Нұрлан АҚҮРПЕКОВ: «Олжас жеңілген жоқ»

Баку төрінде бокстан өтіп жатқан ересектер арасындағы әлем чемпионатында жексенбі күнгі жарыстар Қазақстан ұлттық құрамасы үшін сәтсіз басталды. Біржан Жақыптан кейін Олжас Сәттібай жарыстан шығып қалды. Алғашқысының жеңілгені туралы бас бапкер Мырзағали Айтжановпен әңгімеде жазған болатынбыз. Енді, өкінішке қарай, О.Сәттібайдың сәтсіздікке ұшырауы туралы айтуға тура келіп отыр. Бұл жөнінде бізге тараздық боксшының жеке бапкері Нұрлан Ақүрпеков айтып берді. Осы күні кездесуден соң, О.Сәттібай мен оның бапкерін боксшылардың киім ауыстыратын бөлмесінде жолықтырдық. Бір қызығы, қазақ боксшысын бөлмеде келесі жекпе-жектеріне дайындалып жатқан өзге елдердің спортшылары мен бапкерлері жеңісімен құттықтап жатты. Ресей, Англия және басқа да елдердің бапкерлері: «Өзіңе мығым бол, сен жеңдің. Кездесу әділетсіз өтті», деп боксшымызды жұбатуда. Осы кезде бапкері Нұрлан Ақүрпековпен жеке сөйлесудің сәті түсті. – Нұреке, өзі қалай болды? Жаңа ғана журналистерге шет жа­ғасын айтып едіңіз. Қазір осы­ны таратып айтып беріңізші. – Не болушы еді, төрешілер корпусының төрағасы ирлан­дия­лық Терри Смит болды. Кездесуде төрешілердің бүйрегі ир­лан­дия­лық боксшыға бұрып тұр­ғанын бірден байқап едім. Әт­тең, Ол­жас­тың ұпайын қысқартып тастады. Әйтпесе, ол кем дегенде үш ұпай­ға жеңді ғой. Олжас – өз сал­ма­ғын­­да еліміздегі үздік бокс­шы. Бұл жолы әділет­сіз­дік­тің құр­баны болды. Енді Олим­пиа­даға келесі мүм­кіндікті жібермеу керек. Ол үшін жақсы дайынд­а­ла­тын бола­мыз. Жалпы, болашақта біздің бокс­шыларға көз­қарас түзу бола­ды деп ой­лай­мын. Әділ баға әлі алда. Олжас­тың салмағында Астанадан Ілияс Сүлейменов бар. Сү­лейменов өт­кен Азия чемпио­на­тында екінші орын алған бола­тын. Бірақ, Ол­жастың деңгейі одан жоғарырық екені көрініп тұр. Егер күмән­да­натын адамдар болса, екеуін де кездестіруге бо­ла­ды. Сонда ұлт­тық құрамаға шын мықтыны аламыз. – Өзіңіздің тағы бір шәкіртіңіз – Жайлауов туралы айтып берсеңіз. – Ғаниға чемпионатта жеребе жақсы түсті. Ол келесі қарсыласы латвиялық бокс­шы­ны Финляндияда 9:0 есебімен жең­ген болатын. Енді одан ай­ласын асырады деп ойлаймын. Бірақ, оған жақсы да­йындықпен шығу керек. Чемпионатта осал боксшы жоқ деп айт­тым ғой, бәрі дайындыққа, сосын көңіл-күйге байланысты. Ғаниға емес, басқа да боксшыларымызға осыны жиі айтамыз. Негізі, мұны барлық бокс­шылар біледі. Енді олар­ға медаль жақындаған сайын қиын болатыны сөзсіз. Жарыста төре­ші­лер жағынан әділетсіздік жиі­лейді. Басымдық танытпаса, сая­­сат­тың араласатыны бар. Өйт­кені, қазір бүкіл әлемде боксты да­м­ы­ту үшін дамушы елдерге төре­ші­лер көмектесіп тұрады. Бұл енді бар­лық елдерде боксты көтеру үшін жасалып жатқан саясат. Жай­лауовтың бірінші кездесуінде жапон