Абай облысы аумағында мыңжылдықтар тарихын тоғыстырып тұрған тарихи мекендер жетерлік. Осы жерлерден табылған көне жәдігерлер ерекше назар аудартады. Сондай елеулі экспонаттың бірі – Семей қаласының облыстық тарихи-өлкетану музейінің қорында сақталған бассүйек.
Бұл бассүйекті 1908 жылы белгілі өлкетанушылар, ағайынды Виктор мен Алексей Белослюдовтар Ертістің оң жағалауындағы Подпускное елді мекенінің маңайынан тапқан. Сол жылдары Виктор мен Алексей музей игілігі үшін аянбай еңбек етіп, қорға көптеген құнды жәдігерді сыйға тартады. Соның бірегейі осы бассүйек екенін музей мамандары да ерекше назар сала айтады. Бүгінгі күні музей қорында сақталған 137 мыңнан астам жәдігердің ішіндегі осы бір елеулі дүниенің азу тістерін ғалымдар археология және этнология магистрі, Назарбаев университеті қазақ тілі және түркітану кафедрасының оқытушысы Айдын Жүнісхановтың бастамасымен 2020 жылы радиокөміртектік сараптамаға жіберген.
Семей қаласының облыстық тарихи-өлкетану музейінің директоры Қайрат Сабырбай: «2023 жылы аталған бассүйектің ғылыми антропологиялық мүсіндік реконструкциясы жасалды. Бүгінгі күнде қызығушылық танытқан музей қонақтары осы аумақта тірлік кешкен тұрғындардың белгілі бір кезеңдегі келбетін тамашалай алады», дейді.
Литва елінің астанасы Вильнюс қаласындағы Физика-технология ғылымдар орталығының мемлекеттік ғылыми зерттеу институтында ядролық зерттеулер бөлімінің аға ғылыми қызметкері, зертхана меңгерушісі Жилвинас Ежеринскистің жетекшілігімен зерттеу жүргізілген. Нәтижесіне, сүйенсек, антропологиялық материал Жошы ұлысының үстемдік құрған кезіне сәйкес келетіні анықталды. Материал ХІІІ ғасырдың соңы XІV ғасырдың басына жатады. Осыдан-ақ біз сөз еткен антропологиялық нысанды бағзы заманда ғұмыр кешкен бабалардың бассүйегі деп топшылауға болады. Біздіңше, бұл бассүйекті әбден зерттеп болған соң көне қорымның біріне жерлеген дұрыс.
Абай облысы