Түзетулер түсіністік тапты

Кеше Парламент Сенатының Төрағасы Қайрат Мәмидің төрағалық етуімен палатаның кезекті жалпы отырысы болып, оның күн тәртібінде жеті мәселе қаралды. Отырыс ба­ры­сында ең қызу талқыға түскен 2011-2013 жылдарға арналған рес­публикалық бюджетке енгізілетін өзгерістер мәселесі болды. Қаржы заңнамасына енгізілетін өзгерістер жайлы Экономи­ка­лық даму және сауда министрі Қайрат Келімбетов, Қаржы министрі Болат Жәмішев және Ұлттық банк төрағасының орынбасары Бисенғали Тәжияқов қысқаша баян­дады. Сондай-ақ олар сала­лық министрліктер мен мекемелер басшыларымен бірге депу­тат­тардың көптеген сауалдарына жауап берді. Баяндамалардан белгілі бол­ған­дай, биылғы жыл ІЖӨ-нің өсі­мі 7 пайыз деп болжанса, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2 пайызға жоғары. Бюджетте мұ­най­дың әлемдік бағасы барреліне 65-тен 90 АҚШ долларына дейін көтерілген. Ал инфляцияның жыл аяғына дейінгі дәлізі 6-8 пай­ыз деңгейінде болады деп белгіленіп отыр. Сонымен, 2011 жылға арнал­ған республикалық бюджет тү­сім­дері 4 439,3 миллиард теңге не­месе түзетілген бюджетпен са­лыстырғанда 183,3 миллиард тең­геге көп. Ағымдағы жылғы ақ­пан­да нақтыланған бюджетпен салыстырғанда бюджет тапшы­лы­ғының 34,6 миллиард теңгеге ұлғаюы бюджет қаражатының қосымша көзі болып табылады. Бюджет тапшылығының жалпы көлемі 730,4 миллиард теңге со­масында айқындалыпты. Бұл ІЖӨ-нің 2,8 пайызын құрайды. Осы орайда 2011 жылға ар­налған республикалық бюджет шы­ғыстары түзетілген бюджетпен салыстырғанда 217,9 мил­лиардқа ұлғайып, 5 170,22 миллиард теңге көлемінде белгіленген. Жалпы шығыстар бойынша 93,8 миллиард теңге болатын бо­сатылған қаражатты ескере оты­рып, шығыстарды ұлғайту мен қай­та бөлуге 311,6 миллиард жұм­­сау көзделген. Тарқатып айт­қанда, шығыс бөлігіндегі қосым­ша қаражат әлеуметтік салаға 40,7 миллиард теңге, ауыл шаруа­шылығы саласына –38,8, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық және құрылысқа – 39,1, үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасына – 76,5, өңір­лік проблемаларды шешуге – 130 және Үкімет резервіне 23,1 миллиард теңге қарастырылған. Әйтсе де Ұлттық банк төр­аға­сының орынбасары Б.Тәжия­қов­тың сөзінен мәлім болғандай, үстіміздегі жылдың 9 айында инфляция 6,2 пайызды (былтыр осы мерзімде 5,2 пайыз болыпты) құраған. Оның өсімі азық-түлік бағасы­ның орташа 7,9 пайызға, ал бензиннің – 22,6 пайызға және дизель отынының 25,3 пайызға қымбаттауымен байла­ныс­тырылуда. Ұлттық банк қысқа мерзімді ноталарды 2,7 триллион теңгеге, ал депозиттерді 11,6 триллион теңге дең­гейінде жұмылдыру арқылы қаржы рыногын реттеп отырғаны белгілі болды. Бисенғали Шамғалиұлы қазіргі таңда еліміздің халықаралық резерві 72,5 миллиард АҚШ долларына жеткендігін айта келіп, соның 32,5 мил­лиарды Ұлттық Банкке тиесілі екендігін жеткізді. Ал Ұлттық қордағы қаржы 40,4 миллиард АҚШ долларына жетіп отыр. Тағы бір белгілі болғаны, екінші дәрежелі банктердің сыртқы қарыздары жыл басынан 6,1 пайызға қысқарып, 16,9 миллиард АҚШ доллары болыпты. Соның ішінде «ТұранӘлемБанк» банкіне тиесілісі 4 миллиард доллар. Егер аталған банк сатылғандай болса, онда түскен қаржы мемлекетке қайтарылуы тиіс. Депозиттер көлемі 8,3 триллион теңгеге толығып, жыл басынан бергі өсім 12,6 пайызды құраған. Депутаттар өз сауалдарында қаржы­ның өңірлердегі қажетті құрылыстарға жұмсалмайтынын, жергілікті бюджет мүддесі ескерілмейтінін айтып, өзге де нысандар бойынша мәселелер көтерді. Олардың барлығына дерлік жауап берілді. Нәтижесінде «2011-2013 жыл­дар­ға арналған республикалық бюджет туралы» Заңға өзгерістер мен толық­ты­ру­лар енгізу туралы» заң жобасы қабылданды. Депутаттар, сонымен қатар, 2001 жылғы 16 қарашадағы Қазақстан Рес­публикасының Үкіметі мен Өзбекстан Республикасының Үкіметі арасын­дағы Қазақстан-Өзбекстан мемлекеттік ше­ка­расы арқылы өткізу пункттері туралы келісімге Хаттаманы рати­фи­кациялады. Құжаттың негізгі мақсаты Қазақстан мен Өзбекстан мемлекеттік шекарасын жеке тұлғалар мен көлік құралдарының кесіп өтуіне, жүктерді, тауарларды және жануарларды тасы­мал­дауға қо­лай­лы жағдайлар жасау және екі ел ара­сындағы халықаралық ынтымақтас­тықты дамыту болып та­былады. Күн тәртібіне ұсынылған «Қазақ­стан Республикасының кейбір заң­на­малық актілеріне ұйымдасқан қыл­мыс­қа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және «Қазақстан Респуб­ли­касының кейбір заңнамалық актілеріне экологиялық мәселелер бойынша өз­­геріс­тер мен толықтырулар енгізу ту­ралы» заң жобалары, сондай-ақ «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы ту­ра­лы» кодекстің жобасы бірқатар өз­геріс­терімен Мәжіліске жіберілді. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ.