Кеше Астанада Парламент палаталарының бірлескен отырысы болып өтті. Төртінші сайланған Парламенттің бесінші сессиясын Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев сөз сөйлеп ашып берді.
Сессияның ашылуына Премьер-Министр Кәрім Мәсімов, Мемлекеттік хатшы Қанат Саудабаев, Президент Әкімшілігінің Басшысы Аслан Мусин, Конституциялық Кеңестің, Жоғарғы Соттың, Жоғарғы Сот Кеңесінің және Орталық сайлау комиссиясының төрағалары, Үкімет мүшелері, Республика Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдар басшылары, Президент Әкімшілігі, Парламент палаталары аппараттарының және Премьер-Министр Кеңсесінің жауапты қызметкерлері, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында сөз сөйлеуге шыққан кезде залда отырғандар ерекше қол шапалақтап, қошемет көрсетті. Мемлекеттік Әнұран ойналған кезде де Нұрсұлтан Әбішұлының дауысын көтеріп, әнге қосылуы жарасымды көрінді.
Таяуда кезекті сайлау өтіп, Сенат құрамының жаңарғанын білесіздер. Сайлауда ел сеніміне ие болған жоғарғы палатаның жаңа өкілдерін шын жүректен құттықтаймын. Қазақстанның және өздеріңіз сайланған өңірлердің игілігі үшін атқаратын еңбектеріңізге жеміс тілеймін! Алдағы бесінші сессия баршамыздан жоғары жауапкершілік пен асқан ұйымшылдықты талап етеді. Себебі, бұл сессия қастерлі Тәуелсіздіктің 20 жылдық мерейлі тойына орайлас келді, деп бастады Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев төртінші сайланымдағы Парламенттің бесінші сессиясының ашылуында сөйлеген сөзін.
1991 жылғы 16 желтоқсанда Мемлекеттік тәуелсіздік туралы Конституциялық заң қабылданған еді. Осы заң арқылы еліміздің арайлы азаттығы салтанатты түрде жарияланды. Біз азаттықтың жиырма жылында ешбір тарихымызда болмаған биікке көтерілдік.
Бүгінгі сессияның маңызы айрықша, деп жалғады сөзін Мемлекет басшысы. Бұл – төртінші сайланған Парламенттің жұмысын қорытындылайтын жауапты сессия. Мәжілістің қазіргі құрамы алғаш рет партиялық тізім бойынша сайланғанын білесіздер. Оның құрамында Қазақстан халқы Ассамблеясынан тұңғыш рет сайланған депутаттар жұмыс істеп жатыр. Үкіметіміз «Нұр Отан» партиясының Парламенттегі басым көпшілігінің қолдауымен жасақталып, жұмыс жүргізуде. Заң шығарушы билік пен атқарушы билік арасында сындарлы қарым-қатынас орныққан.
Депутаттар күрделі жаһандық дағдарыс жағдайында жоғары кәсіби белсенділікпен жұмыс жүргізді. Үкіметпен бірлесе отырып, дағдарысқа қарсы заңдық құжаттар әзірленіп, қабылданды және ол табыспен іске асуда. Қазақстан жаһандық экономикалық күйзелісті жеңіп шыға алған әлемдегі аз ғана елдің бірі болды. Осы жетістіктеріміздің арқасында Тәуелсіздіктің 20 жылдық торқалы тойын қарсы алғалы отырмыз. Біздің экономикамыз қайтадан ерекше қарқын алуда. Алғашқы жартыжылдықта ішкі жалпы өнім көлемі 7,1 пайызды құрады. Оның үстіне өңдеу өнеркәсібі саласындағы өндіріс көлемі 8 пайыздан да артты. Индустриялық-инновациялық даму бағытының арқасында қазірдің өзінде биылғы жылы ішкі жалпы өнім өсуінің үштен бірі қамтамасыз етілді, деді Президент.
