Шынында, уақыт бірқалыпты тұрмайды. Оның үстіне жаңа ғасырдың оң, теріс аласапыраны бірде жадыратып, бірде қабартатыны тағы бар. Осы тұрғыдан келгенде еліміздегі білім саласына жасалған реформалардың нәтижесін сарапқа салып, жетістігі мен кемістігін түгендегенде іс әлі толық шешімін таппағанын аңғару қиын емес. Бір реформаны екінші реформа басып, жаңасы «тыңнан» түрен салып келе жатқаны мәлім. 48 мектепте тәжірибе жасап, әні-міне енгіземіз деген 12 жылдық білім беру де 2019 жылдың мәре сызығында тұр.
Бүгінгінің ұранына айналып, ертеңгінің мықты құралы болатын көп тіл білу, оның ішінде ағылшын тілін жетік меңгеру ісі өзекті мәселеге айналып отыр. Бұл даусыз ақиқатқа бастайтын елдік іс екені шүбәсіз. Оның тәуелсіз ел үшін қажет екенін Президент «Қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – ұлтаралық қатынас тілі және ағылшын тілі жаһандық экономикаға ойдағыдай кіру тілі», деп үш тілдің орнын тайға таңба басқандай көрсетіп берді. Басқа реформалардан бұл реформаның жөні де, жосығы да, жолы да бөлек, заманауи талап. Мұны қазақ жұрты түгел қолдап отыр. Тек көп нәрсе қазақ тілінің есебінен кетіп қалмас па екен, кеше орыс тілін білеміз деп ана тілінен қол үзіп қалғандардың ізін кейінгілер баспаса дейді. Бұл күдікті негізсіз дей алмасақ керек. Себебі, біраз қандастар балаларының шет тіліне, оның ішінде ағылшын тіліне жүйрік болғанымен өз тіліне шорқақ екенін айтып қалады. Ендеше Елбасының үш тілді тең білу жөніндегі идеясын ұлттық қағидаға айналдырсақ, ешкімге есеміз кетпес еді. Иә, кезекті науқанға айналдырмай жүйесімен жүргізбесең ұтылуың ғажап емес.
Ағылшын тілін толық үйрену үшін оған нақты жағдай керек. Ғылыми негізі бар, әдістемелік құралдары жасалған, ең бастысы, білімді де білікті, тәжірибесі мол тәлімгер болса, ойдағы орындалады. Айталық Назарбаев зияткерлік мектептеріне дайындық жұмыстары қалай жүргенін әр кез есте ұстасақ екен. Осы арада мына бір ойды ортаға сала кетелік. Ағылшын тілін білетін алдыңғы толқын да, кейінгі шоғыр-шоғыр жас та бар. Тек соларды іске қоса білу қажеттігі атүсті кете береді. Кей азаматтар кәсіпкер тіл білмегендіктен ұтылып қалуда деген екіұшты уәждерін айтады. Бұған келісуге де, келіспеуге де болады. Қалай десек те, төрткүл дүниенің тілін меңгерген ондаған емес, жүздеген, тіпті миллионға таяу үлкен-кіші 26 жылда қалыптасты. Біздің пайымдауымызша, оларды көре білу кемшін.
2019 жылы 4 пәнді ағылшын тілінде оқыту қолға алынады дегеннен бастап, алуан пікірлер айтылып жатыр. Басты түйін білікті маманға барып тіреледі. 50 мектепте бұл іс бойынша тәжірибе жүргізілуде көрінеді. Әрине қалада шешімін табар. Ал қияндағы ауыл баласын қайтеміз? Тиісті орындар оны да ойластырып жатырмыз дер. Бірақ қалай? Оған да дәлел келтірер. Дегенмен, ең бастысы, сол қияндағы ауыл мұғалімі ағылшын тілін үйренуге мүмкіндігі бар ма, жоғары оқу орындарын бітірген жас маман кіндік жұртына бет бұрып тұр ма?
Осы бір елдік іске соңғы кездері Мәжіліс депутаттары ден қойып, үн қоса бастады. 50 мың теңге айлық үшін жас маман білім ұяларына келе ме, жоғарыдағылар жөн санап отырған қысқа мерзімді оқу кезінде 20-30 жыл қазақ тілінде сабақ берген төрт жаратылыстану пәнінің ұстаздары ағылшын тілін меңгеріп кете ала ма, үйренген санаулы сөзімен тақырыпты талдауға қабілеті жете ме, оқулық, әдістемелік жазылған ба, орта қалыптасты ма? Бір мектепте өткен сабақта 5 оқушыны арнайы әзірлеп сөйлеткеніне, мұғалім тілі бұралып тұрғанына кейістік танытып, өзімізді өзіміз неге алдаймыз. Мәжілісмендер қысқа мерзімді дайындыққа жұмсалатын қаржыны ертең пән мұғалімі болатын жастарға беруді ұсынса, 4-5 жылдан кейін олар олқылықты толтыратынын айтады. Мәжіліс депутаты Зағипа Балиева «Бала пәнді ана тілінде әрең түсініп, 12% -ға ғана меңгерсе, онда ол ағылшын тілінде қалай оқиды? Онда оның пәнді игеру көрсеткіші бұдан да төмен деген сөз. Мүмкін, балалармен әңгімелесіп, қандай пәнді ағылшын тілінде оқыту керектігін өздерінен сұрау керек шығар», дейді.
Міне, саналуан пікір. Егер бұл кімді де болса иландырып, бір жүйеге келмесе, дүниенің тұтқасы болып келе жатқан жаратылыстану пәндеріне ұмтылушылардың меселін қайтарып, ынтасын жоғалтып, онсыз да көңіл көншітпей тұрған білім саласын тіпті құлдыратып жіберуі кәдік.
Сүлеймен МӘМЕТ,
«Егемен Қазақстан»
