облысы. 110 БАЛАСЫ БАР ОТБАСЫ Талғар қаласына қарай Ал­ма­тыдан арнайы шыққан топ­ты ғимарат алдында орта бой­лы егде әйел қарсы алды. Бұл кісі 110 баланың анасы Тұяқ (Гүл­зипа) Есхожина екен. Зайы­бы Әнуармен таныс­тыр­ды. Жүріс-тұрысы шапшаң, қа­ғылез, шашы бурыл тарта бас­таған ақсары кісі екен. Ғимаратты аралап шықтық. Жатын орны, асханасы, оқу залдары мен кі­тапханасы тиісінше жабдық­тал­ған. Бұл отбасылық балалар үйінің негізі мұнан 12 жыл бұрын қаланған көрінеді. Оған дейін Тұяқ отба­­­сымен Алматы қаласында тұрып­ты. Маман­дығы – педагог. Көп жыл қала мектептерінде ұстаздық еткен. Ол кейіннен Талғарға қоныс аударады да, сол кездегі боса­ған осы ғимаратты сатып алып, жетім балалар үйіне айнал­дыруды қолға алады. Ең алғаш жер-жерден іздестіріп, 50 бала қабылдайды. Көпшілігі өзіміздің қа­ракөздер, орысы да, басқа ұлт­тың өкілдері де аз емес. Оның бә­ріне киім, үш мезгіл тамағын табу оңайға түспейді. Мемлекет тара­пы­­нан көмек көрсетілмеген. “Қа­зақ­стан” телеарнасынан қалталы аза­маттарға сөз арнайды. Өті­ні­шіне ұзынағаш­тық бір кәсіпкер үн қатады. Алла оған разы бол­сын! Талғарға арнайы келіп, жағ­дайды өз көзімен көріп қанығады да, үзбей қамқорлық көрсетуді мойнына алады. Содан бері бұл отбасындағы балалар саны 110-ға жетсе де, әлгі қайырымды азамат (өз атын атамауды, көпке жа­рия ет­пеуді өтінген) қамқорлығын көр­се­тумен келеді. Бұл күндері бала­лар­дың алды ержетті, қыздары бой­жетті, 66-сы студент, жоғары оқу ор­ын­дарында грантпен оқиды. Ба­лаларының ұлттық ерекшелігіне қа­рай құқын сақтап, ұлты орыс ба­ла­ларды орыс мектебіне оқуға бер­ген-ді. Бірде мектеп директоры ба­лалардың әкесі Әнуарды шақырып: – Мына балаларыңыз қазақ мек­тебінде оқимын деп қиғылық са­лып отыр. Бұған не дейсіз? Өзіңіз сөй­лесіп көресіз бе? – деп қолқа салады. Әнекең балалармен сөйлесіп еді, қазақ мектебінде оқығысы ке­летіндігін және егер қазақша оқыса сабақты жақсы үлгеріммен оқуға уәде берді. Әкесі келісті. Балалары сөзінде тұрды. Мектепті үздік бі­тіріп, грантпен жоғары оқу орын­да­рына да түсті. Соның бірі Шым­кенттегі әскери оқу орнына түскен-ді. Өткен оқу жылының ба­сында сол оқу орнының басшы­ла­ры ата-анасын шақыртты. Оған бар­ған Әнекеңе оқу орнының басшысы: – Балаңыздың үлгерімі нашар­лап кетті. Себебін сұрасақ, “Мені қазақ бөліміне ауыстырыңыз”, – деп талап қойып отыр. Сіз сөйлесіп көріңізші, – деп өтінген. Ұлы Николаймен сөйлесті. – Әке, үлгерімім төмен, қазақ бөліміне ауыссам деймін. Жақсы оқуға уәде беремін, – деп ақта­рыл­ған ұлының тілегін құп көрді. Сөй­тіп, қазақ мектебін бітірген Николай әскери оқу орнының да қазақ бө­ліміне ауыстырылды. Бұл күндері сабақ үлгерімі жақсы. Балаларына жақсы, имани тәрбие беруге ата-ана­­­сы көп көңіл бөледі. Жұма намазын әкесімен бірге олар Тал­ғар қалалық ор­талық меші­тін­де оқиды. Ұлда­рын да, қыздарын да көрдік. Иба­лы. Жүзде­рі­нен кішіпейіл­ділік пен қуа­ныш нұрын көріп, сезіндік. Үлкен от­басының бүгінгі күн­делікті қым-қуыт тірлі­гін өзара бөлісіп, атқа­руда. Бір тобы егіншілікпен, ен­дігі бір тобы мал өсірумен, ал қыз­­да­ры тамақ дайындап, кесте ті­гумен, кір жуып, үтіктеумен шұғыл­да­нады екен. Намазханасы да бар. Қазақ жетімін жылатпаған, же­сірін қаңғытпаған халық. Мұ­ның өзі үлкен имандылық. Сүйік­ті пайғам­барымыз (с.ғ.с.) өз ха­дис-шәріпінде: “Кім Алла үшін бір жетімнің басын сипаса, қолы тиіп өткен әрбір тал шашы үшін сау­ап алады”,– деген. Ал, Тұяқ пен Әнуар 110 жетімнің маңдайын сипап қана қоймай тумаса да ту­ғаннан бір де кем емес сүйікті ата-анасына айналды. Пайғам­ба­ры­мыз хазіреті Мұхаммед (с.ғ.с.): “Мен және жетімді өз қолына алған адам мына екеуі сияқты жәннатта жа­қын (аға-інідей туыс) боламыз”,– деп сұқ саусағы мен ортаңғы сау­са­ғын көрсетті. Имам ибн Мәжаһ­тың риуаят етуінше Пайғамба­ры­мыз (с.ғ.с.): “Мұсыл­ман­дар тұра­тын үйлердің ең жақсысы – жетімі бар үй. Ол үйде жетімге қамқорлық көр­сет­і­ле­ді. Мұсылмандар тұратын үй­лердің ең жаманы – жетімі бар үй. Ол үйде жетімді жәбір­лей­ді”,– деген. Бұл күнде тастанды жетімдер­дің көбеюі ет үйренген үйреншікті құбылысқа айналды. Солардың бәрі бірдей осындай қамқор отба­сы мен ата-ана тапты ма?! Олар­дың бәріне Тұяқ пен Әнуардай жаны жайсаң, жүрегі жомарт жандар табылса ғой. Жетімін жы­латқан тасбауырлар арамызда, өкінішті-ақ, аз емес... Оңғар ӨМІРБЕК, ҚМДБ-ның баспасөз хатшысы.