Өткен жылы елімізде Индустрияландыру картасына енгізілген 152 кәсіпорын ашылды. Биылғы жылы инновациялық үлгідегі 204 кәсіпорын ашу жоспарланып отыр. Аграрлық сектор жоғары қарқынмен дамуда. Тек биылғы жылдың өзінде ғана ауыл шаруашылығына мемлекеттік қолдау ретінде 177 миллиард теңге қаржы бөлінді. Соңғы 5 жыл ішінде ауыл шаруашылығы саласын бюджеттен қаржыландыру көлемі 670 миллиардтай теңгені құрады. Бұл – орасан ауқымды теңдессіз көрсеткіш.
Мемлекет басшысы келесі кезекте барлық өңірлерде тұрақты азық-түлік қорлары құрылғанын атап көрсетті. Дүние жүзіндегі дүрбелеңге қарамастан, Қазақстанда жалақы мен зейнетақы көлемі арта түсуде. Білім және денсаулық сақтау салалары да жоғары қарқынмен дамуда. Мемлекеттік «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша 101 мектеп және 50 денсаулық сақтау мекемесі салынды. Таяу жылдарда бүкіл елімізде 400-ден астам жаңа мектеп, 350-дей аурухана, емхана және фельдшерлік пункттер ашылады. Әлемдік білім беру орталықтарының үлгісімен құрылған еліміздің маңдайалды жоғары оқу орны – Назарбаев университеті жұмысын жүргізе бастады, деді Елбасы.
Осы орасан жетістіктерге Парламент депутаттары зор үлес қосты. Өткен сессияда түрлі мәселелер туралы 141 заң қабылданып, 76 халықаралық келісім ратификацияланды. Осының бәрін сіздердің Тәуелсіздік тойына жасаған лайықты тартуларыңыз деп білемін. Сол үшін сіздерге зор ризашылығымды білдіріп, шын жүректен рахмет айтамын.
Парламенттің бесінші сессиясы өзінің жұмысына Қазақстан Тәуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңында кірісіп отыр, деп сабақтады сөзін Нұрсұлтан Назарбаев. Біздің барлық табыстарымыз заң шығарушылардың тер төге жұмыс істеген еңбегінсіз, биліктің барлық тармақтарының үйлесімді іс-қимылынсыз мүмкін болмас еді. Мен барлық депутаттарға осы үлестері үшін ризашылығымды білдіремін.
Бүгінде Қазақстан алмағайып дүниенің бөлшегіне айналды. Біз белсенді, теңдестірілген сыртқы саясат жүргізіп, көршілерімізбен интеграцияны кеңейтудеміз, әлемнің жетекші елдерімен ынтымақтастығымызды нығайтудамыз. Кеден одағына қатысуымыз қазірдің өзінде өзара сауда-саттықта айтарлықтай өсім беруде. Ресейге экспорт 60 пайызға, Беларусьқа 2,3 есеге ұлғайды.
Астанада Шанхай ынтымақтастық ұйымының алдағы ондаған жылдарды қамтитын даму жолын айқындаған тарихи саммиті өткізілді. Қазақстан Ислам ынтымақтастығы ұйымына төрағалығына осы ұйымның өте күрделі кезеңінде кірісті. Біз таяудағы жылдар өзіміз үшін және бүкіл әлем үшін қамсыз отырудың уақыты емес екенін түсінуге тиіспіз. Әлемнің дамуы күрделі екені талассыз.
Біріншіден, жаһандық экономиканың үрдістері көңіл жұбатарлықтай емес. Қаржы рыноктары тұрақсыз, әлемдік бағалар секіріс үстінде. Көптеген онжылдықтардан бері алғаш рет АҚШ-тың рейтингтік позициясы төмендеді. Еуропалық Одақ экономикалық проблемаларына малтығып жатыр. Еуропадағы әлеуметтік толқулар қазірдің өзінде ірі қалаларда жаппай ойрандау мен тонауларға ұласа бастады. Біз мұны Лондон секілді қуатты да тыныш қалада көрдік. Осының барлығы үрей туғызатын белгілер. Әлем бұрынғы дағдарысты жылдардан тиісті қорытынды шығарған жоқ. Және де қазір ешкім тіпті таяудағы айларға да дәл болжам айта алмайды. Жаңа жаһандық экономикалық модельге көшу идеясы күні бүгінге дейін тек пікірталас тақырыбы ғана болып қалып отыр, деді Президент.
