«Астана» залының экспонаттары елорданың алғашқы қадасы қағылғаннан бастап, бүгінге дейінгі даму динамикасын бейнелейді. Залдағы материалдар хроникалық-құжаттық тәртіппен берілген. Бұл көне дәуірлерден бастап, қазіргі заманға дейінгі қала тарихымен кеңінен танысуға мүмкіндік береді.
Алғашқы бөлім Бозоқ қалашығының тарихынан басталыпты. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев айтқандай, «ортағасырлық Бозоқ қаласын Ақмоланың түпкі атасы деп санауға болады, ал оның соңғы мұрагері қазіргі Қазақстанның астанасы – Астана қаласы». Тарихқа үңілсек, қарт Есілдің бойынан табылған көне қалашық Дешті-Қыпшақ заманында бой көтерген. Нұра мен Есіл өзендерінің сағасындағы қала туралы алғашқы жазбалар патша армиясының офицері, кен инженері Иван Шангиннің еңбегінде кездеседі. Ал Бозоқ қалашығының орнын Есіл археологиялық экспедициясының жетекшісі Кемел Ақышев қазба жұмыстары кезінде тапқан. 1998 жылы ашылған көне шаһар әскери дайындықтар жүргізуге, шаруашылықпен айналысуға, керуен жолдарын бақылауға өте қолайлы мекен болған. Атақты Жібек жолының маңызды орталықтарының бірі болған қалашықта қыш кірпіштен құйылған мазарлар мен кесенелер көптеп тұрғызылған екен. Археологиялық қазбалар кезінде табылған қыш кірпіш қалдықтары, жебе мен найзаның ұштары жәдігер ретінде «Астана» залында сақтаулы тұр.
Содан кейінгі бөлім ХІХ-ХХ ғасырлардағы Ақмола тарихына арналады. Онда сол кезде қолданылған тиындар, елге еңбегі сіңген азаматтарға берілген марапаттар мен медальдарды көруге болады.
«Астана» залының келесі бөлімінде қалаға Ақмола атауы қайтарылған сәтінен бастап, елорданың Алатау баурайынан Сарыарқа төріне көшірілген кезеңдері баяндалады.
Ел астанасын ауыстыру туралы идеясын Елбасы 1994 жылғы 6 шілдеде өткен Жоғарғы Кеңестің жалпы отырысында алғаш рет жариялағаны белгілі. Сөйтіп, Мемлекет басшысының 1997 жылдың 20 қазандағы Жарлығымен бұрынғы Ақмола қаласы 1997 жылдың 10 желтоқсанынан бастап, Қазақстанның астанасы мәртебесін иеленді. Осы сәттен бастап, бағы жанған шаһар аз уақыттың ішінде құлпырып, адам танымастай өзгерді. Қазіргі бар қазақтың бас қаласы – тәуелсіздігіміздің тірегі, ұлтымыздың ұясы. Міне, сол кезеңдерді суреттеген фотосуреттер мен экспонаттық заттар залдан орын тепкен.
Осында қойылған жәдігерлердің ішінен Астананың рәміз кілті ерекше көз тартады. Жез бен никельдің қорытпасынан құйылған кілтті 1997 жылдың 10 желтоқсанында ақмолалық жетi қария Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа салтанатты түрде тапсырған едi. Бұл – шаһардың Астана атанған бақытты сәті мен тарихи қадамының басты белгісі іспетті.
Кілттің жоғары бөлігі дөңгелек пішіндес. Дәл ортасында шаңырақ бейнеленген. Бұл Қазақ елін мекендеген түрлі этнос өкілдерінің өзара татулығы мен бейбіт өмірін айшықтаса керек. Шаңырақтың жиегінде «Астана – елордасы» деген жазу жарқырайды. Ал шеңбер – ұшы-қиыры жоқ жеріміз бен мәңгілік еліміздің бейнесі.
Ұлттық музейдің экскурсия жүргізуші қызметкері Парасат Аблахаттың айтуынша, елорданың рәміз кілті қала тұрғындары мен қонақтарының қызыға тамашалайтын экспонатына айналған. Бас шаһардың алғаш елорда болған тарихи сәтінен сыр шертетін кілт талай ұрпақтың жадында Астана туралы жарқын естелік қалдырары сөзсіз.
«Астананың» келесі бөлімінде қазіргі елорданың бітім-болмысы мен қалада өткен халықаралық шаралардағы еліміздің жетістіктері суреттеледі. Онда қысқы Азиададағы Қазақстанның табыстары және отандастарымыз қанжығасына байлаған кубоктары мен марапаттары қойылған.
Залда Астана айналасындағы жасыл белдеуге жеке бөлім арналыпты. Елбасының арнайы тапсырмасымен 1997 жылдан бері елорданың маңайын орманды алқапқа айналдыру жұмыстары қарқынды жүргізіліп келе жатқаны белгілі. Кезінде жазық дала болған өңір бүгінде жасыл белдеуге айналды. Астана айналасындағы жасыл белдеудің жайқалып, үлкен баққа айналғанын айшықтайтын фотосуреттер де ілулі тұр.
«Астана» залының жұртшылық асыға күтетін бөлімі – елорданың жылжымалы макеті. Бұл – соңғы технологиямен жасалған ғажайып шоу. Көрме түйінделген тұста аяғыңыздың астындағы еден кенет ғажайып экранға айналып шыға келеді. Ұзын-ырғасы он минутқа созылатын көріністен ару Астананың айшықты бейнесін, көркем ғимараттарын және болашақтағы нысандарын тамашалап, керемет әсерге бөлене аласыз.
Жалпы 500-ден астам экспонат қойылған «Астана» залы заманауи құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілген. Айталық, жұртшылықты тамсандырған жылжымалы макетті көрсету үшін 800-ден астам экран орнатылған екен. Бұған қоса, залда орналасқан сенсорлы экран арқылы көпшілік елордадағы қалаған ғимаратты көріп, бас қалаға саяхат жасай алады.
Қымбат ТОҚТАМҰРАТ,
«Егемен Қазақстан»
