С. Мұқанов атындағы қазақ сазды-драма театрында жергілікті кәсіпкерлердің және алыс-жақын шетелдерден келген ірі қаржыгерлердің қатысуымен өткен инвесторлар кеңесінің алғашқы отырысында экономикалық қарым-қатынастарды өрістетуге бағытталған бірқатар меморандумға қол қойылды.
Алқалы басқосуға ұсынылған соқталы тақырып «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму» Жолдауында белгіленген жаңа инвестициялық саясат қағидаттарымен тығыз байланыста қаралып, жиналғандардың назары индустрияландыру бағдарламасын жүзеге асырудың, жеке инвестициялар тартудың, оңтайлы орта қалыптастырудың, экономикалық өсімді жетілдірудің, ірі жобалар айналасында шағын және орта бизнесті дамытудың, инновациялық әлеуетті арттырудың маңыздылығына аударылды.
Келелі жиынды ашқан аймақ басшысы Ерік Сұлтанов өз сөзінде Елбасы Н. Назарбаев инвестициялық ахуалды жетілдіруге бағытталған реформаларды әрі қарай табанды түрде жалғастыру, өңірлерде жергілікті маңыздағы жобаларды жүзеге асыру үшін инвестициялар тартуға қажетті кеңестер құру міндеттерін қойғанын айта келіп, экономикалық өсімнің мұндай қарқыны тек экспорттық табыстар ағынын мүмкін ететін жаңа драйверлер қалыптастыру есебінен ғана қамтамасыз етіле алатынын жеткізді.
– Облыс аграрлық өлке саналғанымен, өнеркәсіп, сауда салаларының да әлеуеті зор. Инвесторларға жер қойнауының қазба байлықтарын пайдалану мүмкіндіктерін ұсынып отырмыз. Қазірдің өзінде 232 бағдарланған кен орны аясында 50-ге жуық келісімшарт жасалды,–деді Ерік Хамзаұлы.
Жолдауда айтылған жаңа жаһандық нақты ахуалдың мәні тек әртараптандырылған экономиканың ғана дағдарыс салдарына тиімді қарсы тұра алатынында деген талабын жете ескерген жергілікті билік орындары шетелдік әріптестікке ерекше екпін түсіре отырып, жеке инвесторлардың қаражаттарын жергілікті жерге жұмылдыру арқылы жаңа жұмыс орындарын құру жайына үлкен көңіл бөліп келеді. Облыс әкімінің орынбасары Мұхтар Манкееев инвестициялық әлеуетті нығайту, екі тараптық әріптестік қарым-қатынасты арттыру бағытында атқарылған шаралар мен алдағы міндеттер туралы баяндама жасады. Ол келтірген деректерге сүйенсек, былтыр жалпы құйылған инвестиция көлемі 154,5 миллиард теңгені құрап, өсім 128,4 пайыз болған. Оның ішінде 44,2 миллиард теңге агроөнеркәсіп кешеніне бағытталған. Соңғы жылдары өнеркәсіптің ілгерілей түскенін ескерсек, оған тартымды инвестиция ықпалы аз емес. Әсіресе, құрылыс материалдары, энергетикалық кешен, теміржол, мұнай-газ салаларында озық технологиялар кеңінен қолданылады. Теріскейдің құнарлы топырағына, шұрайлы жеріне қызығушылар аз емес. Мысалы, италиялық кәсіпкерлердің өтінімімен егіншілікпен шұғылдану үшін оларға 2 мың гектар жер телімі босатылыпты.