Екіншіден, әлем қауіпсіздіктің айтарлықтай қатерлерімен бетпе-бет келуде. Африкадағы жаһандық аштық ошағы қазірдің өзінде ондаған миллион адамды қамтыды. БҰҰ болжамы бойынша, аштық біздің Орталық Азиядағы бірқатар көршілес мемлекеттерге де қатер төндіруі мүмкін. Сәйкесінше, заңсыз миграциялармен, эпидемиялармен, жанжалдармен байланысты қауіп-қатерлер де біршама жоғарылауда. Әлемдік ақпараттық кеңістік те «ұрыс даласына» айналуда. Жаһандық желіде «интернет-пираттардың» қылмыстық тобы лаң салуда. Олар шабуылдар ұйымдастырып, компанияларға, банктерге, тұтастай мемлекеттерге зиян шектіруде, деді Мемлекет басшысы.
Үшіншіден, әлем айтарлықтай геосаяси өзгерістер табалдырығында тұр. Таяу Шығыс тасқындап жатыр. Біздің шекарамыз маңында да тыныштық жоқ. Мемлекеттердің барлығы бірдей тұрақсыздық толқынына қарсы тұра алмайды. Этносаралық және дінаралық жанжалдар тәуекелі өсе түсуде. Жақында бүкіл әлем бейбіт Норвегиядағы жантүршігерлік лаңкестіктен есеңгіреп қалды. Халықаралық терроризмнің жаңа тықсыру қатері жоғары күйінде қалып отыр, деп ойын түйіндеді Елбасы.
Президент осы орайда жаңа қауіп-қатерлер алдында экономикамызды, мемлекетімізді және қоғамымызды бекемдеу біздің ортақ парызымыз екенін атап көрсетті. Барлық билік тармақтарының, оның ішінде Парламенттің де алдағы жұмысының басты мән-маңызы осында.
Қазақстанның ағымдағы және дамудың стратегиялық жоспарларын есепке қоса алғанда, бесінші сессия барысында Парламентке заң шығарушылық міндеттердің төрт блогын шешу қажет, деп жалғады сөзін Нұрсұлтан Әбішұлы.
Біріншіден, біздің экономикамызға, әсіресе, басым салалардағы инновациялық үдерістерді ынталандыратын нақты заңнамалық нормалар ауадай қажет. Үкімет «Индустриялық-инновациялық қызметтерді мемлекеттік қолдау туралы» заң жобасын дайындады. Жақын арада ол Мәжіліске түседі. Оны жедел түрде қарап, 2012 жылдың басында іске қосу керек.
Кезекті маңызды міндет – энергетика саласының инвестициялық мүмкіндіктерін арттыратын заңдар қабылдау. Энергетиканы дамыту – біздің Тәуелсіздігімізді нығайту мәселесі. Парламент қазірдің өзінде қолданыстағы заңнамалық актілерге бірқатар түзетулер мен толықтыруларды қарастыруда. Олар энергия ресурстарын тұтыну сапасын жоғарылататын бірқатар шараларды қамтиды. Жақын уақытта осы заңдарды қарауды аяқтау маңызды. Осылай деген Мемлекет басшысы өзінің тапсырмасымен Үкіметтің «Энергия үнемдеу және энергияның тиімділігін арттыру туралы» заң жобасын дайындағанын назарға салып, осы маңызды заңды қарауға тезірек енгізуді өтінді.
