Мәжілісте сондай-ақ еліміздің басты қаржылық құжаты – үшжылдық бюджет депутаттар тарапынан мақұлданды. Бұл маңызды құжаттар талқыланған отырысқа Премьер-Министр Бақытжан Сағынтаев бастаған Үкімет мүшелері, Ұлттық банк төрағасы, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитетінің төрайымы және өзге де құзырлы орындардың басшылары түгел қатысты. Депутаттар, сондай-ақ «Кинематография туралы» заң жобасын да екінші оқылымда мақұлдады.
Ұлттық қордан республикалық бюджетке берілетін кепілдендірілген трансферт мөлшері 2019 жылы – 2 450 млрд теңге, 2020 жылы – 2 300 млрд теңге, ал 2021 жылы 2 000 млрд теңге сомасында белгіленген. «Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан 2019-2021 жылдарға арналған кепілдендірілген трансферт туралы» заң жобасындағы бұл өзгерістер жөнінде депутаттарға Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов баяндап берді.
– 2019-2021 жылдарға белгіленген Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферттің көлемі Ұлттық қордағы қаражаттың тиісті қаржы жылының соңына ІЖӨ-нің болжамды мәнінен 30 пайыз мөлшерінде төмендемейтін қалдық бойынша шарттың орындалуын қамтамасыз етеді, – деді министр.
Аталған ұсынысты қосымша баяндамашы, депутат Аманжан Жамалов Мәжіліс комитеттерінің оң бағалағандығын атап өтті.
Ал «2019-2021 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң жобасы бойынша екі министр мен Ұлттық банк төрағасы баяндама жасады. Құжат Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы негізінде және Бюджет кодексіне сәйкес еліміздің 2019-2021 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамына сай әзірленген.
Алдымен мінбеге шыққан Ұлттық экономика министрі Тимур Сүлейменов еліміздің 2019-2023 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамына тоқталып өтті.
– Болжам 2017 жылғы ішкі жалпы өнімнің есептік статистикалық деректері мен экономика салаларының осы жылдың 7 айының қорытындылары және әлемдік тауар нарығы жағдайы негізінде жасалды. 2019 жылы мұнай бағасы Әлемдік қаржы ұйымдарының консенсус-болжамы бір баррельге 66,7 АҚШ долларын құрайды. Осыны ескере отырып, базалық сценарийде мұнайдың бағасы 60 АҚШ доллары есебімен алынды, – деді Т.Сүлейменов.
Оның айтуынша ішкі жалпы өнімнің нақты өсуі бүгінгі қарқынмен 2019 жылы – 3,9 пайызға, ал 2023 жылы – 4,6 пайызға дейін жетуі мүмкін.
2019-2021 жылдарға арналған республикалық бюджет шығыстарының басымдықтары 2019-2023 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамына сәйкес келеді. Бұл – аграрлық секторды, индустрияландыру мен шағын және орта бизнесті, экономиканы цифрландыру, көлік инфрақұрылымын және әлеуметтік саланы дамыту.
Мәселен, бюджет жобасында жаңартылған білім беру мазмұны бойынша педагогикалық шеберлік біліктілігі үшін білім беру ұйымдарының мұғалімдеріне қосымша ақы төлеуге, ауылдық елді мекендерді сапалы ауыз сумен қамтамасыз етуге, жергілікті маңызы бар жолдарды дамытуға, кибер қауіп-қатеріне қарсы іс-қимылға арналған шығыстар көзделген.
– Республикалық бюджет жобасы бюджет тапшылығын 2019 жылы ішкі жалпы өнімге 1,5 пайыздан 2021 жылы 1,3 пайызға дейін төмендету есебінен борышты қауіпсіз деңгейде ұстап тұру міндетін іске асыруды қамтамасыз етеді. Әлеуметтік блоктің шығыстары 2025 жылға дейінгі Даму стратегиясының жаңа адам капиталын құрудың жүйелі реформасына толығымен байланысты және үшжылдық кезеңде 15,7 трлн теңгені құрайды. Президенттің Жолдауын іске асыру үшін әлеуметтік блоктің шығыстары 107,0 млрд теңгеге ұлғайтылды, ол 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі жалақы мөлшерін 42 500 теңгеге дейін көтерумен, үш жылда мектептерді салу үшін 50 млрд теңгеге ұлғайтумен, сондай-ақ мектеп психологтерінің жұмысын күшейту қажеттілігімен байланысты, – деді өз баяндамасында Қаржы министрі Ә.Смайылов.
