Қыстың қамын жаз ойла

Егіншінің еңсесі түспейді

Ауыл шаруашылығы ми­нистрі Ербол Қарашөкеев биыл­ғы қолайлы жағдай егін орағын уақтылы бастауға мүмкіндік бергенін атап өтті. Бүгінгі таңда республика бойынша барлы­ғы 2,4 млн гектар немесе 14,1% дәнді және дәнді-бұршақты дақылдар жиналды. Орташа түсім гектарына 11,5 центнер болып, 2,8 млн тонна астық бас­тырылды.

Биыл ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы жиналатын алқабы 24 млн гектарды құрайды. Егер дақылдар бөлінісіне қарайтын болсақ, 13,7 млн га – бидай, 2,8 млн га – майлы дақылдар, 188 мың га – картоп, 165 мың га көкөніс жинауға дайын. Егіс науқаны сапалы тұқымдарды пайдалану арқылы оңтайлы мерзімде жүргізілді. Диқандар тыңайтқыштарды дер кезінде беріп, арамшөптер мен ауру­ларға қарсы химиялық өңдеу жұмыстарын уақтылы жүргізді.

Сонымен қатар вегетациялық кезеңде диқандар құрғақшы­лық пен егістік суының жетіспеу­шілігіне байланысты бірқатар қиындыққа тап болды, бұл егіс­тіктің жағдайына әсер етті. Осы ретте өңірлік ауқымды тө­тен­­­ше жағдай жариялау және шаруа­лардың шығындарын жабу, субсидияларды жеделдетіп төлеу және несие мерзімін ұзарту жұ­мыстары жүргізіліп келеді.

Ауыл шаруашылығы тауар­ларын өндірушілерді жанар-жа­ғар­маймен қамтамасыз ету туралы Энергетика вице-министрі Жандос Нұрмағанбетов баяндама жасады. Оның айтуынша, егін жинау науқанын уақтылы жүргізу үшін 426 мың тонна арзандатылған дизель отыны бөлінді. Шілде-тамыз айларында 119 мың тоннасы немесе 28%-ы жөнелтілді. Жанармай қоз­ғалысын бақылау және ашық­тығын қамтамасыз ету үшін бірқатар қосымша шара қабылданды. Олардың ішінде жеке ПИН-кодтарды белгілеу, дизель отынын сары, көк және қызыл түстерге бояу, жеке виртуалды қоймалар құру бар.

Сонымен қатар Қостанай облысының әкімі Құмар Ақса­қалов, Солтүстік Қазақстан об­лы­сының әкімі Айдарбек Сапаров, Ақмола облысының әкімі Ермек Маржықпаев, Аты­рау облысының әкімі Серік Шәпкенов өңірлердегі жұмыс­тардың дайындығы мен жүзеге асырылу барысына тоқталды.

Премьер-министр егінді уақытында және сапалы жинап алу еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі басым міндеттердің бірі екенін атап өтті.

«Бірқатар өңірде егін орағы басталып кетті. Үкімет тарапынан қаржылық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету бойынша барлық қажетті шара қабылданды», деді Ә.Смайылов.

Мәселен, нарықтық бағадан 15%-ға төмен бағамен (250 теңге/литр) дизель отыны бөлінді. 140 млрд теңге бюджеттік несие беру көзделген. Сондай-ақ жаңа астықты форвардтық сатып алуға 81 млрд теңге бөлінді. Биыл мал азығын дайындауға арналған техника мен суару жүйелерін сатып алу үшін «ҚазАгроҚаржы» компаниясының жарғылық капиталын ұлғайтуға 20 млрд теңге бөлінді.

«Өздеріңіз білетіндей, жаз айлары жылдағыдан ыстық болды. Құрғақшылықтан бірқатар өңір зардап шекті. Оларда жиналатын өнім көлемі азайып қалайын деп тұр. Құрғақшылықтың салдарын жою мақсатында шұғыл шаралар қабылданды. Оның ішінде Үкімет резервінен қаражат бөлі­неді», деді Премьер-министр.

Бұл ретте «Бәйтерек» хол­дингіне құрғақшылықтан зардап шеккен шаруалардың несиелері бойынша борыштарды төлеу мерзімін ұзарту және оны қайта құрылымдау мәселесін пысықтау тапсырылды.

«Жеткілікті көлемде өнім жиналады. Қазақстандықтар нансыз қалмайды», деп атап айтты Ә.Смайылов.

Сонымен қатар ол климаттың өзгеруі мен су тапшылығы ауыл шаруашылығы үшін үлкен қауіп-қатерге айналып отырғанын айтты. Сондықтан Су ресурстарын тиімді пайдалануды күшейту бойынша жол картасын әзірлеу, ал өңірлерге белсенді түрде су үнемдеу технологияларын енгізу талап етіледі.