Сіздердің естеріңізде болар, жақында Оңтүстік Корея президентінің біздің елімізге ресми сапары болды, деп жалғады сөзін Елбасы. Біз Балқаш ЖЭС-і құрылысы туралы әңгіме қозғағанымызда, ол маған Қазақстанның электр энергиясы желілеріндегі шығын 20 пайызды құрайтынын, ал Кореяда бұл сан 4 пайыз ғана екенін айтты. Сондай-ақ, ол сіздер электр энергиясын беруде жақсы үнемге қол жеткізе бастасаңыздар, стансаны салмай-ақ қоюларыңызға болады, деді. Біздің Үкімет осы орасан тәжірибені үйренумен неге айналыспайды? Біз электр энергиясын бірінші кезекте ескі өндірістерде жоғалтып жатырмыз. Біздің азаматтарымыз электр энергиясын ғана емес, сондай-ақ жылуды, суды және басқа да ресурстарды үнемдеп үйренген жоқ. Мұнымен бүкіл әлемде баяғыдан айналысады. Бізде бәрі тегін, бізде көршілерімізге қарағанда, абсолютті төмен бағалар. Біз мұндай төмен параметрлерді ұстай алмаймыз, өйткені, тіпті Кеден одағы мүшелеріне, оның үстіне Біртұтас экономикалық кеңістікте ұтылатын боламыз. Сондықтан адамдарға белсенді насихаттап, түсіндіру керек, Үкіметке мұнымен өте салмақты айналысу қажет. Осы ретте бұл заң, оның қабылдануы жақсы ынталандыру болады.
Парламентте бір жылдан бері банк және қаржы ұйымдары қызметін тәуекелдерді азайту тұрғысында реттеу туралы заң жобасы қаралуда, деп жалғады ойын Мемлекет басшысы. Өткен жылдың соңынан бері жобалық қаржыландыру туралы заң төңірегіндегі пікірталастар жалғасып келеді. Мен әлемдік қаржы жүйесіндегі қауіпті ахуалға тағы да назар аудармақпын. Бұл заң жобалары барлық қаржы қызметін пайдаланушыларға қатысты құқықтық кепілдіктерден тұрады. Осы заңдардың тезірек қабылдануын сұраймын.
Біз сіздермен бірге осыдан үш жыл бұрын біздің банк жүйесінің қандай күйге ұшырағанының куәсі болдық. Ешкімнің және ештеңенің бақылауында болмаған, мейлінше бейтарап банк жүйесі, кейбір банктер жағдайымен әлі күнге айналысып жатқанымыздай, осындай ауыр жағдайларға әкеліп соқтырды. Банктер, әсіресе БТА алаяқтар мен ұрылардың нағыз анайы түрде шоғырланған орнына айналды. Сондықтан бізге қазіргі күні бәрін егжей-тегжейлі айқындап беретін заң жобалары қажет.
Тағы бір маңызды міндет – мен ұсынған «Халықтық ІРО» бағдарламасын іске қосу үшін құқықтық база жасау, деп атап өтті Президент. Осы орайда Елбасы аталмыш жобаның әлеуметтік құрамына депутаттар назарын аударды. Ол – қазақстандықтардың әл-ауқатын арттыру және сонымен бірге бизнес пен тұрғындар арасындағы сенімді ұлғайту мүмкіндігі. Бізде бұрын мұндай болған жоқ. Бұл 1992-де жекешелендіру деген не, жеке меншік деген не дегенді түсіндіргенмен бірдей. Барлық адамдар үшін үлкен түсіндіру жұмыстары қажет. Әлемде бәрі де мұнымен ертеден айналысады және түсінеді. Мемлекет басшысы тиісті заң жобасын қысқа мерзім ішінде қарауға енгізуді Үкіметке тапсыра отырып, депутаттардан оны кешіктірмей қарауды сұрады.
Біздің стратегиялық міндетіміз елдегі бизнес ахуалды үнемі жақсартып отыру деп атап көрсетті Нұрсұлтан Әбішұлы. Біз біраз істер тындырдық, оны кәсіпкерлер де сезінуде. Сіздер де бүгінде қандай бағдарламалардың қабылданғанын білесіздер. Осы орайда мемлекеттік органдардың бизнестің жаңа субъектілерін жоспарлы тексеруіне ол тіркелген сәттен бастап үш жыл мерзімге дейін заңды түрде тыйым салу қажет деп есептеймін.
2012-2014 жылдарға арналған үш жылдық бюджетті қалыптастыруға сындарлы әрі негізделген көзқарас таныту қажет, деді Елбасы. Онда Қазақстанның ІЖӨ көлемі бойынша әр адамға 15 мың долларға шығуы жөнінде өте салмақты да асқақ міндет қойылған. Ол экономикалық және әлеуметтік дамудың барлық міндеттерін шешуді жүзеге асыратындай тұрғыда теңдестірілген болуы тиіс.
