Ұлттық дәстүр, ұлттық сипат. Ұлттық дегеніміз не? Сипаты қандай? Ұлттықтың бір сипаты тегінде ұлттық тағамда жатса керек.
Ас адамның арқауы, дейді атам қазақ. “Арпа, бидай ас екен, алтын-күміс тас екен” деп, асты өте жоғары бағалаудың жолын ғана емес, оны дәмді етіп әзірлеудің жөн-жосығын да жақсы білген. Өзге ел қазақта дастарқаны кең, жаны жомарт халық ретінде танитынына бұл сөзіміздің бір дәлелі. Иә, атам қазақ кімді болса да пиғылына қарамай, “астан үлкен емессің” деп дастарқанға шақырған. Жалпы, ұлтымыздың мәдениетінде дастарқан – экономикалық, дипломатиялық пен сондай-ақ тәлім-тәрбиелік қызмет атқарған. Қазақ халқының қонақжайлық дәстүрі шетелде ықылым заманнан-ақ аңызға айналған. Ал бүгінде ше? Осы аңызға лайық дастарқанымызды ұлттық тағамдармен жайнатып жүрміз бе дегенге келсек, бүгінде тағам мәзірімізде өзге ұлт өкілдерінің тағамдары басымдық екендігі де шындық. Осы орайда, қазақтың брендіне лайық қазы-қарта, бауырсақ, қымыз, шұбат және басқа да сүт өнімдері бүгінгі күннің талабына сай етіп жандандыру, оны дамытып, елге танымал етумен айналысу мақсатында Жастар ұйымы құрылуда. Бұл орайда жақында ғана көпшіліктің шымбайына батқан осынау мәселені көтеріп, Астанадағы “Тіл және мәдениет” қоғамдық ұйымы қазақтың ұлттық тағамдарын насихаттау мен жетілдіру мақсатында Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде шара өткізгенін айтуға болады. Оған әлеуметтік ғылымдар факультетінің деканы, тарих ғылымдарының докторы Зиябек Қабылдинов, медицина ғылымдарының докторы, профессор, АҚШ медицинасының академигі Ерболат Дәленов, “Тіл және мәдениет” қоғамының төрағасы Әнуарбек Ералы, Рахат Икібаев, қоғам мүшелері мен шараға қызығушылық танытқан студенттер қатысты. Ұлттық тағамдарды жаңғырту идеясын көтеріп жүрген Рахат Икібаевтың айтуынша, бүгінде оның қолдау алуында мемлекеттің көмегінсіз жүзеге асуы қиын. Өйткені, кәдімгі өзіміз сүйіп жейтін етті, дайындауға кететін қамырдың 1 кг-ы 450 теңге тұрады. Ал етті молырақ асу үшін қанша қаражат кететінін “ішіңіз біледі”. Алайда, бәсекеге қабілеттілікті дамытуды анықтайтын фактордың бірі қолжетімді баға емес пе, дейді ол. Рахат Икібаевтың ұлттық тағамдарды дәріптеуге деген ынта-ықыласы барлығымыздың көкейімізде. Дегенмен, болашақта үйімізде ғана емес, ұлттық тағамымызды шетелге шипасымен, дәмділігімен, пайдалылығымен таңқалдырғанға не жетсін, шіркін!
Венера ТҮГЕЛБАЙ, “Егемен Қазақстан”.