Премьер-министрдің ай­туын­ша, қазіргі жағдайда жем­шөп дайындауға ерекше назар аудару қажет. Бүгінгі таңда Қостанай, Түркістан, Жамбыл, Солтүстік Қазақстан, Алматы облыстарында мал азығын да­йындау қарқыны жақсы. Ал Павлодар, Шығыс Қазақстан, Абай, Атырау, Батыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарында жұмыс баяу жүруде.

«Аталған өңірлер Ауыл шаруашылығы министрлігі­мен бір­лесіп, жұмыс қарқынын күшей­тіп, жемшөп бағасы­ның негізсіз өсуіне жол бермеуі қа­жет», деді ол.

Үкімет басшысы сөзін қо­ры­­­тындылай келе, астықты дер кезінде тасымалдап, сақ­тау орын­­­дарын дайындау бо­йынша жұ­мыс­ты уақтылы жүргізуді, сон­дай-ақ тұрақты бағаны сақтай оты­рып, жемшөп қорын сапалы да­йын­дау бойынша тиісті шаралар қа­был­дау қажеттігін назарға алды.

Жылу беру маусымына толық дайын емес

Үкімет отырысында алдағы жылу беру маусымына дайын­дық бойынша өзекті мәселелер қаралғанын айттық. Отырыс барысында Ә.Смайылов жылу беру маусымы алдында көмірді өткізу пункттерін, оның сапасы мен бағасының негізділігін тексеруді тапсырды.

Энергетика вице-министрі Ж.Нұрмағанбетовтің айтуынша, бекітілген кестеге сәйкес еліміздің электр стансаларында 10 энергетикалық блок, 49 қазандық және 54 турбинаны күрделі жөндеу көзделген. Бүгінгі таңда 4 энергетикалық блок, 24 қазандық және 15 турбина жөндеу жұмыстарымен қам­тылған. Сондай-ақ 3 энер­гети­калық блок, 13 қазандық және 11 турбинада жөндеу жұмыстары аяқталды.

Бұған қоса биыл 25,3 мың км электр желісін, 567 қосалқы стансаны, сондай-ақ 3,5 мың тарату пункті мен трансфор­маторды күрделі жөндеу жоспарланған. Бүгінгі таңда 13 мың шақырым электр желісі, 364 қосалқы станса және 2 мың тарату пункті мен трансформатор бойынша жұмыстар аяқталыпты.

Жылу беру маусымына да­йындық аясында тәуекел ай­мағында тұрған энергетикалық кәсіпорындарға ерекше назар аударылады. Мәселен, Риддер ЖЭО-сында барлық қазандық­қа жөндеу жұмыстары жүргізілу­де, әртүрлі деңгейде осындай жұмыс Екібастұз, Жезқазған, Шахтинск, Кентау, Степногор ЖЭО-ларында және т.б. жерлерде жүргізіліп жатыр.

Индустрия және инфра­құрылымдық даму вице-министрі Ілияс Оспанов жылу желілерін, әлеуметтік сала нысандарын, тұрғын үйлер мен инженерлік коммуникацияларды дайындау туралы баяндама жасады. Бүгінгі таңда білім беру нысандарының дайындығы 88%-ды (9 399), денсаулық сақ­тау нысандарының дайын­ды­ғы 88,6%-ды (5 015), тұрғын үй­­лердің дайындығы 75,1%-ды (37 555) құрайды. Бұл ретте рес­публика бойынша 593 ша­қы­рым жылу желісін жөндеу жос­парланған. Қазіргі уақыт­та 382 км немесе жоспардың 64,4%-ы аяқталды.

Павлодар облысында жылу беру маусымын апатсыз өткізу үшін қабылданып жатқан шаралар туралы өңір әкімі Асайын Байханов баян­дама жасады. Қарағанды облысының әкімі Ермағанбет Бөлекпаев Шахтинск ЖЭО-cы және Теміртаудың екінші ЖЭО-сын жөндеу жұмыс­тары туралы айтып берді.

Маңғыстау облысының әкі­мі Нұрлан Ноғаев қыс мез­гілін­де «МАЭК» жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз ету туралы, Ұлытау облысының әкімі Берік Әбдіғалиұлы Жезқаз­ған ЖЭО-сын жөндеу туралы, Шығыс Қазақстан облысының әкімі Ермек Көшербаев Риддер­дегі ЖЭО мен желілерді жөндеу жұмыстары туралы баяндады.

Ә.Смайыловтың айтуынша, жылыту маусымының бас­талуына бір айдан аса уақыт қалды және жалпы дайындық жұмыстары белсенді жүргізіліп жатыр. Жүйелік оператор «KEGOC» ком­паниясы Жылу орта­лық­тарындағы жөндеу жұмыс­тары­ның кестесін бекітті. Алай­да бұл кестеден кешігу байқа­лып отыр, кей жағдайларда жөн­­деу жұмыстарын келесі жыл­ға ауыс­тыру фактілері тіркелген.

