Ұлттық тіл моделі және инновация

«Шығармашылық индустрияны дамыту келешегі және зияткерлік мен­шікті қорғаудың құқықтық әдіс­тері» тақырыбы бойынша дөңгелек үстел отырысына дайындық аясында өткен іс-шараға комитет төрағасы Нұртөре Жүсіп пен комитет мүшелері, сондай-ақ Сенат аппаратының бөлім меңгерушісі Рақымжан Сайлау­ұлы, сектор меңгерушілері Қайсар Сүгір, Олжас Шынжігіт, «Тіл-қазына» ұлттық ғылы­ми-практикалық орталығының бас директоры Мақпал Жұмабай, Ах­мет Байтұрсынұлы атындағы Тіл білі­мі институтының директоры Анар Фазылжанова мен Назарбаев универ­ситеті Ақылды жүйелер және жасанды интелект департаменті директорының орынбасары Ербол Абсалямов секілді тіл мамандары қатысты.

Кездесуде халықаралық платфор­ма­лар­дың сервистері мен бағдарла­ма­ларына қазақ тілін енгізу, Қазақ­станның өзіндік көлемді тіл моделін құру, қазақ тілінің ұлттық тіл кор­пусының бес кіші корпусын жасау және жасанды интеллект жүйесінде қазақ тілінің дамуын дұрыс үйлестіру сынды мемлекеттік тілді дамытуда жаңа технологияларды пайдалану жайы сөз болды. Сондай-ақ депутаттар алдыңғы қатардағы әлемдік технологиямен жасалған жасанды интеллект саласына мемлекеттік тілді кіріктіру және мемлекеттік тілді оқытудың озық тәсілдерін әзірлеу мәселелері туралы орталық қызметкерлерімен, сарапшы-ғалымдармен және ІТ мамандармен пікір алмасты.

Қазақ елі жаһандық өзгеріске сай, бәсекелістікке қабілетті болу қажет екенін айтқан комитет төрағасы Нұртөре Жүсіп: «Қазіргі заманға сай жаңа ІТ технологиялардың ғарыш­тап дамуына байланысты, олардың мемлекеттік тілде сапалы және тиімді жұмыс істеуі өте маңызды. Осы бағытта белсенді, ізденіспен алға жылжып келе жатқан «Тіл-қазына» орталығының жұмысын ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілерден күн сайын көріп отырмыз. Бүгінгі кездесуде де тіл мамандарының ұсы­нысын тыңдап, олардың жобасы­на заңдық-құқықтық негіз жағынан қалай көмектесуге болатынын талқы­лауға жиналып отырмыз. Өйт­кені елміздегі қазақ тілін цифрландыру бағытындағы әр тарап­тан атқары­лып жатқан жұмысты жүйе­леп, ұлт­тық стратегиялық бағытқа жұ­мыл­дыру өзекті», деді. Солар­дың қата­рында «Емле.кz», «Termincom.kz», «Sozdikqor.kz», «Qazcorpora.kz», «Balatili.kz», «Tilqural.kz», «Аbai insti­tute» сынды қазіргі уақытта халыққа қол­жетімділігі жағынан оң бағасын алған жобалар бар.

«Мемлекет басшысының ІТ саласына, оның ішінде жасанды интеллекті дамыту мәселесіне ерекше назар аударып отырғаны белгілі. Бұл мәселе Сенат қабырғасында да талқыланатын болады. Осы кездесудің өзі саланың болашағы мен проблемасы туралы көбірек білу үшін өтіп отыр. Бұл бізге Президент қойған міндеттерді орындау үшін заңнамалық негіз қалыптастыруға мүмкіндік береді», деп атап өтті сенатор.

Ербол Абсалямовтың айтуынша, қазақ тілін цифрландыру уақыттың талабына айналып отыр. «Бұл моделді өзіміз дайындаудың маңызы жоғары. Егер басқа елдер біз үшін бұл моделді құратын болса, қазақ тіліндегі жасанды интеллект ұлттық құндылықтар мен салт-дәстүрімізді түрлендіріп беруі мүмкін. Мәселе ұлт құндылығы туралы болғандықтан мемлекет дең­гейіндегі маңызды істі өзіміз ат­қаруымыз керек. Ал оны жасау үшін үш құрамды толықтырып алу қажет. Біріншісі – деректер базасын құру. Екіншісі – инфрақұрылым, үшіншісі – адами ресурс ауадай қажет», деді ол.

Орталықтың бас директоры Мақпал Жұмабай: «Бүгінде біздің алдымызда үлкен міндет тұр. Бұл – ұлттық тіл моделін жасау. Яғни қазақ танымына, дерегіне сөзіне құрылған тұңғыш тіл моделін жасау – тіліміздің қоғамдық өмірдің кез келген саласында емін-еркін қол­дану үшін әрі қарай технология­лық тұрғыда еркін қолдануға қол аша­ды. Дауыстық көмекшілер, күнделікті өмірді жеңілдететін бағдарламалар, операциялық жүйелер, балаларға арналған платформалар – жасанды интеллектке негізделген тіл моделі», деді.

Депутаттар жүздесу соңында ал­дағы дөңгелек үстел отырысы барысында тиісті ұсыныстар жинақталып, талқыланатынын атап өтті.