Әрбір ұрпақ өз мемлекетінің өркендеуіне үлесін қосады. Отаны үшін бар күш-жігерін жұмсаған адамдардың ерен еңбектерін кейінгі буын білуі тиіс. Міне, сондай жандардың бірі – мұнайшы, ұзақ жыл Атырау (Гурьев) облысында жауапты да басшылық қызметтер атқарған Есен Тасқынбаев.
Есен Тасқынбайұлы 1932 жылы Жылыой ауданының Жаршық ауылында өмірге келді. 1954 жылы И.Губкин атындағы Мәскеу мұнай-химия және газ өнеркәсібі институтын инженер-механик мамандығы бойынша тәмамдады. Он жыл мұнай-газ саласында қарапайым слесарьдан бастап, прораб, бұрғылау конторының бас механигі, соның алты жылында «Казахнефть» бірлестігінде бас механик қызметтерін атқарды.
Бұл Қазақстанның батыс өңірінде мұнай-газ кеніштерін жедел іздестіру, игеру кезеңдері болатын. Міне, осы кезде жаңа ұңғымалардың сәтті бұрғылануын және кейін олардан өнім алынуын қамтамасыз етуде инженер-механиктерге ерекше жауапкершілік жүктелді. Мұнай-газ және басқа да салаларда олардың дамуын механиктердің қызметінсіз елестету мүмкін емес. Есен Тасқынбайұлы мұнай-газ саласында еңбек еткен жылдары Тереңөзек, Тәжіғали, Төлес, Прорва, Қарсақ, Марташи, Батыс Қамысты, Таңатар тәрізді көптеген кен орындары ашылып, пайдалануға берілді.
1958 жылы Маңғыстау түбегінде мұнай мен газды табу үшін терең бұрғылау басталды. 1960 жылы Өзенде бірінші табиғи газ, бір жылдан соң Өзен мен Жетібайда алғашқы мұнай бұрқағы алынды. Осы кезде Есен Тасқынбаевтың тікелей араласуымен жөндеу базалары құрылды. Доссорда жергілікті зауыт және басқа да кен орындарында механикалық цехтар жаңғыртылды, ұңғымалардың бұрғылау мен пайдалануда озық әдістер қолданыла бастады. Ең бастысы – шебер механиктердің тұтас тобы тәрбиеленуі. Солардың көбі кейін өндіріс жетекшілері болды.
Есен Тасқынбайұлы «Казахнефть» бірлестігінде қоғамдық жұмыстарға белсенді араласты. Ұйымдастырушылық қабілетімен көзге түскен ол 1964 жылы Гурьев қалалық партия комитетінің екінші, араға жыл салып бірінші хатшылығына сайланып, облыстық партия комитетінің бюро мүшесі болды. Осы лауазымын табаны күректей 12 жыл атқарды.
Е.Тасқынбаевтың қалалық партия комитетінің бірінші хатшысы кезінде қала жан-жақты дамыды. Мұнай өңдеу, химия және машина жасау зауыттары жаңғыртылып, көптеген кәсіпорын қатарға қосылды. Аудандық жылу-электр орталықтары, полиэтилен зауыты, газ жинақтау стансасы, 100 көліктік автобус паркі қызмет істеді. Мұнай құбырларын техникалық қамтитын, елді мекендерді қалааралық байланыспен және телебағдарламалармен қамтамасыз ететін пайдалану-техникалық байланыс кеңсесі құрылды. Қуаты 16,5 мың тонналық асфальт зауыты, ИЛ-18 ұшағын қабылдауға қабілетті әуежайдың ұшу-қону алаңы, Гурьев-2 темір жол стансасы мен 500 орындық бекет іске қосылды.
Тәулігіне 60 тонна өнім дайындайтын нан зауыты, ет комбинатында 600 тонналық тоңазытқыш, 40 мың құсқа есептелген фабрика, сауда орталығы, қуаты 24 мың тонналық ұн элеваторы тұрғызылды.
Құрылыс саласын жақсарту мақсатында күрделі шаралар жасалды. Гурьев тарихында тұңғыш рет темір-бетон қадалары пайдаланылды. Жылына 35 мың шаршы метр тұрғын үй салуға есептелген ірі панельді құрылыс комбинаты да осы кезде ірге көтерді. Жайық жағасын бекіту қолға алынды. Өзен үстінен ұзындығы 259, ал биіктігі он метрлік көпір тұрғызылды. Төрт жүз орындық облыстық, 240 керуеттік инфекция және балалар тіс ауруханалары, медициналық училище, перзентхана, әрқайсысы 960 оқушылық темір жол, политехникалық және ауылшаруашылық техникумдарында Есен Тасқынбайұлының қолтаңбасы бар. Сонымен қатар, теміржолшылардың аурухана кешені, 1500 студенттік педагогика институты мен жатақханасының ғимараты, 810 орындық драма театры, музыка училищесі мен балалар кітапханасы да сол кезде салынды.