«Сондықтан қыс уақытын­да осы объектілердің тұрақты жұмысында тәуекелдер туындауы мүмкін. Мәселен, Теміртау, Риддер, Екібастұз, Жезқазған қалалары мен Маңғыстау облысы тәуекел аймағында екенін атап өткен жөн», деді Үкімет басшысы.

Осыған байланысты Премьер-министр проблемаларды шешу үшін «Қазақмыс», «Орталық Азия отын-энер­гетикалық компаниясы», «АрселорМиттал Теміртау» ком­паниясының басшыларымен және иелерімен кездесулер өткізу қажет екенін қадап айтты.

Сонымен қатар Үкімет басшысы жыл соңына дейін елордада 3-ЖЭО мен екі газ турбиналық стансаны жос­пар бойынша іске қосудың маңызын атап өтті. Жалпы, Премьер-министрдің айтуынша, өңірлерде 13 мыңнан аса автономды қазандық дайындау қажет көрінеді.

«Іс жүзінде шамамен 11 мың қазандық немесе 81%-ы дайын­далды. Алматы, Жамбыл облыстарында және Шымкентте жұмыс қарқыны баяу», деді Ә.Смайылов.

Оған қоса Премьер-министр жылу желілерін жөндеу бойынша 4 өңір жұмыс көлемінің жартысын да аяқтамағанын айт­ты. Бұлар – Алматы, Маңғыс­тау, Қызыл­орда және Абай облыс­тары.

Сумен жабдықтау желі­лері бойынша жөндеуге жоспар­ланған 1,5 мың шақырымның тек 60%-ы ғана жөнделді. Басқа өңірлермен салыстырғанда Маңғыстау облысында, Алматы қаласында және Қызылорда облысында жұмыс қарқыны төмен.

Бұдан басқа энергия өндіруші ұйымдардың жеткізілген газ үшін «ҚазТрансГаз-Аймақ» компаниясына берешегі көп, шама­мен 13 млрд теңгені құрай­ды. Ең көбі – 10 млрд теңге­мен МАЭК-тің қарызы, одан кейін Жайықжылуэнерго, Ақтөбе ЖЭО-сы, Өзен Жылу және Таразэнергоорталық тұр. Сондай-ақ ЖЭО-лардың «Бога­тырь-Көмір» компаниясы­на көмір үшін 6,4 млрд теңге сома берешегі бар. Оның ішінде Павлодарэнергоның қарызы ең көбі – 2,6 млрд теңге, Севказ­энер­го – 1,4 млрд теңге және Екі­­бас­­тұзжылуэнерго – 1,3 млрд теңге.

«Бұл қарыздарды жаңа мау­сымға қалдыруға болмайды. Өйткені отынның нормативтік қорларын қалыптастыруда проблемалар орын алуы мүмкін. Аталған өңірлердің әкімдері осы мәселелерді шешуі керек», деді Ә.Смайылов.

Үкімет басшысы жалпы жылыту маусымына дайындық және оны өткізу барысы күнделікті маңызды мәселе екенін ескере отырып, әрбір өңірде жол картасын әзірлеп, бекіту қажеттігін назарға алды.

«Онда жылу желілерін дамыту, жаңа Жылу орталық­тарын салу мен қолданыстағы орталықтарды күрделі жөндеу жұмыстары нақты айқындалады. Сондай-ақ апат болған жағдайда өңірлік коммуналдық қызметтер мен Жылу орталықтарының іс-қимылының әр қадамы жа­зылған алгоритм бекітілуге тиіс», деді Үкімет басшысы.

Сонымен қатар Премьер-министр осы сектордағы цифр­ландыру мен автоматтандыру деңгейін арттыру маңызды екенін айтты.

«Жылу желісі инфрақұры­лымының жай-күйі, шығын дең­гейі, тұтынатын жылу энер­гия­сының саны мен сапасы туралы объективті деректер қажет. Бұл жылу жүйесін басқаруға және жылу беретін объектілердегі авариялар санын азайтуға мүмкіндік береді», деді ол.

Жалпы, Үкімет басшысы белгіленген мерзімде бар­лық жоспарланған жөндеу жұмы­сының аяқталуын және қажетті көлемде отынның алдын ала жеткізілуін қамтамасыз етуді талап етті.

«Ішкі көмір нарығында дүр­белеңге жол бермеу үшін өңір әкімдіктері тиісті тәртіппен екі апта мерзімде көмірді дайындау және өткізу пункттерінің жағдайына, оның сапасына, жеткізу кестелеріне, бағалардың негізділігіне тексеру жүргізуі қажет», деді Ә.Смайылов.