2016-2020 жылдарға арналған ауылшаруашылық өнімдерін өңдеу картасы қалдықсыз технологияны кеңінен өрістетудің қарышты қадамына айналғалы тұр. Бұл бағдарламалар шеңберінде 138,5 миллиард теңгенің 60 жобасы пайдалануға беріледі. Мәселен, жылдық қуаттылығы 330 мың тонна, жобалық құны 23 миллиард теңге болатын майлы дақылдар өңдейтін зауыт, жылына 250 мың тонна астық өңдейтін, құны 38 миллиард теңге тұратын кәсіпорын инвесторлардың қаржысына тұрғызылады. Жыл өткен сайын жергілікті және шетелдік кәсіпкерлер арасындағы тәжірибе алмасу шыңдалып, бірлескен өндіріс орындары қанат жая түскен. Оған мысал ретінде «Sampo» астық жинайтын комбайндар құрастыратын «Қазтехмаш» зауытын келтіруге болады. Түрік қаржыгерлерінің қолдауымен диірмен кешені жаңғыртылды. Ресей инвесторлары полимер бұйымдарын шығаратын кәсіпорынға қаржылық қолдау көрсетті. Енді қомақты қаражат ағыны минералды шикізат кешенін игеруге жұмылдырылмақ. Облыста сирек кездесетін және түсті металдар қоры мол. Қоланың – 65, цирконийдің – 36,6, уранның – 19, титанның – 5, вольфрамның 1,1 пайызы шоғырланған. «Қазгеология» ұлттық геологиялық барлау компаниясы Австрияның «Илюка ресурс» компаниясымен бірлесіп облыс аумағында геофизикалық зерттеулер жүргізбек. Сырымбет өңірінде жинақталған қалайының ірі кен орнын игеруге «Самұрық-Қазына Инвест» пен «Сырымбет» АҚ 19,5 миллион доллар мөлшерінде транш бөлді. Бұдан бөлек балық, қант өндірісі, тері, жүн өңдеу кәсіпорындарын құру қолға алынады.
Шетелдіктердің туризм саласына алабөтен қызығушылық танытып отырғанын айта кеткен жөн. Өткен жылы инвесторлар 876 миллион теңгеге «Имантау», «Арлан», «Ардагер» демалыс аймақтарын ашып, «Салтанат», «Сокол» балалар лагерьлерін жөндеуге 183 миллион теңге жұмсады. «Солнечный ВИП» демалыс аймағында маралдың мүйізінен жасалған дәрімен емдейтін сауықтыру орнын ашты.
Қазір инвестициялық портфель шамамен 200 миллиард теңгені құрап, 12 жоба бойынша инвестиция тартылды. Ынтымақтастықтың басым бағыттарының бірі – Қытаймен бірлескен үш жобаны жүзеге асыру. Солардың бірі – 2018 жылға таман Ғ.Мүсірепов ауданында дәнді дақылдарды қалдықсыз өңдейтін кешенді зауыт салу. «Ши Лин Фу Син-Ухань» компаниясының бас директоры Джанг Шигэннің айтуынша, бұл – елімізде жасалып отырған алғашқы тың жоба. Оған 250 миллион доллар инвестиция тартылған. Кәсіпорын толық қуатына көшкен кезде 1200 адамды жұмыспен қамтып, жылына 250 мың тонна астық өңдеуге қауқарлы. Бүгінгі күні қажетті құжаттар жиналып, жер телімдері әзірленген.
Инвесторлар кеңесінің бірінші отырысында сондай-ақ, Инвестициялар және даму вице-министрі Рахым Ошақбаев, Ауыл шаруашылығы министрінің орынбасары Ермек Көшербаев, «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқарма төрағасының орынбасары Нұржан Әлтаев, «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-тың басқарма төрайымы Ләззат Ибрагимова, «ҚТЖ» ҰК» АҚ вице-президенті Бауыржан Орынбасаров, Қазақстандағы Еуропа қайта құру және даму банкінің жетекші банкирі Антон Дан-Чин Ю, Флоренция /Италия/кәсіпкерлері палатасының директоры Армандо Ризалити, «Iluka Expioration Kazakstan /Австралия/ ЖШС-нің бас директоры Элисон Морли, тағы басқалар сөз алып, инвестициялық тартымдылықты арттырудың жолдарын ортаға салды.
Е.Сұлтанов инвестициялық декларацияға қол қойып, әріптестік байланыстардың алдағы уақытта да нығая түсетініне сенім білдірді. Шетелдік инвесторлармен экономикалық және сауда-саттық қарым-қатынастарды жетілдіруге бағытталған бірқатар келісімшарт жасалды.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан».
Солтүстік Қазақстан облысы.