Міндеттердің екінші блогы – ол одан әрі әлеуметтік жаңғырту үдерісін заңдық тұрғыда қамтамасыз ету. Бірінші кезекте білім беру мен ғылымның құқықтық базасына түзетулер енгізу керек. Оны халықаралық стандарттарға сәйкестендірудің маңызы зор. Білім беру мекемелерін жан басына қаржыландыру және білім беру қызметі саласындағы мемлекет-жеке меншік әріптестігі қағидаттары заңмен бекітілуі тиіс. Білім беру несиелерін кепілдендіру жүйесін дамыту үшін құқықтық жағдайлар туғызудың да маңызы зор. «Білім беру туралы» заңға өзгертулер мен толықтырулар енгізудің мәні де осында. Зияткерлік меншік рыногын дамыту үшін заңнамалық база жасау қажет. Бұл қазақстандық ғылымның қарқынды дамуының маңызды шарты болмақ.
Еңбек кодексін модернизациялау еңбек қатынасына барлық қатысушылардың – жұмысшылардың, жұмыс берушілер мен мемлекеттің мүдделерін теңдестіруге тиіс, деп жалғады ойын Н.Назарбаев.
Үшінші міндет, құқық қорғау органдары мен әділ сот жүйесін реформалаудың заңнамалық негіздерін ұлғайту. Ұйымдасқан қылмыспен күрес саласында қылмыстық және қылмыстық-процессуалдық заңнамаларды жетілдіру қажет. Сот жүйесін нығайту жөніндегі бірқатар заң жобаларын да соза бермей қарастырған жөн. Әңгіме жергілікті соттардың рөлін арттыратын және Жоғарғы Соттың қадағалау функцияларын ұлғайтатын құқықтық нормалар туралы болып отыр, деп нақтылады өз ойын Елбасы осы орайда. Сот процесін қарапайымдандыру мен әділ сот тәжірибесіндегі негізсіз әуре-сарсаңдарды жою да маңызды мәселе. Сол сияқты Парламент «Ұлттық қауіпсіздік туралы» заңның жаңа редакциясын және «Арнайы мемлекеттік органдар туралы» заң жобасын талқылап, қабылдауы керек. Сыбайлас жемқорлықпен бітіспес күрес жүргізу құқық тәртібін нығайтудың маңызды аспектісі болып табылады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы осы қатердің алғышарттарын болдырмайтындай нақты нормалармен дамыта түсу қажет.
Президент отандық БАҚ-тар мен ҮЕҰ-ларды дамыту ісін төртінші міндет ретінде атап өтті. Үкімет «Телерадио хабарларын тарату туралы» заң жобасын әзірледі. Мұны қабылдау отандық теле және радио арналарына қуатты серпін бермек. Жоба таяу уақыттарда Мәжіліске енгізілетін болады.
Мемлекет пен үкіметтік емес сектордың өзара қарым-қатынастарының құқықтық нормаларын күшейту қажет. Осы сессия барысында Парламентке сол сияқты «Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы» заң жобасын да қарауға тура келеді. Дінаралық келісім – біздің халқымыздың бірлігінің негіздерінің бірі. Жоғарыда аталған заңдардың бәрі Қазақстан Тәуелсіздігіне жаңадан берік құқықтық кепілдіктер береді.
Мен Парламент басшылығы мен депутаттардың Қазақстан Тәуелсіздігінің 20 жылдығы Декларациясын қабылдау жөнінде бастама көтергенін білемін, деді Елбасы. Бұл ұсынысты қолдаймын, өйткені ол біз үшін, барша халық үшін маңызды кезең. Оның біздің қоғамымызды топтастырудағы жаңа маңызды құжат болатынына сенімім мол.
