Тарихтың түгенделген бір парағы

«Әдебиет және ізгілік» клубы­ның жетекшісі, ақын Мұратхан Шоқанның құрас­тыруымен ел Тәуелсіздігінің 20 жылдық торқалы тойы қарсаңында жарық көрген «Тәуелсіздік жемісі» өмірбаян­дық-анықтамалық кітаптың тұсау­кесері Президенттік мәдениет орталығында өтті. Алыс-жақын шетелдерден 1 миллионға жуық қандастарымыздың атажұртқа оралуы­ның өзі Тәуелсіздік жемісі екенін баяндайтын кітап ар­қы­лы бүгінде түрлі салада еңбек етіп жүрген көп­те­ген танымал есімдермен қайта қауыштық. Міне, «Құран-Кәрімді» қазақша то­­лығымен аударған «түр­кі әлемінің ғұла­масы» Халифа Алтай ата­мыз­дың есімін құдай-ау, бүгінде білмейтін қазақ баласы бар ма елімізде, болмаса қазақ елінің на­мысын қорғап, аламанда атой салмадым деп арманда кеткен кешегі есіл ер Мұстафа Өзтүріктің гүрзідей жұды­ры­ғын тас түйген қалпындағы суреті жаныңызды жалынға орап өтер еді. Кі­тап­тағы тұлғаларды толтырған азаматтардың ішінде Түр­кия­дан тарихи Отанына оралған айтулы дін­танушы ғалым Мұртаза Бұлытай мен шығыс­тану­шы ғалым Ислам Жеменейдің еңбектері ис­ламға бет бұрған қазақ баласының қай-қай­сы­сына да етене таныс емес пе? Болмаса филология ғы­лым­дарының докторы Қаржаубай Сартқожа­ұлы мен Дүкен Мәсімханұлының түрлі басы­лым­дарда жа­рық көріп жататын тұшымды дүние­лері­не оқыр­манның көз қырын салмай өтуі мүмкін бе? «Ға­лым­дар мен мамандар» деп аталатын бөлімнен туған жердің ғылы­мы­на толағай үлес қосып жүр­ген мұнан да басқа көптеген қызық тағдыр­лармен қауышасыз. «Өнер адамдары» бөлімінен аты аңыз­ға айналған Мирелла Френни мен Плачидо Доминголармен бірге сахнада өнер көрсеткен қазақ­тың тұңғыш әншісі Майра Мұ­ха­мед­қы­зы­ның, әлемдік опералардың бас кейіпкерлерін сомдаған опера әншісі Қабылаш Әбікей­ұлының өмірбаянын оқып отырып, сондай-ақ ақын Құл-Керім Елемес, күні кеше дүниеден оз­ған сазгер, әнші Ермұрат Зейіпхан, айтыскер ақын Дәулеткерей Кәпұлы, атамекенге оралған қандастарымыздың мұң-мұқ­та­жын жазуда жар­ғақ құлағы жастыққа тимей жүр­ген әріптес­тері­міз­ден Есенгүл Кәпқызы, Бекен Қай­ратұлы, Құт­мағамбет Қонысбаев сынды замандастар бейнесімен бетпе-бет келгенде, апыр-ай, шет елде жүрсе де қазақтың тілі мен ділінің қаймағын бұзбай, осыншама мөлдір күйінде сақтап келген бұл нет­кен құдірет деп таңданбасқа лажымыз қалмаған. Байрақты бәй­гелерде қазақ­тың намысын жыртып жүрген батыр ұлдарымыз, Олимпиада жеңім­паз­дары Бақыт Сәрсекбаев пен Қанат Ислам есімдерін ел-жұрты әлдеқашан Тәуелсіздік жылнама­сы­на қосып қойғанын ескерсек, аттөбеліндей қазақ баласын ендігі кезде оралман, тұрғылықты деп бөліп-жармай, ортақ мүддеге жұмыла кірісіп кететін кездің келгенін айту парызымыз. «Кәсіпкерлікпен айналысатын азаматтар» бөлі­міне зер салар болсаңыз, шеттен келген қандастарымыз тек рухани құндылықтарға мол үлес қосумен шектелмей, басқа да салалардан сол елдің озық ойлары мен үлгілерін еліне молынан алып келгеніне көз жеткіземіз. Жиырма жыл­да Қазақ еліне дүниенің түкпір-түк­пірінен қандай көрнекті ұл мен қыздары қоныс аударғанын біле жүру үшін тарих беттерін осылай бір түгендеп тастау керек те шығар, әрине. Бірақ тарихи Отанына орал­ғалы арада қаншама жылдар өткен­мен өзін оралманмын деп атаудан арыл­май­тын кейбір бауырлары­мыз­ды кезіктіргенде, қазақтың қазір бір-бірінің бойынан бөтендікті іздейтін кез емес, керісінше бір-бірінен бүтіндікті іздейтін уақыт екенін еске салғымыз келеді. Кітаптың тұсаукесер кешін ақын Ұлық­­бек Есдәулеттің жүргізіп отыруы­ның өзі бұл шараның Тәуелсіздік тойына қа­зақы рухта жасалған тамаша тарту екендігіне шүбә келтірмейді. Кітаптың ал­қызыл лентасын Президенттік мәде­ниет орта­лы­ғының директоры Мырзатай Жолдасбеков қиып, шет елдегі қандас бауыр­ларды туған жерге тартудың тарихи белестеріне тоқ­та­лып өтті. Мемлекеттік сыйлықтың лауреа­ты, жазушы Әлібек Ас­қаров Президент Әкім­шілігі Басшы­сы­ның орынбасары Мәу­лен Әшімбаевтың кешке қатысу­шы­лар­ға жолдаған арнау сөзін оқып беріп, Тәуелсіздік тұғыры қа­зақ­тың тұтасты­ғы­мен ғана беки түсетінін айтты. «Оралман» атауы көп адамның көңілінен шыға бермейді. Туған жерін аңсап келген бауыр­ларға лайық басқа ат табу керек. Осыған сай дұрыс атауды бірлесе іздейік деген ұсыныс білдірілді. Жазушы-драматург Сұл­танәлі Балғабаев Қазақстанда жүргізі­ліп отырған көші-қон саясаты басқа бірде-бір елде жоқ, ол тек Елбасының қолдауы­мен ғана жүзеге асып отырған іс деп, атап өтті. Сахнада Қабы­лаш Әбікейұлы әуелете ән шырқап, кеш ажарына сән берді. Аң­саған мұраты атамекенге жету болған қандастар сол арманға бүгін қапысыз жеткен бақыты туралы баяндаудан жалықпады. Қарашаш ТОҚСАНБАЙ.