Өз кезегінде Ұлттық банк төрағасы
Данияр Ақышев та республикалық бюджеттегі өзгерістердің параметрлері Үкімет және Ұлттық банктің бірлесіп әзірлеген және келісілген макроэкономикалық болжамдарына негізделгендігін атап өтті.
– Ұлттық банк шекарасы, дәлізі немесе басқа да бағдары жоқ өзгермелі айырбас бағамы саясатын жалғастырады. Валюта бағамы негізінен еліміздегі төлем балансы жағдайына байланысты, яғни шетел валютасының елімізге түсімі мен жылыстауының теңгерімі әсерінен қалыптасатынына сенімдіміз. Бұл сыртқы күйзелістерді азайтуға және экономикамыздың бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштерін дереу түзетуге мүмкіндік береді, – деп ойын сабақтады Д.Ақышев.
Заң жобасын талқылаулардан соң өз ойын білдірген Мәжіліс Төрағасы:
– Ең бастысы, бұл заң жобасында Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың биылғы Жолдауында айтылған барлық тапсырмаларды қаржыландыруға нақты қадам жасалынды. Ендігі басты міндет – осы бөлінген әрбір тиынды дұрыс пайдалану. Бұл – еліміздің тұрақты дамуына ықпал етіп, әрбір отбасының, әрбір шаңырақтың өмір сапасын жақсартуға жаңа серпін беретін болады, – деді.
Н.Нығматулин атап өткендей, Мәжіліс аталған тапсырмаларды заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету жұмыстарын одан әрі жалғастыратын болады.
Осы орайда басты қаржылық құжат бойынша Мәжіліске келген Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаев та бюджетті мақұлдаған депутаттарға алғысын білдіре кетті.
– Биылғы бюджеттің орны ерекше. Өйткені ол негізінен осы жылғы қазан айында Елбасының Қазақстан халқына Жолдауындағы тапсырмаларды нақты орындауға бағытталған. Алдағы уақытта Елбасы тапсырмаларының барлығы толығымен орындалады деп сіздерді сендіргім келеді. Бүгін бюджет жобасын талқылау барысында депутаттар айтқан ескертулер мен ұсыныстар Үкіметте жеке қаралып, біздің жұмысымызда ескерілетін болады, – деді Б.Сағынтаев.
Жалпы отырыстан соң журналистерге жоғарыда аталған заң жобалары бойынша түсінік берген Ұлттық экономика министрі Т.Сүлейменов көпшіліктің көкейіндегі күдікті дөп басып, отандық кәсіпкерлерге қарата пікір білдірді.
– Елдегі бизнесмендерге, ірі және шағын сауда желілеріне үндеу жасағым келеді, яғни еңбекақы өскеннен кейін, олар бірден өнім бағасын өсірумен жарыспауы керек. Жалпы алғанда, экономика өсті, алайда жан басына шаққандағы кірістер тежеліп қалды. Экономика өсіміне халықтың нақты табысы лайықты болуы үшін біз бұл көрсеткіштерді сәйкестендіріп жатырмыз. Бұл тұрғыда бизнестің әлеуметтік жауапкершілік танытқаны өте маңызды. Осы процесс аясында олар өз тауарларының құнын негізсіз өсірмеуі қажет, сондай-ақ көрсетілетін қызметтерге, тарифтерге бағаны негізсіз арттырмауы керек. Шын мәнінде бұл мәселе Үкіметтің бақылауында тұр. Күн сайын әлеуметтік маңызы бар тауарлар бағасының өзгеруіне қатысты ведомстволардың, облыс әкімдерінің есептері тыңдалады, – деді министр.
Серік ӘБДІБЕК,
«Егемен Қазақстан»