Парламенттің бесінші сессиясы – Мәжілістің біздің тарихымыздағы тұңғыш партиялық құрамы үшін қорытынды сессия, деп жалғады сөзін Мемлекет басшысы. Төртінші шақырылған Парламенттің саяси ядросы – «Нұр Отан» партиясы фракциясының депутаттарына алғыс айтқым келеді. Өз жұмысымен партия Парламент қызметін жаңа деңгейге көтерді. Бұл Қазақстандағы барлық партиялар үшін сайлаушылар алдындағы зор жауапкершілік үлгісі. Келесі сайлаудан кейін, заңға сәйкес, Мәжіліс кем дегенде екі партиялы болады. Осылайша біздің жас демократиямыздың дамуындағы жаңа саты басталады.
Парламент – мемлекеттің айнасы. Сіздер билік пен халық арасына алтын арқау болып, тәуелсіз еліміздің өркендеуіне өлшеусіз үлес қосып келесіздер. Бүгінде біз ел тарихының бүтін бір дәуірін қорытындылап, бетбұрысты жаңа кезеңнің басында тұрмыз. Сондықтан, алдағы сессияда маңызды міндеттерді заңнамалық жағынан қамтамасыз етуде сіздерге сенім артамын, деп түйіндеді ойын Нұрсұлтан Назарбаев.
Сөзінің соңында Елбасы баршаны Парламент сессиясының ашылуымен құттықтап, депутаттарға Қазақстанның өркендеуі жолында жемісті заң шығарушылық жұмыстар мен жаңа тарихи шешімдер тіледі.
Президенттің сөзінен кейін күн тәртібінде төртінші сайланған Қазақстан Республикасы Парламентінің бесінші сессиясының ашылуы және жақында сайланған депутаттардың ант беруі туралы мәселе қаралды. Оған Сенаттан – 46, ал Мәжілістен 106 депутат қатысып, күн тәртібіндегі мәселені бекітті.
Сессия ақталысымен жаңадан сайланған депутаттар ант беретіні белгілі. Қазақстан халқына депутаттар тарапынан берілетін антты Қазақстан Республикасының Президенті қабылдайды. Осылайша Сенат Төрағасы Қ.Мәми бастаған депутаттар В.Редкокашин, Ж.Ерғалиев, Е.Сағындықов, Л.Тұрлашов, Е.Астаев, Ж.Нұрғалиев, М.Мұхамедов, Б.Шелпеков, А.Күзеков және С.Ескендіров Президент алдында салтанатты түрде Қазақстан халқына адал қызмет етуге ант берді.
* * *
ҚАТЫСУШЫЛАР ЛЕБІЗІ
БАРЛЫҚ БАСЫМ БАҒЫТТАР ҚАМТЫЛҒАН
Әлихан Байменов, Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттік төрағасы. Мемлекет басшысы айқындап берген төрт блоктың міндеттері дер кезінде және сапалы жүзеге асып жатса, онда Қазақстанның әрі қарайғы тұрақты дамуын қамтамасыз ететін заңнамалық база қалыптасатын болады. Олардың төртеуі де елімізде бизнес ауанын орнатуда, әлеуметтік жаңартуларда, құқық қорғау жүйесін, соның ішінде жемқорлыққа қарсы күрес заңнамасын жетілдіруде өте маңызды. Әсіресе, бұқаралық ақпарат құралдарына қатысты айтқанда, оның басымдықтары мен дамуы, сондай-ақ үкіметтік емес ұйымдармен өзара ықпалдастығы мәселелері ерекше қозғалды. Сондықтан да еліміздің әрі қарайғы дамуын қамтамасыз ететін заңдарды қабылдаудың барлық басым бағыттары қамтылды деп айта аламын.БАҒА БЕРІЛЕТІН КЕЗЕҢ