«КазНИПИ-нефть», ғылыми-зерттеу жобалау, геологиялық барлау мұнай институттары құрылып, «Гипроказнефть» және «Каззапгидроводхоз» институттарының ғимараты салынды. Республикалық өкпе дерті, онкологиялық және радиологиялық зерттеу институттарының филиалдары ашылды. Әр жылы 20-30 мың шаршы метрлік тұрғын үй, мектептер мен балабақшалар, спорт кешендері пайдалануға берілді.
Ал, 1967 жылдың желтоқсанында тұңғыш рет жергілікті телехабар таратылды. Ол келесі жылы «Орбита» стансасына қосылды. Н.Жантөрин атындағы облыстық филармония құрылып, оның жанынан «Атырау-Жайық», «Шалқиды ән», «Ритм времени» және «Нарын» ансамбльдері ашылды. «Жайық қызы» би ансамблі 1971 жылы Югославияда өнер көрсетті.
Есен Тасқынбайұлы кадрларды талдау, орналастыру және де тәрбиелеу мәселесіне үлкен мән берді. Ол көптеген мамандарды партияға қабылдап, жауапты басшылық орындарға жоғарылату және қоғам жұмыстарына жұмсау арқылы болашаққа жол ашты.
Ол қала тізгінін ұстаған 12 жылда Гурьев бірнеше мәрте КСРО және Қазақ КСР тарапынан ауыспалы Қызыл тумен марапатталды, жүлделі орындардан көрінді.
1977 жылғы Е.Тасқынбаев облыстық атқару комитеті төрағалығына сайланды. Ол осы қызметінде он жыл еңбек етті. Сол жылдары облыстың ішкі өнімі өнеркәсіптің барлық саласы бойынша елу пайызға артып, 1986 жылы 532 млн рубльге жетті. Әсіресе отын өнеркәсібінде 50, химия саласында 90, машина жасауда 60 пайыз өсім болды. Мәселен, 1986 жылы 2,7 млн тонна мұнай, 1,2 млрд квт-сағат электр және үш миллион гигакалория жылу энергиясы алынды. Көмірсутегі шикізатын іздестіру мақсатында геология барлау жұмыстары өрістеп, ондаған жаңа кен орындары қатарға қосылды. Соның ішінде 1979 жылы ашылған ірі Теңіз кеніші де бар.
Құрылысқа жұмсалған қаржы 3,4 есе өсіп, 1986 жылы 932 млн рубльді құрады. Қатарға қосылған тұрғын үйлер саны 2,3 есе артып, 245 мың шаршы метрге жетті. Облыстың өз күшімен атқарылған жұмыс көлемі 1,8 есе өсіп, 201,6 млн рубль болды.
Аграрлық сала жақсы дамыды. Мәселен, 1986 жылы 132 мың мүйізді ірі қара, 64 мың жылқы, 27 мың түйе мен 1 млн 250 мың қой-ешкі тізімге алынған. Осы жылы 46 мың тонна ет, 35 мың тонна сүт, 33 млн дана жұмыртқа, үш мың тонна жүн, 9,8 мың тонна картоп, 24 мың тонна көкөніс пен 17,5 мың тонна бау-бақша өнімі алынды.
Білім беру мен денсаулық, спорт пен мәдениет жақсы өркендеді. Он жыл ішінде облыс халқы 60 мыңға өсті, сөйтіп, 400 мың адамға жетті.
1985 жылы әлеуметтік-экономикалық және мәдени жетістіктері үшін облысқа КОКП ОК, КСРО Министрлер кеңесінің, БОККО және БЛКЖО ОК-тің көшпелі Қызыл туы берілді.
Есен Тасқынбайұлы КОКП ХХV (1976ж.), ХХVІ (1981ж.), ХХVІІ (1986ж.) съездерінің, Қазақстан Компартиясының ХІІ-ХVІ съездерінің делегаты болды. 1972-1987 жылдар аралығында Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің мүшелігіне, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің VIII-XI шақырылымдарының депутаттығына сайланды.
Ел алдындағы ерен еңбегі үшін «Октябрь революциясы», «Халықтар достығы», Еңбек Қызыл Ту, «Парасат», «Құрмет» ордендерімен және 15 медальмен марапатталды. Атырау облысы мен қаласының және Жылыой ауданының құрметті азаматы.
Мен Есен Тасқынбайұлын 1970 жылдан бері білемін. Ол қоғамнан өзінің орнықты орнын алып, биік беделге ие болды. Оны кәсіби мұнайшы, халқының патриоты, адал, жұмыскер, елгезек, жан-жақты дамыған және тамаша отбасы иесі ретінде бағалаймын.
Есен ағаның өмірлік жары Ермек Алдиярқызы – педагог-филолог. Ұзақ жыл Атырау мемлекеттік университетінде дәріс берді. «Қазақстанның еңбек сіңірген мұғалімі» атағын иеленді. Екеуі тамаша балалар тәрбиелеп, немере сүйді. Жалпы, бұл отбасының өткен жолы – кейінгі ұрпаққа тәлімді тәрбие.
Равиль ШЫРДАБАЕВ,
мемлекет және қоғам қайраткері