Төрт қабаттан тұратын ғимаратта атаулы 15 зал бар. Соның бірі «Қарулар коллекциясы» деп аталады. Осында көне және жаңа заман қару-жарақ түрлері сақталған. Бұлардың дені Елбасына сыйланған дүниелер екен. Осы жәдігерлердің қақ төрінде қазақ қоғамы үшін аса қадірлі тұлға Абылайдың қылышы тұр. Нақтырақ айтсақ, қылыштың жетесінен суырылған сынығы. Оны 2004 жылы белгілі тарихшы Е.Бекмахановтың туған қызы Нұрия (Наиля) Ермұқанқызы Елбасы Н.Назарбаевқа сыйлаған. Содан бері осында. Жәдігерге қатысты берілген ғылыми түсініктемеде, бұл қылыш Ресей патшайымы І Елизавета тарапынан Абылайға берілген сыйлық делінген.
Бұл оқиға жайлы 1961 жылы Алматыда орыс тілінде жарық көрген «XVI-XVIII ғасырлардағы қазақ-орыс қатынастары» дейтін еңбектегі Ресей Сыртқы істер коллегиясының анықтамасында аталмыш сыйлық 1758 жылдың 29 қаңтарында құпия кеңесші Неплюев пен елші Тевкелевтің ұсынысына сәйкес жасалғаны және қылыштың бағасы 120 рубль екендігі жазылған. Ол заманда бұл (жылқы 5 рубль) өте қымбат сома.
Жоғарыдағы қылыш жайлы баяндаған мекеме басшысының орынбасары Ботакөз Қайыпова ханым жәдігердің сабы ертеде өте қымбат гауһар тастармен әшекейленгенін айтады. Бірақ бұл әшекейлер жолай жоғалған.
Осынау қылыш-жәдігер туралы кезінде ғалым Шоқан Уәлиханов та жазған екен. Ғалымның 1961 жылы Алматыда жарық көрген бес томдығының бірінші томының 211-бетінде 1876 жылдың жазында Петерборда өткен ориенталистер көрмесіне әкесі Шыңғыс өз қолында сақталған көне мұраларды жібергенін, оның ішінде осы қылыш та болғаны айтылады.
Музейде сақталған қылыш сынығының екі бетінде ескі орыс және шағатай тілінде алтынды қақтау арқылы сөздер жазылған. Оның орысшасы «Божиею Милостью Елизавета первая императрица и самодержица Всероссийская пожаловала сею саблю подданного своего киргись-касацкого Аблая солтана за его върную службу в Санкт-Петербургъ 1758 года» делінсе, екінші бетіндегі шағатайша жазу осының аудармасы тәрізді.
Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