Нұрлан ӘБДІРОВ, Мәжіліс депутаты. Ең бастысы – Елбасы биылғы басталған сессияның ерекшелігін атап кетті. Еліміз тәуелсіздігінің 20 жылдығы қарсаңында басталып жатқан сессия шынымен де депутаттарға үлкен міндеттер жүктейді. Оның үстіне биыл қос палаталы Парламенттің жұмысына да 15 жыл толып отыр. Бесінші сессия – алғашқы партиялық тізіммен құрылған Мәжілістің қызметіне баға берілер кезең. Мемлекет басшысы осы орайда төрт басты басымдықтарға ерекше назар аударып кетті. Соның бірі – инновациялық экономика. Осы саладағы көптеген заңдар қабылдануы керек болса, соның ішінде энергетикаға байланысты заңнамаға ерекше тоқталды. Тағы бір айта кететін жәйт – қоғамның әлеуметтік өміріне қатысты мәселелерді заңдық тұрғыдан қамтамасыз етуге баса назар аудару қажеттігі атап көрсетілді. Білім беру мен медицина салалары да қаперден сырт қалған жоқ. Сондай-ақ, құқық қорғау саласын дамытуға, соның ішінде ұйымдасқан қылмыспен күрес мәселесіне ерекше ден қойылды.ТҰРАҚТЫ ДАМУ ҮЛКЕН МАҢЫЗҒА ИЕ
Ермұханбет ЕРТІСБАЕВ, Президенттің кеңесшісі. Азық-түлік жетіспеушілігі, діни экстремизм мен өзге де көптеген келеңсіздіктер елдің берекесін кетіруі мүмкін. Мемлекет басшысы осы ретте ұзақ мерзімді тұрақты даму үлкен маңызға ие екендігіне ерекше тоқталды. Бұл бағытта Парламент пен Үкіметтің бір режімде жұмыс істеуі қажеттігі атап айтылды. Сондықтан да Парламент алдына заңдар мен құқықтық-нормативтік актілерді қабылдау бағытында нақты міндеттер қойылды. Менің ойымша, бұл міндеттер жоғары заң шығарушы орган тарапынан мүлтіксіз орындалуы тиіс. Елбасы өз сөзінде діни проблемаларды да айналып өткен жоқ. Біз зайырлы мемлекет болғандықтан, оның басты қағидаттарын ұстануымыз шарт. Өкінішке қарай, көптеген жастарымыз теріс бағыттағы діни ағымдарға кетіп қалып жатыр. Шынтуайтында, ешбір дін күш көрсетуге үндемейді. Дін атын жамылған жастар құқық қорғау органдары қызметкерлерін өлтіріп жатса, оның дінге қатысы жоқтығы айдан анық. Сондықтан мұндайды экстремизм деп қарастырған жөн.ХАЛЫҚҚА ТҮСІНДІРУ ЖЕТІСПЕЙДІ
Сергей ПЛОТНИКОВ, Сенат депутаты. Егер Елбасының алға қойған міндеттеріне үңілетін болсақ, онда нақты төрт бағыт қамтылған. Нұрсұлтан Әбішұлы Парламент пен Үкімет алдына нақты міндеттер жүктеді. Соның басым бағытының бірі ретінде елді индустрияландыру, осы бағыттағы басымдықтар, соның ішінде энергия үнемдеу мәселелері қамтылды. Менің ойымша мұнда баламалы энергия көздері мегзеліп отыр. Ұлттық компаниялар акциясын халыққа сату тұрғысында да Үкіметке бірқатар міндеттер жүктелді. Бізде әзірге бұл сала онша дамымаған. Олай болса, біз оны шетелдік тәжірибелерге қарай отырып зерделеуіміз қажет және осыны халыққа барынша түсінікті тілмен жеткізе білуіміз керек. Халық осы бағдарламаның байыбына барғаннан кейін ғана ол өміршең болуы мүмкін. Мемлекет басшысы білім беру, денсаулық сақтау және еңбек салаларындағы заң жобаларына да тоқталды. Сот-құқықтық реформаға қажетті заңдарды қабылдау мәселесі де орынды атап өтілді. Әсіресе, соңғысына қатысты айтар болсам, өмір болған соң барлығы да өзгеріп жатады. Президент осыған қатысты сөзінде қайта құрулардың қайта құрулар үшін жасалмауы қажеттігін нақты жеткізді ғой деп ойлаймын.КЕЛЕЛІ ІС КЕЛІСІММЕН ШЕШІЛЕДІ