Накаяманың Ғаниға шамасы жетпей ме деп ойлағанмын. Бірақ, қарасам, мүмкіндігі бар, функ­цио­налды дайындығы жақсы екен. – Біздің боксшылар жарыс­қа өзін қалай дайындау керек деп ойлайсыз? – Дайындық адамның өзінен бас­талады ғой. Содан кейін бапкерге байланысты болады. Біз енді бокс­­шыларға айтуын айтамыз, бі­рақ рингте бір нәрсе қайта­лан­бай қа­лады. Ұмытып қала ма білмеймін. Боксшылар өздеріне тым қат­ты сенбеуі керек. Біздің жігіттер қа­лай, ал­ды­мен шаршы алаң­да бо­лып жатқан жекпе-жектен гө­рі, ертеңгі кездесуін ойлайды. Олай болмайды, әуелі болып жат­қан кездесуді ойлап, сол жердегі қарсыласын жеңіп, келесі ай­қа­сын ойлау керек. Ал бізде олай емес, біз қанша рет айтып жатыр­мыз, олардың әлі өзгеретін түрі жоқ. – Нұреке, бізде қазір көп адам­дар боксшылардың сәтсіз­дікке ұшырауын жергілікті жер­де мықты мамандардың бол­мауымен де байланыстырады. Осыған не айтар едіңіз? – Бапкерлер мектебі дейсіз ғой. Бапкердің шәкірті, оқушы­сы жақ­сы болу керек. Содан кейін бап­кер­дің өзі де шәкіртіне идеал болу керек деп ойлаймын. Осы екі нәр­се болса, бокс­шы­ның тә­жі­рибесі де, бапкердің бе­делі де артады. Ең бастысы, екеуінің мі­нез-құлық­тары сәй­кес болса бәрі болады. Жұ­мыс психикалық жағ­дай­ға бай­ла­­ныс­ты болып тұр ғой. Бокс­шы­ның өзінде фантазиялық арсеналы үлкен болу керек, қар­сы­­ла­сы­ның қателіктерін, сырын біліп жүру керек. Шәкірт дайын­да­ған жақсы, бірақ, сайып келгенде, ол боксшы­ның өзіне де бай­ла­ныс­ты. Жақсы шәкірт бәрі­не түсі­ністікпен қа­рай­ды, боксшы боламын деп тал­пы­­нып жүрсе, бап­­керін тыңдай­ды. Ал кейде бокс­шының да­йын­дығына шы­дай алмайтын, бапкері жат­ты­ғу кезінде ескертулер жасаса, соны әке-ше­ше­сіне дұ­рыс қа­ра­майды, ұрыса береді деп айтып баратын адамдар да бо­лады. Сондықтан баланың пси­хика­лық жағынан са­­ғын сын­дырмау үшін мінезімен жұмыс істеуге тура келеді. Бапкер мен боксшы арасын­дағы қа­рым-қа­тынас уа­қыт өт­кен са­йын жақ­сарады, екеуі бір-бірі­не үйре­ніп, әкелі-ба­ла­лы болып та кетеді. Қазір бапкерлердің айлығы төмен. Мен өзім 8 жыл бойы айлықсыз жұмыс істедім. Таразда спорт мектебінде істеп жүріп, уақыттың қалай өткенін білмей қалдым. Бақтияр Артаев Афина Олимпиадасында алтын жүлдеге ие болды. Қазір де бапкерлердің жағдайы жақсы деп айта ал­май­мын. Бірақ бәрі, әрине, өткінші нәрсе ғой деп ойлаймын. Дегенмен, қазір екінің бірі мұндай жұмысқа барғысы келмейді. Көбі жақсы ақша тапқысы келіп, басқа салаларға кетіп жатады. Соның кесірінен жергілікті жерге орташа деңгейдегі бапкерлер келіп жүр. Жалпы, болашақта еліміздегі бокс бұдан да жақсы деңгейге көтерілетініне сенемін. Ол үшін Қазақстан Бокс федера­циясы қолдан келген мүмкін­дік­тің бәрін жасап жатыр. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Дастан КЕНЖАЛИН – Бакуден.