Қайрат Лама ШӘРІП, Дін істері жөніндегі агенттік төрағасы. Елбасы сөйлеген сөзінде дін мәселесіне, соның ішінде мешіт атауларына қатысты айтып кетті. Мешіт маңдайшаларында ата-бабаларымызға еске алған ұрпақтарынан деген жазулар көбейіп кетті. Олардың кісі атымен, кейбір жерлерде басқа ағымдағы ишандардың атымен аталуы мәселесін терең зерделеп, бір шешімге келген жөн. Елімізде 2400 мешіт болса, соның 90 пайыздан астамы кісі аттарымен аталады екен. Сол кісілердің мешіт атауына лайықты-лайықсыз екенін қоғамдық пікір туғыза отырып реттейміз деген үміттеміз. Парламентке ұсынылған дінге қатысты заңдық құжат жобасында мешіт қызметіне қатысты бірқатар баптар бар. Ең бастысы, мешіттерде жұмыс істеп жатқан имамдардың діни сауатын арттыру. Бүгін теріс пиғылды ағымдардың оғаш іс-қимылдарын имамдар өз білімдерімен ғана еңсере алады. Жалпы, мешіт төңірегінде күрделенген мәселелер көп. Әрине, бұл мәселелерді біз Қазақстан мұсылмандары діни басқармасымен де пікірлесе отырып, бір шешімге келіп, халықтың көңілінен шығатын Исламның Ханафит мазхабындағы дамыту жолында іс-әрекеттер жасаймыз деген ойдамын.ҮНЕМШІЛДІК – ДАМУДЫҢ БАСТЫ КІЛТІ
Хусаин Валиев, Сенат депутаты. Президент Н.Назарбаев Парламент палаталарының бірлескен отырысындағы сөйлеген сөзінде Оңтүстік Корея президентімен кездескендегі әңгімені ауызға алды. Сонда Корея президенті өз еліндегі қуат үнемдеу жоғары деңгейге қойылғандығын, шығын тек 4 пайызды ғана құрайтынын айтыпты. Өкінішке қарай, Мемлекет басшысы орынды атап кеткендей, Қазақстанда электр қуатын үнемдеу мәселесі кенже қалып отыр. Энергия жоғалту немесе шығын 20 пайыздай. Сондықтан мен елге түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет деп есептеймін. Әрине, ол үшін арнайы заң да қабылдау керек болар. Оның қабылдануы қажеттігіне менің еш күмәнім жоқ. Елбасы Парламентке және Үкіметке маңызды міндеттер жүктеді. Сондықтан да Қазақстанның дамуы үшін бұл міндеттер орындалуы тиіс.САЛАНЫ ӨЗГЕРТУ – УАҚЫТ ТАЛАБЫ
Майра Айсина, Мәжіліс депутаты. Президент өз Жолдауында да айтып кетті, Парламент палаталарының бірлескен отырысында да орынды көтеріп отыр, шын мәнінде, әлеуметтік саланы өзгерту қажет. Қазіргі таңда арнайы бағдарлама да бар. Бұл не үшін қажет? Егер бюджетке көз салсақ, соның 50 пайызы әлеуметтік салаға жұмсалады. Қазақстанда 16 миллион адам тұратын болса, соның 5 миллион 300 мыңы әлеуметтік көмек алуда. Елге барғанда адамдардың тек ақша алуға бейімделіп алғанын, жұмысқа бейімі жоқтығын байқайсың. Мемлекеттің бай болуын ойласақ, онда тұрғындар әуелі өздерінің баюы қажеттігін түсінгені жөн. Бір адам байыса, ел салмағы артады. Елбасының әлеуметтік бағдарлама өзгерсін дегені сол. Осы арада атап көрсететін бір жәйт, кемтар-мүгедек адамдарға көмек көбейсе, қол-аяғы сау адамдарға қолдау қажет. Шілдеден бастап мұндай бағдарламаға 42 миллиард теңге бөлінді. Ендігі жылдан 2020 жылға дейін 100 миллиард теңге бөлініп отырады. Жұмыс істеймін дегендерге 5 жылға дейінгі мерзімге 3 миллион теңге несие берілетін болады. Мамандығы бойынша жұмыс болмай жатса, өзге мамандыққа жарты жыл ақы төлеп оқытамыз. Жұмыс істеймін деген адамға қазір барлық жағдай жасалуда.
